àglia , nf: alza,
àrgia,
arza,
arxa,
àrxara Definizione
àrgia ispitzuladora o arza pinta, bobboi malu, arangiolu velenosu chi candho móssigat dolet meda e a tempus longu chi unu agiummai s’imbortighinat: cust'arangiolu faet su niu in terra, in mesu de s'erba, est iscuriosu de colore, portat tréighi marchighedhos orrúbios in sa parte de sa bentre (a parte de pitzu); in calecunu logu su matessi númene dhu narant a una genia de frommiga velenosa ma chi no faet deasi male; a logos narant àrgia a dónnia arangiolu e sa velenosa est ispitzuladora / s'àrgia est de tres arratzas: bagadia (froria, colore de orrosa), cojada (orrúbia), fiuda (niedha)
Sinonimi e contrari
acuasantera 1,
assàrgia,
bàrgia*
Modi di dire
csn:
fàghere su ballu de s'arza a unu = fai su ballu pro unu chi dh'at ispitzuau s'àrgia; èssere ferenau che un'àrgia = crependhe de su fele
Frasi
arza niedha pinta fatesit fizos trinta ◊ mossu de arza, tocu de campana! ◊ s'est sadhiu pariat chi dh'iat puntu s'àrgia ◊ su spítzulu de s'àrgia fait bènni iscimíngius de conca ◊ sa puntura de s'àrgia mascu dolet de prus
2.
su ballu de s'arza chi ti fetant! ◊ zai ses maseda… paret chi ti at mossigadu un'arza de ballos!
Terminologia scientifica
crp, latrodectus tredecim-guttatus, myrmilla erythrocephala
Traduzioni
Francese
veuve noire méditerranéenne
Inglese
Mediterranean black widow
Spagnolo
araña sangrienta,
viuda negra europea
Italiano
malmignatta
Tedesco
Mediterrane Schwarze Witwe.
niedhòre, niedhòri , nm: nighedhore Definizione
su èssere niedhu, su èssere iscurosu; cosa niedha
Sinonimi e contrari
iscuricore,
niedhura,
nighedhúmene,
tura
/
annuadura,
fumu,
titiedhu
| ctr.
biancura
Frasi
custu niedhore de sas aeras at a èssere chi faghet a dellúbbiu ◊ in su nighedhore de cussu disisperu che luchiant petzi sos ocros chi si moghiant intro de su concale istuvau ◊ si coberzant sos chelos de niedhore e comintzent sos butios!
2.
de sos fumajolos de tzertas fàbbricas essit niedhore ◊ custu suelzu afoghizadu est pienu de niedhore ◊ su "Chi nono" de sa fémina li fit giómpidu che un'istuturrada e su coro si li pieneit de niedhore ◊ su niedhore est grae cantu su dolore meu! ◊ su niedhore de su fumu est malu a ndi andari de un'aposentu niedhu pixi!
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
noirceur,
obscurité
Inglese
blackness,
obscurity
Spagnolo
negrura,
oscuridad
Italiano
nerézza,
oscurità
Tedesco
Schwärze,
Dunkelheit.
niedhúra , nf: nighedhura Definizione
su èssere niedhu de totu is cosas
Sinonimi e contrari
niedhore
| ctr.
biancura
Frasi
su carvonarzu est garriau de terra e niedhura: paret unu corritolu
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
noirceur
Inglese
blackness
Spagnolo
negrura
Italiano
nerézza
Tedesco
Schwärze.
túra , nf Definizione
su èssere de colore niedhu píghidu / niedhu che t. = niedhu pídigu
Sinonimi e contrari
niedhore,
niedhura,
trementu
Frasi
nues niedhas che tura si acadhant in s'aera (A.Spano)◊ umbras niedhas chei sa tura ◊ sas ànimas de s'iferru sunt prus niedhas de sa tura (cps)
Etimo
ltn.
*atrura
Traduzioni
Francese
noirceur
Inglese
blackness
Spagnolo
negrura
Italiano
nerézza
Tedesco
Schwärze.