àinu , nm: àniu Definition
animale mannu, de sa matessi genia de su cuadhu, ma de carena meda prus pitica, giua a pilos prus curtzos, a origas mannas, unga totu a unu, de naturale unu pagu tostorrudu, pesau e domau po si ndhe serbire a trebballare, cicire a cuadhu, carrare cosa: arratza distinta s'à. sardu, de carena minore (prus che àteru múrinu o in colore de castàngia, ma agiummai biancu in bentre), e mescamente s’arratza de S'Asinara, areste e biancu deunudotu de intina; nau a befe o in cobertantza, chie no atuat a sa cosa e tocat a si dha nàrrere, chie no ischit o no imparat: est fintzes símbulu de passiéntzia meda, de trebballu a tropu; tanti de cosa chi podet carrare o carrigare un'àinu
Synonyms e antonyms
borricu,
burràgliu,
burriolu,
chidolu,
cocitu,
cotzi,
mobenti,
poledhu,
uncónchinu
Idioms
csn:
samunare sa conca a s'à. = fai una cosa (donai avertimentus) totu in debbadas; fàghere s'arba a s'à. (nau de aina e in cobertantza) = èssiri ingurrada, no segai própiu nudha; èssere che a s'à. in falada = candho l'afilat a una cosa no sessat prus; tue e s'àinu, duos, isse e s'àinu, duos = manera ‘delicada’ de nàrrere "ainu" etotu a unu pro su fàghere o sos atuamentos, sa paga abbistesa, chi at tentu; àinu chi no molet a culu ponet = no triballat ma intantu mànigat e ingrassat (ponet lardu)
Sentences
animale dortu, s'àinu, lampu! ◊ est restadu che faladu dai sas aeras, cofusu che àinu mazadu a conca ◊ trabàglia che àinu e màndhiga che cavaglieri! ◊ tziu Lore tenet un'àniu nighedhu
2.
sos àinos, za ndhe faghides de cosa si no b'at chie a bos lu trubbare!…◊ semus istracos che àinu, tota die intrendhe linna ◊ cascàvias fintzas s'àinu cun custa chistione! ◊ cosa gai l'ischit fintzas s'àinu meu!
3.
fato un'àinu de linna pro sa cota de su pane ◊ babbu at batidu un'àinu de olia
4.
a nàrrere cosa a tie est a samunare sa conca a s'àinu
Surnames and Proverbs
prb:
fintzas s'àinu at sa virtude sua ◊ menzus a cadhu a s'àinu sú chi no a cadhu de cadhu anzenu
Scientific Terminology
anar, anall, equus asinus
Etymon
ltn.
asinus
Translations
French
âne
English
ass
Spanish
burro,
asno
Italian
àsino
German
Esel.
bastiólu , nm: bestiolu,
bestiou,
bistiolu Synonyms e antonyms
àinu,
bistiedhu,
burriolu
Sentences
unu tempus medas teniant una mola e su bistiolu po molli su trigu ◊ a inue ses andhandho a bestiolu? ◊ bateus unu bestiolu de figumorisca
2.
mi parit ca non soi goici bestiola e tostada de cumprendóniu!
Scientific Terminology
anall
Etymon
srd.
Translations
French
bourricot
English
donkey
Spanish
burro
Italian
somaro
German
Esel.
borrícu , nm: burricu,
burrincu Definition
animale mannu, de sa matessi genia de su cuadhu, ma de carena meda prus pitica, giua a pilos prus curtzos, a origas mannas, unga totu a unu, de naturale unu pagu tostorrudu, pesau e domau po si ndhe serbire a trebballare, cicire a cuadhu, carrare cosa: arratza distinta su b. sardu, de carena pitica (prus che àteru in colore de castàngia, ma agiummai biancu in bentre), e mescamente cussa de s'ísula de S'Asinara, areste e de intina biancu deunudotu; nau a befa, chie no atuat a sa cosa, no pentzat, e tocat sèmpere a si dha nàrrere
Synonyms e antonyms
àinu,
burràgliu,
burriolu,
cocinedhu,
cocitu,
cotzi,
mobenti,
poledhu,
uncónchinu
/
pudhérigu
Sentences
burrincu dhu tenit a víssiu a mossiai ◊ tue ti ndhe riaias, isconculendhe che a su burricu! ◊ su burricu pistincat sa coa e is ogus po istesiai sa musca ◊ insèdhadi su borricu e fala a bidha!
2.
tui e sa burrica de gomai… duas!
Surnames and Proverbs
prb:
a isciacuai sa conca a su burricu si nci perdit tempus e saboni
Scientific Terminology
anar, anall, equus asinus
Etymon
spn.
Translations
French
bourrique,
ânon,
bourricot
English
ass
Spanish
borrico
Italian
somaro,
asinèllo
German
Esel,
kleiner Esel.
mobènti , nm: moenti,
molente,
molenti,
mollenti,
mouenti,
muenti Definition
animale mannu, de sa matessi genia de su cuadhu, ma de carena meda prus pitica, giua a pilos prus curtzos, a origas mannas e longas, unga totu a unu, cambas longas, conca manna e longa, de agguantu meda, forte, nódidu po sa passiéntzia, símbulu de s'ignorante e de su tostorrudu, ma fintzes de chie si credet pagu, de chie est isfrutau o trebballat a tropu: si domat e s'issedhat a manera de dhu pòdere carrigare o cicire
Synonyms e antonyms
àinu,
borricu,
burràgliu,
chidolu,
cotzi,
poledhu,
uncónchinu
Idioms
csn:
andhare a molente = a cadhu a s'àinu; isciacuai sa conca a su mobenti = dare avertimentos totu in debbadas; su mobenti no connoscit su tzafanau = est unu innorante chi no cumprendhet sa bellesa o s'importu de una cosa; molentatzu = nadu a menisprésiu prus de comente est a menisprésiu sa peràula molente pro chie no atuat e no faghet contu de s'àteru; fai una cosa candu su muenti est mortu de s’arrisu = tropu a irmasionu, tirare tropu a longas; èssiri su m. de domu = su chi prus peleat in sa famíllia; acapiai su m. aundi bolit su meri = fàghere comente cheret chie cumandhat; erba de molentis = selabatu (Symphytum officinale); càriga o figu de m. (in cobertantza)= làdhara, su ledàmine tostu chi faghet custu pegus
Sentences
nosu dhu setzeus a mobenti e nci dhu torraus a impachetai puru, cussu! ◊ currúxinu de mobenti no àrtziat a celu ◊ molentatzu, bessiminci! ◊ est una tassa de cafellati chi dhui nadat povintzas su mouenti ◊ su nai cosa a issu est comenti a isciacuai sa conca a su mobenti ◊ a cuadhu de molenti si nci bogant is bugonis de bidha!
Surnames and Proverbs
prb:
unu contu fait su molenti e unu su molentàrgiu
Scientific Terminology
anar, anall, equus asinus
Etymon
ltn.
molente(m)
Translations
French
âne
English
donkey
Spanish
asno,
burro
Italian
àsino
German
Esel.
polédhu , nm: polledhu,
puledhu,
pulledhu Definition
(f. -a) su molente, pruschetotu su piticu fintzes a calecun'annu; in cobertantza, cristianu pagu abbistu, pruschetotu ignorante / bogàreche a ccn. (autoridade) a cadhu a p. = bogarechedhu faendhodhu a bregúngia, comente faet sa gente candho no ndhe podet prus
Synonyms e antonyms
àinu,
borricu,
burràgliu,
chidolu,
mobenti,
polu 1,
uncónchinu
Sentences
no podiat acatare su poledhu e fit comintzandhe a pessare a su malu ◊ de sínnicos nche ne bocaiant unu donzi tres meses a cadhu a poledhu ◊ apas vintichimbe puledhas e totu pudhericadas!
Surnames and Proverbs
smb:
Poledda
Scientific Terminology
anar, anall, equus asinus
Etymon
ltn.
*pulellu(m)
Translations
French
ânon,
bourriquet
English
little ass
Spanish
borrico
Italian
asinèllo
German
kleiner Esel.