addonnàre , vrb Definitzione fàere a unu, o una cosa, de si ndhe pòdere serbire, fàere cambiare su cumportamentu a manera chi pòngiat mente, chi si lessat pigare comente bolet s'àteru Sinònimos e contràrios ammarchidare, ammasedae, ammodhiae, domai Frases si ti giompo già ti fato addonnare!…◊ già mi est costadu a l'addonnare, cussu cristianu!… 2. custa bértula est tètera ca est noa: su tempus sempremmai l'at a addonnare! Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu apprivoiser, domestiquer Ingresu to domesticate, to soften Ispagnolu domesticar, ablandar Italianu addomesticare, ammorbidire Tedescu zähmen, mildern.

ammaltitzàre , vrb rfl: ammaltutzare, ammartitzare Definitzione fàere a unu martitzu, a papinu, tropu modhe, nau de pane, biscotos e cosas deasi candho suspint abba, late o binu a tropu; fàere essire in matéria una fruschedha ponendhodhi impacos / a. una bua, una fruschedha = pònnere impacu a manera chi essat martzida bene, si crebet de ndh'essire sa malesa Sinònimos e contràrios abbambagare, abbungiare, aciupae, imbibbiri, irmedhecae, spuentai, suspiri Frases su pane si est ammartitzadu ca l'as ifustu a tropu ◊ sa minestra si la sighis a lassare si che ammartitzat ◊ sos iscarpones si ammaltutzeint, no tratenzeint s'abba e mi fateint ilfúndhere sos peuncos Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu ramollir, tremper avec excès Ingresu to soften, to soak excessively Ispagnolu empapar, remojar Italianu rammollire, inzuppare eccessivaménte, macerare Tedescu aufweichen.

ammarchidàre , vrb: marchidare Definitzione si narat de frutu bodhiu no bene bene lómpiu (pira, pirastu, superba, melaghidòngia) e lassau a lòmpere in domo, candho cumènciat a èssere bonu a papare: coment'e fàere a marcos (de pistadura), in su sensu de essire modhe de papare; nau de persona, abbasciare sa severidade, is pretesas, pònnere mente Sinònimos e contràrios abbambagare, ammodhiae Frases sa pira de zerru est bona candho comintzat a ammarchidare ◊ sa superba candho ammàrchidat si faghet e càmbiat colore 2. as a bídere chi za ammàrchidas si benis in manos mias! ◊ su tempus ammàrchidat a totugantos! Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu assouplir, amollir Ingresu to soften Ispagnolu ablandar Italianu ammorbidire Tedescu erweichen.

ammodhiàe, ammodhiài , vrb: ammodhiari, ammodhicare, ammodhigare Definitzione essire o fàere essire modhe una cosa, fàere pèrdere sa duresa, fàere pèrdere fortza, fàere sentire làstima, piedade, amore; betare a mesu de s'abba, pònnere in abba meda, o àteru deasi, isciúndhere meda; suíghere meda sa pasta po essire su pane bene pesau; allentare, lassare andhare una cosa chi si portat tirandho o tirada Sinònimos e contràrios abblandai, ammarchidare, ammasedae, arremodhai / atiernare / abbutzare 1, aciufae, afoxai, impigliai, impogiare, infoxai / apungiai / alfusciai, ammollai, rèndhere 1 | ctr. indurae, intostai, intostoinare / bocare Maneras de nàrrere csn: ammodhigàresi de su risu = abbadherigàresi de su ríere a meda, no si rèzere de su risu; ammodhigàresi de su dolore = dimajai; ammodhiai is dentis = acorriare; ammodhiai su coru = tènnere dolu, fàghere proare dolu, impudu e gai; ammodhigare a mata (o fintzas solu "ammodhigare" faedhendhe de su andhare de su corpus) = fàghere su ledàmine modhe, fintzas a iscurrentza Frases su zuncu sicu si ammódhigat in s'abba ◊ cheret chi sas abbas ammódhighent sa terra pro l'arare ◊ su corru s'iscaldit in sa furrera pro l'ammodhigare ◊ cussa cosa de cantu est sica mancu coghindhe bi ammódhigat! 2. si ammodhicabat ca no resessiat a isòrbere su tropeju ◊ su predicadori a boxi manna su coru ammódhiat de su pecadori (S.A.Spano)◊ seu totu ammodhiau a cambas ca seu timendi ◊ po ti donai vantu, ammodhiadha s'ischina! ◊ trinta meses pretzisos de presone mi l'at fatu su coro ammodhigare!…(B.Falconi)◊ sa timoria de mòrrere no li at ammodhicau sa malesa ◊ sa pruna crua ammódhiat is dentis ◊ cudhe pariat un'amoratu e a issas si lis fit amodhicanne su sentitu ◊ si no mànigo mi ammódhigo dae su fàmine! 3. che at ammodhigadu s'anca in su ludu ◊ ammodhigachela, sa robba, pro che li andhare sa muga samunendhe! 4. fiant cun cudha manta a chini tiràt e a chini ammodhiàt, ariseu! Ètimu ltn. ad mollicare Tradutziones Frantzesu assouplir, amollir, détremper, submerger Ingresu to soften, to put to soak, to submerge Ispagnolu ablandar, enternecer, remojar Italianu ammorbidire, intenerire, immèrgere, sommèrgere Tedescu erweichen, besänftigen, tauchen, unter Wasser setzen.

arremodhài, arremodhàre , vrb: arremodhiai, arremollare, remodhai Definitzione fàere essire modhe una cosa; pònnere una cosa a modhe in abba o in àteru, torrare modhe; fàere provare dolu, cumpassione, tènnere làstima Sinònimos e contràrios ammaltitzare, ammodhiae | ctr. assutare, intostare Frases su pani cotu si ponit in d-unu canistedhu e s'imbussat poita si depit arremodhai 2. su cantu tristu arremódhiat su coru (P.De Magistris) Tradutziones Frantzesu ramollir Ingresu to soften Ispagnolu ablandar, remojar Italianu rammollire Tedescu erweichen.

internèssiri , vrb Definitzione fai tiernu, ammodhigare o fàere ammodhigare su coro; fàere cumpassione, àere o sentire làstima po s'àteru Sinònimos e contràrios atiernare Ètimu spn. enternecer Tradutziones Frantzesu attendrir Ingresu to soften Ispagnolu enternecer Italianu intenerire Tedescu erweichen.

«« Torra a chircare