líaru , agt: lieru,
líeru Definition
su significau de su foedhu fut antigamente cussu de líbberu, nau de su serbidore chi s'iscabbulliat de su mere, fut a contu suu in totu e gosàt de totu is diritos: como dhu narant pruschetotu de frutu, de gente, de animale chi no tenet neghe peruna, chi est bellu sanu; si narat in su sensu de líbberu e in su sensu de deretu puru, ténneru (nau de matas e fintzes de gente)
Synonyms e antonyms
daretu,
sanu,
síncaru
/
líbberu
| ctr.
demmu,
mantzadu,
neciadu
Sentences
frutuàriu lieru ◊ no est ómine lieru, cussu, no: est sempre curendhe! ◊ su catigadore est betzu, sicu ma lieru ◊ est fémina gentile e risulana, liera e bella
2.
sentidus lierus ◊ s'àbbile atzuda e liera costoit su nidu in punta de sa rundha ◊ candho líera apo a èssere dae impignos bi apo a bènnere che monza in Terra Santa
3.
mama mia a otanta annos fuit líara che pinna e che zughiat cantaganta unu sacu de patata subra su cúcuru (Z.A.Cappai)◊ su biadu de babbu candho fiat birde fiat líeru che canna
Etymon
ltn.
liber, libera
Translations
French
intègre,
sain
English
integral
Spanish
íntegro
Italian
ìntegro
German
unversehrt.
nédidu , agt Definition
nau de gente e de frutu, chi no tenet neghe, sanu, chentza pecos; si narat fintzes in su sensu de craru, singillu, connotu
Synonyms e antonyms
bonu,
líaru,
nébidu*,
nidu 2,
sanu
/
ciaru,
ladinu
| ctr.
neciadu,
néciu
Sentences
est nédidu su ranu candho no at difetu perunu
2.
nédida est sa Luna in note giara ◊ nédida est sa cara candho unu est sintzeru o una boghe connota
Translations
French
intact,
sain
English
integral,
healthy
Spanish
íntegro,
sano
Italian
ìntegro,
sano
German
unversehrt,
unbescholten,
makellos.
sentzígliu, sentzíllu , agt: signillu,
singillu,
sintzillu,
sinzillu Definition
nau de ccn., chi est comenti mi bis m'iscrís, chi giaet a bíere giustu su chi sentit, chi no cuat a s'àteru su chi dhi sentit e dhue at de si fidare; nau de cosa, chi est bona, chentza pecu, sana / signillu che pesa = chi si paret bene chi est s.
Synonyms e antonyms
francu,
ispontziau,
santzeru,
singillosu
| ctr.
alevosu,
falsu,
fraíciu,
ifidau,
traitore
Sentences
in su bene fitianu ses onestu e signillu ◊ fillu miu, no síasta batraxeri ma sintzillu cun sa terra chi ti poderat (S.Medved)◊ is maneras mias sunt sintzillas o de apariéntzia? (G.Solinas)◊ ita ndi naras, Coitedhu at a abarrai sintzillu cun nosu? ◊ unu coro frassu no cuncordat cun unu sintzillu!
2.
si sunt muntesos semper cun usos e costúmenes singillos
Surnames and Proverbs
prb:
a linna sinzilla no dh'intrat bremi
Scientific Terminology
ntl
Etymon
spn.
sencillo
Translations
French
loyal,
intègre
English
sincere,
integral
Spanish
sincero,
leal,
íntegro
Italian
sincèro,
leale,
ìntegro
German
ehrlich,
aufrichtig,
unversehrt.
síncaru , agt: sincheru,
síncheru Definition
chi no portat mància e ne pecu, chi no est ammesturau cun àtera cosa, chi est intreu; nau de ccn., chi no est alligru a binu, no at bufau, fintzes chi est onestu, chentza trassas / vinu s. = bonu, chi no est axedu; late s. = chi no dhue ant aciuntu abba; istare síncheru = abarrai firmu
Synonyms e antonyms
líaru,
santzeru,
sanu,
sínchidu
/
cdh. tzíncaru
| ctr.
demadu,
demmu
Sentences
apustis de tanta matana si che agateit síncheru a cudh'ala de riu ◊ cussu no est síncheru de conca: faghet machines! ◊ a sos drogados torret síncheru su coro! ◊ custu tatzone est síncheru ◊ si fis síncheru, Chicu, peste e lua no betaias! ◊ si che essis síncaru dae cue as a fàghere proa!
2.
no mi toches: ista síncheru!
Etymon
ltn.
sincerus
Translations
French
intact,
naturel
English
integral,
genuine,
unrotten
Spanish
íntegro,
incólume
Italian
ìntegro,
incòlume,
non bacato,
genuino
German
ganz,
unversehrt,
echt.