cagliúga , nf Definizione
genia de erba chi assimbígiat a su cagarantzu e po cussu dhi narant cagarantzu areste, molentinu, cocoininni burdu e no est de papare: su sèmene chi faet praghet meda a is codroneras e po cussu dhi narant erba de cardaneras, de cardedhinas o predu feche
Sinonimi e contrari
concuda 3,
pedruveghe
/
cdh. cagliuca
Terminologia scientifica
rba, Senecio vulgaris
Traduzioni
Francese
séneçon
Inglese
groundsel
Spagnolo
hierba cana
Italiano
èrba calderina o senecióne
Tedesco
Vogelkraut.
cambàle, cambàli , nm: cammale,
gambale Definizione
genia de pinzos grussu, prus che àteru de pedhe, chi si ponet in cambas a usu de cambera tra benugu e cambúciu, apertu in su costau a sa parte de fora inue est abbutonau a lobos de corria chi intrant unu in s'àteru, o fintzes cun butones, a isteca; is costaos de unu sedhatzu / unu c. de linna = una camba de àrbure
Frasi
fit un'ómine a cambales e a pantalones a isporta ◊ tenet cosinzos e cammales ◊ is cambalis furint incones de pedhe ci imbusciànt is cambas, dhus impreànt po andari a cuadhu
Terminologia scientifica
bst
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
houseau
Inglese
legging
Spagnolo
caña
Italiano
gambale
Tedesco
Gamasche.
cànna , nf Definizione
genia de erba linnosa (upm) chi faet manna, arta, longa fintzes chimbe e ses metros, cun su truncu buidu de nodu in nodu ue bogat una fògia manna, longa e lada unu tretu imbodhigada a istrintu e poi aperta deunudotu e acabbada a punta, portat s'arraighina a cotzina nodosa, unu pagu a cotzighina grussa, faet su frore a ispiga manna (pinnitzu); cun custu númene si podet nàrrere css. cambu de erba buidu in mesu (o fintzes prenu), mancari precisandho canna de ite est (es. de trigu, de órgiu, de fae, de orruo, de bide, de moriscu, de càule, de latuca, de gureu); un'arremu de sa carena fatu a cundhutu; mesura antiga de longària; una calidade de canna est cussa de tzúcuru, prena che a sa canna de su moriscu ma abbosa e druche meda, a brocadas curtzitas (sa brocada est su tretu de nodu a nodu); parte tuvuda de un’arma chi isparat, ue ch’essit su tiru / min. cannita, cannixedha
Sinonimi e contrari
cambu
Modi di dire
csn:
c. pisana = canna bella tènnera chi faghet in sos rios (ma nadu de zente, pessone arta meda, fintzas conchilébia e de pagu frimmesa); c. furistera = itl. bambú, impitada pro fàghere ainas de sonare; c. de tzúcuru = canna prena, russa che a sa canna pisana, durche meda (de cussa faghent túcaru), a nodos curtzos; c. de filiverru = arrogu longu de filiverru; c. de figuíndia = upu, canna isperrada in punta fata pro bodhire morisca, figu, e gai; c. de candelobbru = ue s'intrat sa candhela, in su candhelobbre; sa c. de su gúturu o de is prummonis = garguena; canna de rú = tentalza, àlamu; c. de soli = rajos de sole; c. de romana = su bratzu de s'istadea, ue bi sunt marcadas sas intacas e si ponet su pirone; c. de aràdulu = sa timona; innetare c. (in cobertantza)= fàghere sa púliga; essiri in cannas de crobeta, in cannas malas = pesàresi a boghes male arrennegados, pesaisí a cannas pisanas; no tocare una cosa mancu cun tres cannas de Baronia = èssereche tropu atesu, no fàghere a la tocare; si bi girat su bàrriu de sa c. (nadu de logu) = no bi at nudha, est líchidu totu, bóidu, chentza trastes nudha, (nadu pro ccn.: chi est solu deunudotu, chentza neune)
Frasi
ispuligare, segare, isperrare, prantare canna ◊ sa canna si ndhe segat in zennarzu, candho est lómpida ◊ a ndhe iscutinare s'olia andhat bene a canna ◊ trexentus cannas friscas, cincuxentus sicadas… ses in mari e no piscas…
2.
candho lu tocat si ndhe dogat innedha tremèndhesi che canna ◊ est reu, téteru che canna ◊ est débbile che canna
3.
lassànt is mannugas in terra acapiadas cun sa canna de su trigu atotu ◊ a nudha servit sa canna si no at ispiga ◊ su trigu fàciat conca manna, mancai non fàciat canna!
4.
in sa càscia bi at cannas de fresi, lentolos e costúmenes ◊ iseta finas a che tèssere custa canna de furesi! ◊ at fatu una canna de muru bullu ◊ est bortaedie: bi at galu sete cannas de sole
5.
si fut imbàtiu in is primus cannas de su soli, chi fut bessendu ◊ duas cannas de sole a serentina, longa s'umbra de su chercu in sa piata…
Cognomi e Proverbi
smb:
Cannas, (Decannas)
Terminologia scientifica
mt, Arundo donax
Etimo
ltn.
canna
Traduzioni
Francese
roseau
Inglese
reed
Spagnolo
caña
Italiano
canna comune
Tedesco
Rohr.
cannamèli , nf Definizione
canna de tzúcuru, genia de canna druche bona po fàere una calidade de tzúcuru
Terminologia scientifica
rbl, Saccharum officinarum
Etimo
itl.
cannamele
Traduzioni
Francese
canne à sucre
Inglese
sugarcane
Spagnolo
caña de azucar
Italiano
canna da zùcchero
Tedesco
Zuckerrohr.
gavína , nf Definizione
un’arratza de cau marinu / portai cambas de gavina = zúghere ancas fines
Terminologia scientifica
pzn, larus canus
Traduzioni
Francese
goéland
Inglese
sea mew
Spagnolo
gaviota cana
Italiano
gavina
Tedesco
Sturmmöwe.
pedruvèghe , nm: perduveghe,
perduvexi,
petruveghe Definizione
genia de erba chi assimbígiat a su pabarantzolu e po cussu dhi narant puru cagarantzu areste, molentinu, cocoininni burdu e no est de papare: su sèmene chi faet praghet meda a is cardaneras e po cussu dhi narant erba de cardaneras, de cardedhinas
Sinonimi e contrari
cagliuga,
concuda 3
Frasi
in cussu terrinu petzi bi faghet pedruveghe e pigulosa
Terminologia scientifica
rba, Senecio vulgaris
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
séneçon
Inglese
groundsel
Spagnolo
hierba cana
Italiano
èrba calderina
Tedesco
gemeines Kreuzkraut.