àntaru , agt, prn: ànteru,
ànturu,
antru Definition
nau de calesiògiat cosa, chi no est custu, no est cussu, chi no est su chi seus naendho; unu tanti prus de custu, prus de su chi s'est nau, bistu, fatu e totu deasi
Synonyms e antonyms
àteru*
Sentences
faeus un'antru brínchidu agoa ◊ a unu dhi narant Franciscu, a un'antru Giuanni ◊ gira chi ti giru ndi apu agatau un'ànturu!
Translations
French
autre
English
other
Spanish
otro
Italian
altro
German
andere.
àtere , prn: àteri,
àtiri,
atre,
atri Definition
prn. sèmpere impreau po gente, podet inditare siat ómine e siat fémina, siat unu o medas
Sentences
at bénniu atre a mi circare? ◊ gai ndhe còmporet àtere, cantu ndhe còmporo deo! ◊ in cussa domo no b'istant sos meres, ma àtere ◊ nois o àtere, calicunu l'at a fàghere! ◊ ne a fizos mios e ne de àtere fato cussu! ◊ no as a disigiai ne mulleri e ne richesa de àtiri! ◊ at contau istoriedhas a sos frades e a donzi àtere ◊ cantu bortas ti as a èssi pentzau e biu po èssi atri?!
Surnames and Proverbs
prb:
sa lege est pro àtere, no pro chie la faghet ◊ chie no est bonu pro edhu no est bonu mancu pro àtere
Etymon
ltn.
alter
Translations
French
autrui
English
someone else
Spanish
otros,
demás
Italian
altri
German
andere.
aterechè , prep: atrechè Definition
meda méngius, meda prus mannu, meda peus, totu un’àtera cosa / a/c. apustis de custu foedhu, sa cunsonante de cuménciu de su foedhu prus ainnanti no mudat mai sonu e antzis si afortit (aterechè fatu!… = aterechefatu!, aterechè brullas!… = nr. aterechebbrúllas, aterechè gai!… = aterecheggài)
Synonyms e antonyms
sinochè
Sentences
atereché gai si ndh'at bidu! ◊ aterechè isse bi ndh'at! ◊ aterechè brullas: totu abberu fit! ◊ aterechè chibudha bi cheret pro essire fortes!…◊ a Larentu nachi si l'est isparadu su fusile: aterechè brullas! (G.Ruju)◊ atrechè divertimentos: a traballare est!
Translations
French
bien plus
English
something better
Spanish
mucho más
Italian
tutt'altro,
bèn piú,
bèn altro
German
alles andere,
ganz anderes.
àteru , agt, prn: atru,
àturu Definition
chi (o cosa chi) o chie est diferente de su chi seus naendho, de su chi portaus ananti, de custu, de noso, de unu; unu tanti in prus de su tanti precisau, de su chi si tenet o chi si narat; a bortas si narat fintzes in su sensu de méngius, prus bonu, chi tenet unu fàere prus méngius, foedhandho de gente (fintzes no solu po averguare una diferéntzia ma po cumbínchere a ccn. po calecuna cosa)/ a./c. coment’e agt. est sèmpere postu innanti de su nm.
Synonyms e antonyms
àntaru
Idioms
csn:
(faendho un'elencu) …e àteru = itl. eccètera; s'àteru = itl. il pròssimo; àteru e che… = meda menzus, meda peus, prus mannu, e gai; si àteru nono, nessi… = si no est possíbbili àteru, assumancus…; est… (+agt, nm) chi no ti ndhe naro mancu s'àtera = abbastat ca narat totu su chi apu nau (pruscatotu fuedhendi de calidadis malas); s'àtera die de…= sa dí apustis de…; pessare in àteru
Sentences
s'àtera die, un'àtera die, àtera cosa, àter'ómine ◊ àtera cosa puru as batidu, ca no bastaiat sa chi che fit!…
2.
istima s'àteru che a tie etotu! ◊ za ndhe li daes, de azudu, a s'àteru!…◊ faghe su chi cheres, ma no seghes sas ancas a s'àteru! ◊ lah chi si boit pasiai, s'atru, cun s'istragatzu chi feis!…◊ s'unu fut biancu, s'atru asulu ◊ unu po un'atru, iaus a bolli bendi a gopai ◊ si s'àteru est in cherta de triballu, ndh’at de s’aju de irvetare!… ◊ bi sunt andhados unu e àteru ◊ custu o un'àteru est su matessi ◊ ndhe cherzo un'àteru ca custu mi est pagu ◊ àteru b'at? ◊ àteru bos serbit?
3.
àteru e che a tie ndhe amus bidu mannu e bonu! ◊ àteru e che gai ndhe amus tentu! ◊ leh custu: atru e che gafè, est! ◊ àteru e che brulla: abberu est!
4.
si fiast un'àteru, immoi, andàst a mi comporai custa cosa! ◊ si fit un'àteru andhaiat a s'iscusare pro su chi at fatu!
5.
si àteru nono, nessi custu faghe! ◊ milli vortas a s'ora fipo volau pro vènnere nessi pro ti saludare, si àtera cosa nono!
6.
farabbutu, títule chi no est àteru! ◊ conca de molenti chi no est àturu! ◊ faci de brúscia chi no ses àtara, a babbu naras cussu?! ◊ cussos sunt faularzos chi no ti ndhe naro mancu s'àtera!◊ s'àtera die de Pasca che amus parentes in domo ◊ como so pessendhe in àteru
Translations
French
autre
English
other,
neighbour
Spanish
otro
Italian
altro,
pròssimo (il)
German
andere,
Nächste.
bodalàre , vrb: bodolare,
bodulai,
bodulare Definition
fàere de una manera, o una cosa, chi, po sa presse de su foedhare, unu no arregodat comente si narat o no faet a tempus a nàrrere, fintzes si dha tenet crara: si podet pònnere a su postu de calesiògiat àteru verbu, ma dh'imperant fintzes po nàrrere chentza precisare nudha
Synonyms e antonyms
bodalire,
intenantai,
iterinare,
nichelare
Sentences
nachi lu depias bodalare e no li as fatu nudha! ◊ tantu ant bodaladu e nigheladu chi ant chircadu a cumone unu peritu ◊ leas cussa carrela e no bi at de bodalare: faghes pagos metros e che ses in s'ufítziu!
Etymon
srd.
Translations
French
faire (fam.),
combiner
English
to do
Spanish
hacer,
decir
Italian
cosare
German
Zeitwort ohne bestimmter Bedeutung,
das jedes andere Verb ersetzen kann.
bodalíre , vrb Definition
fàere de una manera, o una cosa, chi, in sa presse de su foedhare, unu no si arregodat comente o ite si narat (o no si bolet nàrrere): si podet nàrrere in càmbiu de css. àteru verbu
Synonyms e antonyms
bodalare,
intenantai,
iterinare,
nichelare
Sentences
bodali custu ca mi serbit deretu! ◊ ite bi sezis bodalindhe, cue, totu s'ora? ◊ no bodalas gai ca faghes dannu! ◊ ma mih chi ses bodalindhe abberu, oe, mih, cun custa chistione! ◊ bodàliche sa cradea, coita, ca mi serbit logu!
Etymon
srd.
Translations
French
faire (fam.),
combiner
English
to do
Spanish
hacer,
decir
Italian
cosare
German
Zeitwort ohne bestimmter Bedeutung,
das jedes andere Verb ersetzen kann.