Ditzionàriu in línia
de sa limba e de sa cultura sarda

aproghilàre, aprogliài , vrb: aproigliai 1, aproillae, -ai, -are, aproliai, -are Definition bènnere o dipèndhere de calecunu àteru logu; lòmpere, torrare, recuire a domo, bènnere a próliu Synonyms e antonyms acodie, acoltziare, acosiare, acostai, acostire, apriodhai, aprobiai, assortire / recoire Sentences sa genti aproillàt de dónnia parti ◊ seus abetendidhu: ancora est a aprogliai! ◊ candu dhis est essiu s'ispédhiu de arramigai, ita nas ca funt aproliaus a domu? ◊ a bidha aproliaus a s'iscurigada, ca marraus po cantu est luxi ◊ ndi bit de dotoris aproliaus, innòi, si tzérriat agitóriu!… Etymon srd. Translations French venir English to come Spanish proceder, recogerse Italian provenire German herkommen.

assèndhere , vrb: assènnere Definition coment'e calare de artu, a pitzu, ma nau fintzes in su sensu ebbia de lòmpere, bènnere de unu male, de calecuna cosa chi no si iat mancu a bòllere o cun fortza chi faet male; fintzes lòmpere ebbia a unu logu, a unu tretu, a calecuna cosa, su bènnere de unu tempus / pps. asséndhidu Synonyms e antonyms achirrare, andai, assurpire, bènnere, falare, lòmpere Sentences e ite male ti at asséndhidu? ◊ como chi ndh'est asséndhida cussa lege tocat chi càmbies! ◊ li at asséndhidu unu raju ◊ pessanne a cantu li fit assortitu li fit assénnitu s'ingadhintzu ◊ sos pilos li assendhent in bassu a mesu de s'ischina 2. donzi caminu annat a sa Libra, bastat de no dare vorta pro bi assènnere ◊ sont assénnitos a si mannicare pacos ischerfiones de frútora ◊ custos pastores assendhent a unu buscu e bi passant sa note 3. su giàcanu mannu est assénnitu a carches a sa gianna de sa turre ◊ fit bete crateone chi Antonedhu atzicu assenniat a tocare terra chin sos pedes 4. candho assendhiat su veranu sos pitzinnos si apiligaint in sos fundhos pro gustare cucuja Translations French venir English to come Spanish venir, venir un mal Italian venire, scéndere (détto di un male) German betroffen werden (von einem Unglück).

atzuntzudhàre , vrb: atzutzudhare Definition betare o pònnere is manos apitzu s'unu a s'àteru, brigandho e atripandhosi Synonyms e antonyms acanciofai, aciufai 1, crazugai, incabigliare, tipiliare, tipilire, trifiare Sentences si sont atzuntzudhaos e intas sàmbene s'ant bocau! Etymon srd. Translations French en venir aux mains English to quarrel Spanish pelear Italian azzuffarsi German sich raufen.

bènnede, bènnere , vrb: benni, bènniri, vènnere Definition acostire, lòmpere a ue unu si agatat, a ue est; nau de tempus, su si fàere presente, lòmpere; nau de cosa chi si ponet in dossu, istare, andhare o orrúere bene; foedhandho de cosas a bèndhere, costare, fàere de prétziu / poét. benne; a/c.: sa de tres personas sing. leat su verbu aus. àere candho su sugetu no est bene precisu, no est determinau (e deosi est fintzes su partitivu)/ ger. benindhe, benindho, beninno, benendhe, benendi, benendu, benzendhe; cong., impr.: bèngiat, benzat; a./c. su pps. beniu/benniu faet cunforma a is verbos de 3ˆ coniug. (e comente benit de sa 4ˆ coniug. ltn.): bénnidu/bénniu est cunforma a is verbos de 2ˆ coniug. Synonyms e antonyms achirrare, assèndhere, bèndhere 1, falare / iltare / costai | ctr. andai, tocai 1 Idioms csn: bènnere in mente, a conca = arregordai; bènnere in maltza = martzire; bènnere in more (nau de animalis) = insuai, impurdedhiri; apu, as, at a bènniri a biri ca… = apo, as, at a bídere chi…; benit a bèni = andhat bene, benit a betu; bènniri faci po faci = abbojare; bènnere mancu = mancai, fàghere farta; bènniri avatu = andhare cun ccn. unu pagu cambados; bènnere in fizos (nadu de fémina) = iscendiai, illieràresi, fizolare; bènniri príngia = essire ràida Sentences benzo deo a domo tua o benis tue a domo mia? ◊ deghe séculos prima de benne Cristos est custu capitadu (S.Mongili)◊ est benzendhe s'ierru ◊ poita su fradili de siu Boicu est benendu a innòi? ◊ a domo bi at bénnidu zente ◊ mi at bénnidu gana de bufare ◊ como cue benit su sole: pònedi inoghe ca benit s'umbra! ◊ a mie mi at bénnidu irrocu: so deghe annos màrture! ◊ beni a innoghe e setzidi, ca ti depius nàrrere una missione! ◊ sunt bénnidos totugantos a nos azuare ◊ préide Coco anca aiat perdicau dae sa trona "Ant a bènnede dies malas!"◊ dhis at bénniu una maista de partos e no dh'ant créfia ◊ apu agatau cust'ómini benendu a bidha 2. candho benit in fizos, issa corcada in letu e tue abbizu a fàghere fascas! 3. custa tzacheta no mi benit prus ca so créschidu ◊ a chini benit su diamanti, cussa at a èssi reina! ◊ lah ca mi benit s'anedhu de mamma!…◊ is camisas fiant aici piticas chi beniant a su fradi prus piticu 4. cantu benit cussa pariga de crapitas? Etymon ltn. venire Translations French venir English to come Spanish venir Italian venire German kommen, ankommen.

crazugài , vrb Definition gherrare e betare a terra a unu, lòmpere a iscúdere o aungare s'unu a s'àteru Synonyms e antonyms atzuntzudhare, carrabbugliai, carrabbusai, lòmpere, tipiliare, trifiare Sentences gei si crazugant, custus, lah! ◊ is féminas si funt crazugadas: no abbastàt chi si funt fuedhadas mali! Translations French se battre, en venir aux mains English to come to blows Spanish pelearse Italian azzuffarsi German aneinandergeraten.

tipilíre , vrb Definition atripare s'unu cun s'àteru, brigandho Synonyms e antonyms acanciofai, aciufai 1, atzuntzudhare, incabigliare, tipiliare, trifiare Sentences si ponzant de acordu o chi si torrent a tipilire o a s'atzutzudhare che pudhas ◊ como no ant botza, sa partia est frimma: si sunt tipilindhe ca nemos cheret andhare a nche batire sa botza Translations French en venir aux mains English to come to blows Spanish pelear, venir a las manos Italian azzuffarsi German sich raufen.