búndhu , nm: búniu Definitzione
ànima o fortza mala chi unu podet portare in corpus, dimóniu; genia de idea, de pentzamentu malu, de gana forte
Sinònimos e contràrios
brusore,
bundhone,
codiedhu,
coedhu,
diàbulu,
mentzitissu
Maneras de nàrrere
csn:
pònnere b. in conca = fàghere irbariare, dilliriare; nighedhu che b. = niedhu deretu, píghidu; ponner bundhu a ccn. = fintzas pònnere imprastu, cuntentare, ponner fatu
Frases
cussa fémina faghiat sa majarza, ca nachi zughiat bundhos ◊ che bardófula si zirat in tundhu che puntu de un'irribiu o chi in corpus aeret zutu bundhu ◊ fúilas sas profertas de su bundhu! ◊ su preigadore fit nighedhu chi pariat unu bundhu ◊ ih, chi t'intrighint is búnius: tui ses?!
2.
sa chi li mintet bundhu in su crevedhu est su cadone chin sa ligadorza ◊ presumidos che tue in custu mundhu mai ndh'apo connotu sentza bundhu!
3.
e no lu contes su chi as fatu a proa: s'istadu fit a ponner bundhu a tie t'aia dadu una proendha noa! (A.Frau)
Ètimu
ltn.
("immundus" paret menzus de "vagabundus": in srd. "munnedha, bunnedha" che àteras peràula)
Tradutziones
Frantzesu
esprit malin
Ingresu
evil spirit
Ispagnolu
diablo
Italianu
spìrito maligno,
demònio
Tedescu
Unhold.
corrói , nm Definitzione
unu de is tantos númenes de su dimóniu
Sinònimos e contràrios
demóniu
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
diable
Ingresu
devil
Ispagnolu
diablo
Italianu
diàvolo
Tedescu
Teufel.
diàbulu , nm: diàulu,
diàvulu,
tiau Definitzione
iat a èssere su male in persona, su cane mannu, èssere chi si ponet contras a Deus e a dónnia bene: sa gente, po mancu dhu numenare, dhi narat unu muntone de númenes chi tenent totugantos valore de male o malu o chi s'imperant a disprétziu; foedhu chi si narat frastimandho, o fintzes a css. cosa cun arrennegu
Sinònimos e contràrios
demóniu
/
anemigu,
antzipirri,
arremínciu,
béstiu,
coedhu,
corroi,
dincendu,
foradenosu,
maliche,
mentzitissu,
pudidinosu
Maneras de nàrrere
csn:
intregadu dae sos diàulos = abbundhoradu, chi zughet bundhos; intregau a su diàulu = chi est dadu a fàghere male; basai matonis e cagai tiàulus = fàghere duas cosas chi sunt s'una contrària a s'àtera; pònnere su pede a su diàulu = perdonare, lassare andhare, no fàghere contu de un'ofesa o dannu
Frases
a su tàmbula tàmbula, a su rue rue, faghiat unu trechetu de totu sos diàulos ◊ nachi fit malu che chentu diàulos ◊ in s'iferru no bi at boja ne bundhu: sos diàvulos sunt in custu mundhu! (T.Ziranu)
2.
diàulu de ispiju e chie l'at inventadu! ◊ ísci s'ebba, su diàulu chi ti at fata! ◊ diàulu de brullas, torràdemi su chi mi azis cuadu! ◊ diàulu de s'intranna chi ti at fatu, francu Deus e nostra Segnora!
Sambenados e Provèrbios
prb:
su diàulu faghet padedhas e no sèmpere cobertores
Ètimu
ltne.
diabolus
Tradutziones
Frantzesu
diable
Ingresu
devil
Ispagnolu
diablo
Italianu
diàvolo
Tedescu
Teufel.
lauguadhínu , nm Definitzione
erba sardónia o àpiu burdu de arriu o fenugu de àcua, genia de erba mala chi assimbígiat a s'àpiu areste ma chi faet mòrrere animales e gente
Sinònimos e contràrios
apiuareste,
apiubburdu 1,
lauadhini,
pàrdinu,
turgusone 1
Terminologia iscientìfica
rba, Oenanthe crocata
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
renoncule de Sardaigne
Ingresu
blister buttercup
Ispagnolu
nabo del diablo
Italianu
èrba sardònica
Tedescu
Wasserfenchel (giftig).
piardèdha , nf: pibardedha,
piladredha,
pilardedha Definitzione
tomata de toscu, de margiani, de cuadhus, tumata areste o mela de velenu, genia de tamatedha burda, ispinosa, nada deosi po su frutu velenosu chi faet (coment'e una superba matuca meda, groga, unu pagu ingespiada); cosa a papare avelenada chi ponent po su margiane, po canes dannàrgios
Sinònimos e contràrios
bucone,
buconete,
pilórica
2.
is bardaneris ant avelenau is canes a piladredha
Terminologia iscientìfica
rba, Solanum linnaeanum
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
morelle de Linné
Ingresu
Devil’s apple
Ispagnolu
manzanillas,
pelotillas,
tomateras del diablo
Italianu
pómo di Sodoma
Tedescu
Teufelskirsche,
Sodomsapfel.
turgusòne 1 , nm Definitzione
erba sardónia o apiu burdu de arriu o fenugu de àcua, genia de erba mala chi assimbígiat a s'àpiu areste, ma toscosu chi faet mòrrere animales e gente
Sinònimos e contràrios
apiuareste,
apiubburdu 1,
lauguadhinu,
pàrdinu
Terminologia iscientìfica
rba, Oenanthe crocata
Tradutziones
Frantzesu
renoncule de Sardaigne
Ingresu
blisterbuttercup
Ispagnolu
nabo del diablo
Italianu
èrba sardònica
Tedescu
Froschkraut.