achicài , vrb: achicare, acricai 1, acricare Definizione aconciare o carrigare su fogu, pònnere linna a su fogu, fàere fogu; pònnere coment’e iscudendho Sinonimi e contrari assissai, atzipare, intzicare, ischichinare, scarrabbussonai Frasi chie achicat cun sida afumat sa minestra ◊ achica fogu cràdiu a su lapiolu fintzas chi àntziat su recotu ◊ sunt sempre achichendhe gherras in cue ◊ mancu in su fogu titones ischis pònnere, ne achicas ◊ pro los achicare agiunghesit àtera sida ◊ s'ollu po friri si porit torrai a imperai ma no tocat a dh'acricai fogu 2. sa guàrdia est marranu de vídere una vetura chi l'achicat deretu una contravintzione ◊ archibbusada, aite no ti ndhe achicas àtera de linna supra?! ◊ m'imposto lestru e cun s'arma l'acrico sa segundha fusilada ◊ bella cussa trempa, po dhoi acricai una bussinada! Etimo srd. Traduzioni Francese attiser Inglese to stir (up), to give Spagnolo atizar Italiano attizzare, appioppare Tedesco schüren.

aúlghere , vrb: aúrghere Definizione mòvere, pruschetotu nau de gente, in su sensu de si girare o s’incrubare, po comente unu est grassu / pps. aúlghidu Sinonimi e contrari indugi, muciare, tròdhiri / aggafiare Frasi no si podet aúrghere, mancu, de cantu est rassu ◊ dae sas concutzas e dae tratalios ti che ingrassas chi mancu ti aulghes! (Piras) Etimo ltn. a(d) + urgere Traduzioni Francese plier, bouger Inglese to bend, to stir Spagnolo inclinarse, moverse Italiano piegarsi, muòversi Tedesco sich bücken.

ghighinàre , vrb Definizione mòvere a cropu, a iscutuladura; mòvere de una parte a s'àtera o faendho fàere giros a sa cosa; dhu narant fintzes po mòvere is sentidos Sinonimi e contrari chindhalare, sachedhare, scedassai, trumuinare Frasi ghighinare su chilibru, s'orju in sa canistedha ◊ bidia a mimme etotu ghighinandhe un'ispada che paladinu anticu 2. su coro, a tzocos gurdos, mi ghíghinat sa carena ◊ s'iscabessu de sa morte tua mi at fertu ghighinandhe sos ratos de su coro Etimo srd. Traduzioni Francese secouer, agiter, brandir Inglese to shake, to stir, to brandish Spagnolo sacudir, agitar Italiano scuòtere, agitare, brandire Tedesco schütteln, schwenken, schwingen.

impuntzonàre , vrb Definizione istare coment'e a su punghe punghe, ispinghe ispinghe atzitzandho po fàere mòvere s'àteru a calecuna cosa (e no sèmpere de bonu) Sinonimi e contrari impunciai, impuntzonire, inciulai, infruncuai, inzibbire, ispuntzonare Frasi aviat una fortza che dimóniu e bastavat apenas de l'impuntzonare pro afocare unu cristianu Etimo srd. Traduzioni Francese inciter, inciter à la révolte, pousser Inglese to instigate, to stir up Spagnolo instigar Italiano istigare, sobillare Tedesco anstiften, aufhetzen.

moricàre , vrb: ammuricare, morigai, morigare, morigari, muricare, murigai, murigare Definizione portare o pigare sa cosa a fúrriu a fúrriu, a su move move, ammesturandhodha cun ccn. cosa (fintzes a forte, cun lestresa); abbarrare a su move move, o fintzes cricandho, forrogandho; foedhandho de animales príngios, cumenciare a ufrare is titas (prenendhosi de late), mòvere po angiare Sinonimi e contrari abbatare, morighinare 1, trancuinai Modi di dire csn: murigai is cosas passadas = chircare contos betzos; morigare su bestiàmine = fàgherelu mòere pro pàschere ma fintzas a salarzadura Frasi istat morighendhe sas brajas de su fogu ◊ múrica su lapiolu e acontza su focu! ◊ est murighendi sa pingiada cun sa cugliera ◊ su pastore mórigat s'ama pro pàschere ◊ su mardiedu benit murigau prima de obresci ◊ piga sa cullera de linna po morigari sa bàngia! 2. stau a cudha manera, sempri morighendi! ◊ abarrat muriga muriga in su letu sentza de si drommiri 3. sa sughe est cumintzandhe a muricare, zuchet unu bellu úberu Traduzioni Francese remuer Inglese to stir Spagnolo revolver Italiano rimestare, sbàttere Tedesco umrühren, wühlen, (in den Wehen liegen).

sainài, sainàre , vrb: saniare, saniari Definizione mòvere de una parte a s'àtera a iscutuladura, a forte, a santziadura Sinonimi e contrari assachitai, irghinitare, iscotzinare, iscutuai, nannigare, saidare*, tzantziare Frasi tandu s'ispíritu malu, sainendidhu e abboxinendu a forti, fut essiu de cuss'ómini (Ev)◊ dh'iat sainau de una parti a s'atra e dh'iat ghetau a terra ◊ totinduna sa terra si sainàt e su presoni tremiat finas a is fundamentas ◊ su sàina sàina de sa linna at iscràfiu sa sedha Traduzioni Francese secouer Inglese to stir Spagnolo sacudir Italiano scuòtere, agitare Tedesco schütteln.

trumbugliài , vrb: trumbullai, trumbuxai Definizione nau de abba o cosas deasi (ma fintzes de su tempus) mòvere a iscutuladura forte a manera de pònnere in avolotu sa cosa faendhodha mòvere, pesare su fundhurúgiu, su búdhidu, imbrutare: nau de gente (e fintzes de sa mente, de s'ànima), su dha pònnere in pentzamentu e avolotu po calecuna chistione de una manera chi no si cumprendhet comente podet acabbare; pesare burdellu, avolotu, pònnere in pentzamentu Sinonimi e contrari abbuligiai 1, abbussiare, arrebbulliai, intrullai, istriulare, sciambullai / agiolotare, atrepillai, scambillai, stragamullai, studugai, trogomingiai, trumuinare | ctr. assantai, pasai Frasi tzia Anna ndi portat su matzamedhu trumbullau ◊ callentamí unu tzichedhu de gafei, ca mi ses fendi trumbullai s'istògumu cun cussas chistionis ◊ sceti ca mi arragodat su sannori… mi trumbullat s'istògumu, mi trumbullat! (E.V.Melis) 2. chi sa cosa si trumbullat, gei si fatzu s'atzinnu dèu! ◊ sonnu trumbullau chei custu no nd'iu fatu ancora ◊ oi est totu trumbullau in custa terra nosta: sa família, sa bidha, su fuedhu ◊ chi dh'agatu gei mi dhu trumbullu dèu etotu, a sou a sou, a su sannori! Traduzioni Francese troubler, bouleverser, agiter Inglese to make turbid, to stir, to upset Spagnolo enturbiar, alborotar Italiano intorbidare, sconvòlgere, agitare Tedesco trüben, stören, aufregen.

zacaràre , vrb: giagarare*, zagarare Definizione bogare a fora o fàere fuire de mala manera, fuire, pigare a s'ingrundha a cúrrere, a fàere Sinonimi e contrari assulurgiare, giarigare, ispabuciare, isvalostiare, salargiare, stagiai, ussiare | ctr. asseliai, batire, cramare Frasi parides timinne e zagaranne feras, totus a boghes postas ◊ si no mi l'agabbas, oe ti zàgaro! ◊ si zàcarant sas pudhas, sos animales fachendhe dannu Traduzioni Francese faire fuir Inglese to stir violently Spagnolo agitar, ahuyentar, echar a correr Italiano esagitare, far scappare Tedesco weglaufen lassen.

«« Cerca di nuovo