dinài , nm: dinare,
dinari Definition
(upm) misura virtuale de su valore reale de unu bene o merce, valore de iscàmbiu cun cosa, trebballu o fintzes cun àteru dinare etotu (es. de un'àteru istadu)/ min. dinaredhu, dinanedhu: podet èssere pagu o, segundhu comente si narat, meda puru
Synonyms e antonyms
moneda,
sodhu
Idioms
csn:
d. in minudos, dinai iscapu = minore, de prus pagu valore coment'e cantidade; d. in billetes = in pabilu, maduru; bogai, bogare d. = pònnere dinari, leare d. de carchi logu pro lu dare o ispèndhere; fàghere d. = guadangiai; andhare che a su dinari = de una manu a s'àtera chentza ischire mancu de chie e ne inue; èssere a su dinari = pentzai isceti a fai dinai, tènniri su dinai coment'e iscopu de totu; èssere a dinare contau = portai su tanti giustu giustu chi serbit po ccn. cosa (fintzas po volontadi de chini no donat ampra manu); comporai una cosa d. a manu = pagare deretu, zúghere su dinari comporendhe; comporare unu tantu de dinari in cosa = comporare cosa cun cussu dinari; bàlere ses dinaris (fintzas "serdinaris")= nudha, o azummai; zúghere o tènnere d. chei sa paza = meda; cúrrere su dinari che a s'arga, a unu = tènniri o guadangiai dinai meda; su dinari curret, no curret = bi ndhe at meda, si ndhe buscat, si ndhe balanzat e si ndhe ispendhet, o totu su contràriu; dinari bene ispesu = ispesu cun lúcuru, cun profetu, in cosas de bonu; pònnere a cúrrere su dinari = ispèndhere; dinari malu = dinai chi no balit; èssere fartzu che d. malu = falsu própiu, fingiu, inganneri; pònnere d. in banca = aorrai, allogai, ammuntonai dinai intreghendidhu a una banca; d. de manígiu = su chi s'ispendhet die cun die, pro sos bisonzos prus comunos
Sentences
su dinari est fatu pro ispèndhere ◊ su dinai bollit trabballau! ◊ como est totu a fortza de dinari ◊ sa zente como est totu a su dinari! ◊ amant solu unu deus: su dinari ◊ pro sos bator dinaris bendhent ànimas, grados e cusséntzias (Limbudu)◊ in tempus de guerra cussa genti at fatu bonu dinai ◊ su dinai nci essit coitendi
2.
cun cussu dinaredhu carchi cosa mi còmporo! ◊ dinaredhu chi frussat, cussu: lampu!…◊ dinaixedhu tenit, cussu!…
3.
cussu pinzos de apentu no lu pagat dinari! ◊ custa cosa no balet ses dinaris ◊ zughet su dinari che a sa paza ◊ ti curret su dinari che a s'alga ◊ ancu andhet chei su dinari! ◊ boga dinari si cheres cosa! ◊ cheret bogadu dinari de sa banca, ca no che ndhe tenimus ◊ unu tziu mi at datu dinari a bi lu comporare in binu ◊ a pigai dinai immoi andaus cun sa carta a su bàncomat
Surnames and Proverbs
prb:
ómine fatu cun dinari no balet nudha ◊ sentza de dinai no si cantat missa ◊ chie at dinari pàstinat binza in sa codina
Etymon
grc.
denàri(on)
Translations
French
argent (monnaie)
English
money
Spanish
dinero
Italian
danaro
German
Geld.
franchítu , nm Definition
dinare piticu, moneda, su prus plurale: franchitus
Synonyms e antonyms
dinaixedhu,
minudu
Sentences
candu manigiasta franchitus, in banca ti apu garantiu dèu
Etymon
srd.
Translations
French
monnaie (petite)
English
small change
Spanish
dinero suelto,
calderilla
Italian
spìcciolo
German
Kleingeld.
frussàre , vrb Definition
àere a meda, nau de dinare
Sentences
lampu ca ndhe frussat de sodhu, cussu, est abberu! ◊ si no frussas dinari, segundhu su logu mancu intrare ti bi lassant!
Translations
French
disposer de l'argent
English
to have plenty of money
Spanish
tener dinero
Italian
dispórre,
avére danari
German
viel Geld haben.
sódhu , nm Definition
deghe centésimos de unu francu sardu, ma oramai nau solu cun su significau de dinare / min. sodhitu
Synonyms e antonyms
dinari
Idioms
csn:
s. grussu = dinai mannu; tirai su s. = chircare de risparmiare, de ispèndhere prus pagu; ballos de sodhu = a pagamentu; su pisci a s. mi ponis!… = no mi faghes nudha!, mi ndhe afuto!; asuba de is corrus, cincu sodhus = sa ruta e su tzurumbone, su dannu e sa befe; essire a s. = andhare in bene; abarrai coment'e unu s. de casu = pitichedhu
Sentences
sa zente no teniat unu sodhu a comporare unu tàpulu ◊ prommore de sodhu o de poltrona dorchent sa conca a órdines de Roma ◊ si no tenes unu sodhu a ite chircas muzere? ◊ balanzaiat carchi sodhitu batendhe mudeju ◊ amus collidu pagos sodhos pro carchi mezoru ◊ gi at a costai duus sodhus, cussa cosa!…
2.
gei mi dh'as fata bella, gei ses tonta aici dus sodhus!…◊ a tzia Matilde su manzanu no li fit essiu a sodhu: giuchiat idea de si labare sa robba ma s'abba fit astragada ◊ emu a bòliri crèsciri: seu abbarrau coment'e unu sodhu de casu!
Surnames and Proverbs
smb:
Soddu
Etymon
ltn.
sol(i)dus
Translations
French
sou
English
money,
soldo
Spanish
dinero
Italian
sòldo,
danaro
German
Geld.