alloloinài , vrb Synonyms e antonyms
atolondrai
Translations
French
monter à la tête,
étourdir
English
to befuddle,
to stun by sleep,
by sun
Spanish
aturdir el vino,
el sueño,
el sol
Italian
stordire col vino,
dal sónno,
dal sóle
German
durch Wein,
vor Schlaf oder Sonne betäubt sein.
bísu , nm: visu Definition
cosa chi a unu dhi paret de bíere candho est dormiu; cosas bellas, contos chi unu si faet in su pentzamentu a ischidau
Synonyms e antonyms
bijione,
sónniu,
visada
Idioms
csn:
fai bisu = bíderesi sonnos; bisus de procu in muntoni de fà = disizos tropu mannos, tropu bellos, de cosa chi no est tantu fàtzile a tènnere
Sentences
is bisus bortas medas sunt avisus ◊ ita bisu bellu chi apu fatu notesta! ◊ e ita su chi mi est sucédiu custas diis… sonnu trumbullau e bisus trabedhosus!
2.
o bisos de sa mia gioventura, rutos a terra che fozas sicadas! ◊ ohi natzioni acabbada… allamat su logu ma no acabbat su bisu ◊ toca, toca… mi parit ca ses fendi bisus de procu in muntoni de fà!
Etymon
ltn.
visum
Translations
French
rêve
English
dream
Spanish
sueño
Italian
sógno
German
Traum.
sónniu , nm: sonnu 1 Definition
visione chi si faet dormindho; genia de disígiu, de contu, de progetu chi si faet, pruschetotu de idea bella meda ma chi no faet bene is contos cun is cosas
Synonyms e antonyms
bijione,
bisu
/
idea,
progetu
Sentences
si fais aici ti apu a essiri in su sonnu a ti certai ◊ ita sonnu tristu est su chi apu biu! (E.Pintor Sirigu)◊ sonnu trumbullau chei custu no nd'iu fatu ancora ◊ est unu sonnu trobedhosu su chi apu fatu ◊ fatzu sonnus de cani candu mi crocu giaunu ◊ sos sónnios parent machines, epuru irvelant pessamentos, disizos e timórias ◊ no cretas in sonnos: is bisos no sunt avisos!
2.
a ti ndhe ammentas de cudhos passados annos chi faghimis sonnos mannos? (G.A.Cossu)
Etymon
itl.
Translations
French
rêve,
songe
English
dream
Spanish
sueño
Italian
sógno
German
Traum.
sónnu , nm Definition
genia de pàusu de sa mente, a corpus firmu (e crocau), ogos serraos, candho si asséliant is atuamentos fintzes si is sentidos (a parte sa vista) avertent e bígiant: in cobertantza dhu narant Masedu, Frades Lenos (ca intrat abbellu abbellu), tiu Ombrosu (e fintzes Ambrosu), Perdeseda; fintzes su àere sonnu, gana o bisóngiu de dormire / min. sonnighedhu = pagu, unu pagu de sonnu; s. grai o surtu (calaisí in seti sonnus) = chi a su drommiu no fait a ndi dhu iscidai de cantu est drommiu bèni; s. lébiu = chi su drommiu si nd'iscidat po dónnia pispisu, po intèndiri cosas de pagu contu / s. grassu = erba de arranas (Ranunculus muricatus)
Synonyms e antonyms
píntzighe
| ctr.
billa
Idioms
csn:
èssiri intr'e billu e s. = a su drommi ischida, sonnisonni; èssere bíschidu dae su s. = chi at drommidu a tropu; calaisí in s. = drommíresi, rúere de su sonnu meda; leare s. = ingalenàresi, comintzare a drommire; mascare de sonnu = drommí su tanti po s'intendi bèni pasiaus; èssiri sonni lébiu = chi si ndhe ischidat pro donzi mímina cosa chi s'intendhet; candhela ’e s. = pagu pagu de sonnu; leàreche o fintzas ischidàrendhe su s. = pigaindi su sonnu (si unu ndi tenit), non lassai drommiri, catzare o ispibigliare su sonnu; asseliare su s. = passai su sonnu; catzàresi su s. = pentzai bèni e meda a is cosas, faidhas cun coidau; èssere tentu a s. = pigau de su sonnu, sonnidu; zúghere sa cara de su s. = biri o pàrriri a sa faci chi no at drommiu, chi tenit sonnu; incantai un'orixedha de s. = drommire unu pagu; perdere s. = istare chentza drommire, drommire prus pagu de su netzessàriu; drommiri a s. de pilloni = a sa lerta pro si abbizare calesisiat ischimuzu o móida; èssiri s. grai = drommire a sonnu surtu chi unu no si abbizat de nudha; segare su s. a unu = ischidarendhelu innanti de s'ora, chentza èssere mascadu de sonnu; intrare che su s., a unu = leàrelu o cumbíncherelu de una manera chi mancu si ndhe abbizat; fagherebbila su s., a unu = drommiresiche bínchidu de su sonnu meda, o fintzas bastàreli su tantu chi at drommidu; mamma ’e sonnu = zenia de cria (de seisei, de priorissa), babbautzu inzendradu chentza nàschidu; s. assaltinadu = avolotadu, assolocadu
Sentences
no mi at faladu una candhela de sonnu! ◊ tenit sonnu grai: no ndi dhu iscidat mancu sa cannonada ◊ mi so ruindhe de su sonnu ◊ si fuant istrumpaus de su sonnu ◊ mi l'at fata su sonnu: no resessia a muntènnere sos ogros abbertos! ◊ su sonnu no mi l'at fata: apo drommidu pagu ◊ custu manzanu bos amus secau su sonnu, ca est chito meda ◊ naromeu chi ses pessandhe chi abbarras totu sa bida teraca: catza su sonnu! ◊ mi est intradu che su sonnu e conchinadu mi che at ◊ si unu no si catzat su sonnu no est cristianu de cabbale! ◊ po s'arriolu, notesta no soi arrennéscia a mi calai a sonnu ◊ custu murmutu tou mi est batindhe su sonnu ◊ mi so postu a pregare e mi at tentu su sonnu ◊ innantis su sonnu beniat mariolu mariolu e mi abbratzaiat a note intrea, e como no poto drommire! ◊ dh'at cassau su sonnu ◊ mi ndhe as ischidadu su sonnu, chirchèndhemi contos! ◊ mi so ingalenadu un'iscuta, su tantu de mi asseliare su sonnu ◊ si lu fit inghiriandhe su sonnu ◊ sàmunadi, ca ti che catzat sa cara de su sonnu!
Surnames and Proverbs
smb:
Sonnu
/
prb:
si ti aggradat su sonnu no ti catzas su fàmine
Etymon
ltn.
somnus
Translations
French
sommeil,
somnolence
English
sleep,
sleepiness
Spanish
sueño,
somnolencia
Italian
sónno,
sonnolènza
German
Schlaf,
Schläfrigkeit,
Verschlafenheit.