buturònes, buturrònes , nm pl Definizione
is gràndhulas de su gúturu e fintzes sa maladia de is matessi
Sinonimi e contrari
guturones*,
origanas,
origonis,
tuturrone
Terminologia scientifica
crn, mld
Traduzioni
Francese
parotide,
parotidite,
amygdalite
Inglese
parotid (gland),
mumps,
tonsillitis
Spagnolo
parótida
Italiano
ghiàndola paròtide,
parotite,
tonsillite
Tedesco
Ohrspeicheldrüse,
Parotis,
Ziegenpeter,
Mumps,
Parotitis,
Mandelentzündung.
gràndhula , nf: gràndua,
gràndula Definizione
in sa carena, néula, una genia de arremu modhe o, segundhu, coment’e nodighedhu, chi produet e sèberat (sumit) calecuna sustàntzia de impreare po su funtzionamentu de s'organísimu etotu o de bogare a fora: funt medas, ma s’ispartzint in endócrinas (faent ormones chi betant a su sàmbene, comente funt is butones in su mascu – in parte –, o sa carrisàbida), e esócrinas (apertas, sèberant sustàntzias de bogare a fora, comente funt is titas in sa fémina, o su figau, is gràndhulas de sa salia, de su sudore)
Sinonimi e contrari
arràndula,
giàngula,
làndora,
nàndula
/
animedhas
/
gangule
Frasi
candho uchident su mannale secant peta pro sa sartitza, gràndhulas, presciutos, pancetas e ispinos
Terminologia scientifica
crn
Etimo
ltn.
glandula
Traduzioni
Francese
glande
Inglese
gland
Spagnolo
glándula
Italiano
ghiàndola,
linfonòdo
Tedesco
Drüse.
ràndhula , nf, nm: arràndula,
ràndua,
ràndula,
ràndule Definizione
in sa carena, una genia de arremu modhe, néula, chi produet e bogat (sumit) calecuna sustàntzia (es. salia – r. saliàrgia –, fele) de impreare po su funtzionamentu de s'organísimu etotu o de bogare a fora (es. late, suore, grassu); a logos, su tretu de sa ganga de su porcu cunfetau che a sa panceta
Sinonimi e contrari
gaticiola,
giàngula,
gràndhula*,
làndora,
maràndula,
nàndula
/
animedhas
/
aràndula,
gangule
Frasi
su fígadu est una ràndhula
Traduzioni
Francese
glande
Inglese
gland
Spagnolo
glándula
Italiano
ghiàndola
Tedesco
Drüse.
títa , nf Definizione
genia de gràndhula manna esócrina chi sèberat e bogat su late, isvilupada meda in sa fémina e mescamente in animales chi si pesant po su late coment'e alimentu: est a bisura de cumossu tundhu (a mola, pane de tita) chi acabbat a punta, su tzimingione o crabigu, inue essit su late, e si agatat in petorras in sa fémina (chi ndhe portat duas, a unu crabigu); is animales de late dha portant in mesu de is cambas de asegus a cara a bentre, in ímbenas, e ndhe portant una a duos o fintzes a prus de duos tzimingiones (es. brebè, craba, baca), àteros (es. màdria, gatu, cane) fintzes in totu sa bentre de longu cun tzimingiones a duas fileras; candho sa tita no est faendho late si sicat e torrat meda fintzes de mannària; in s'ómine is titas apena si parent, funt aortitzas e solu si podet bíere su marcu de is tzimingiones apena distintos / min. titedha, titichedha, titixedha; titighedha = casizolu de late berbeghinu, bàchinu; t. de monza = creze de pane russu, modhe
Sinonimi e contrari
pisturra
Modi di dire
csn:
mola, pane de t. = sa tita etotu, bida coment'e cosa tundha, a mola, a zisa de fundhu; unu giogu de titas = sas duas titas (de sa fémina) cussideradas paris, che una sola; t. mala = malàida, chi tenet neghe; titas de fodhe = mannas meda, titimanna, tituda, titiódhina (nadu de fémina); titas de bértula = chi funti pendi pendi, frunzias; titas limonincas = minores e crispas; titas bundharosas = mannas; titas ispitias = sicas, chi no bogant prus late; dare sa tita a sa criadura = fai súiri su pipiu; èssiri in sa t. (nadu de sa criadura) = èssere ancora suindhe; rúpere in titas = ammadurare in titas, nadu de pitzoca faghindhe a fémina; betare in t. = (nau de s'animali fémina), apaneditai, atrufudhai sa tita po angiai, candu sa tita cumentzat a si preni de lati; late de t. = lati callenti coment'e candu dhu mullint; mama de t. = dida, tadàgia; fiza de t. = criadura allatada de àtera fémina; t. de baca = creze de ua a pipiones maduros meda; filu de tita = piaritu
Frasi
candho su pipiu pranghet meda, sa mama po dh'apaghiare dhi giaet sa tita ◊ pòbera animaledha, est crebendhe in titas ca est ora meda chentza suta ◊ sos pastores trúpiant sa tita de sas arveghes e su late falat ◊ sas berbeghes sunt betendhe in tita: lis cheret pagu pro anzare ◊ a issu dh'apu connotu pitichedhedhu ancora in sa tita
2.
Caderina fit comintzandhe a rúpere in titas e si assentavat su zipone pro las fàchere víere ◊ tia Tzitza fit piús manna de mamma e li aiat fatu de mama de tita
Terminologia scientifica
crn
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
glande mammaire,
mamelle,
pis
Inglese
tit
Spagnolo
mama
Italiano
ghiàndola mammària,
mammèlla,
tétta
Tedesco
Brustdrüse,
Brust.