acussolzàre, acussorgiài, acussorgiàre , vrb: acussorjare,
acussorxai,
acussorzare,
acutzorgiai,
cussorzare Definition
fàere cussòrgia, pònnere o istare a cussòrgia in calecunu logu (ma fintzes nau po gente chentza bestiàmene), portare su bestiàmene a una cussòrgia a pàschere calecunu tempus
Synonyms e antonyms
aposentae,
assemidare
| ctr.
iscussorjare
Sentences
is pastores in su cumunale si acussòrgiant agantu ant connotu ◊ is Seulesus si fuant acutzorgiaus in custus tretus
2.
sa musca detadora est una musca acussorgiada pruschetotu in is coiles
Etymon
srd.
Translations
French
s'établir,
se fixer
English
to settle
Spanish
establecerse,
asentarse
Italian
stanziarsi
German
sich niederlassen.
agiustèra , nf Definition
su si pònnere de acórdiu po calecuna diferéntzia
Synonyms e antonyms
agiustamentu,
agiustu
Etymon
srd.
Translations
French
accord,
arrangement
English
to settle a quarrel
Spanish
arreglo,
avenencia
Italian
accomodaménto di divergènze,
accòrdo
German
Vergleich.
assemidàre , vrb Definition
su si pònnere o istare in calecunu logu
Synonyms e antonyms
acussolzare,
aposentae
Etymon
srd.
Translations
French
s'établir
English
to settle
Spanish
establecerse
Italian
stanziarsi
German
sich niederlassen.
cumpòniri, cumpònnere, cumpònni, cumpònniri , vrb Definition
unire, pònnere impare partes diferentes chi serbint a unu matessi iscopu, a fàere una matessi cosa, fintzes assentare sa linna faendhodha a fasches; pònnere bene o agiustare su bestimentu in dossu, pònnere apostu sa cosa in su logu, in domo: nau de sa persona, fintzes àere unu cumportamentu coment'e chi siat totu apostu, fintzes po finta; pònnere paghes, pònnere de acórdiu duas o àteras personas; adatare e migliorare, giare unu bellu gustu (foedhandho de papares)
Synonyms e antonyms
campaniare 1
/
allaputzai,
chinchinnare,
cuncodrai,
mudai
| ctr.
scuncordai
Sentences
in mesu a tantas modas cumponia s'istória de custa vida mia ◊ sa prucissioni cumentzat a si cumponni ◊ no connosco a fundhu sas cosas chi cumponent custu mundhu ◊ totugantos, sos cundhimentos, cumponent su mànigu
2.
fit isse chi cumponiat sas brigas, sos malumores chi iscontzaiant sas famílias ◊ su chi faghent sos macos lu devent cumpònnere sos sàbios ◊ fut un'ómine sàbiu chi sa zente giamaiat candho bi aiat de cumpònnere pretos ◊ mellus a si cumpònniri chi no a curiai! ◊ andhaiat a s'aposentu de su fizu e torraiat a cumpònnere sos trastes suos ◊ da fit in chirca de binu, Pedru… però deviat cumpònnere!
3.
a su minestrone li cheret sa pilarda de pumata ca lu cumponet ◊ de carena fit leza e no la cumponiat sa bestimenta
Surnames and Proverbs
prb:
richesa cumponet fintzas machine ◊ sos bestires cumponent finas s'àinu
Etymon
ltn.
cumponere
Translations
French
composer,
réconcilier
English
to settle
Spanish
componer
Italian
compórre,
pacificare
German
schlichten.
pasài , vrb: abasiai,
pasare,
pasari,
pasiai,
pausae,
pausai,
pausare,
pesiai Definition
istare in pàusu, in asséliu, chentza fàere, tasire, cessare unu pagu de trebballare, de peleare, po illebiare s'immarritzone; nau de àliga o malesa chi si dhue sèberat in abba, ógiu e cosas deasi, su si assentare in su fundhu de s'istrégiu, in calecunu tretu, seberare a manera de ndhe dha pòdere bogare o lassare abbandha; pònnere cosa tanti po dh'arrimare ma fora de su logu suo
Synonyms e antonyms
arreposai,
assebiai,
descansare,
ibasai,
impasare,
paidhare,
sciadiai
| ctr.
afadiai,
arrebbentare,
istracare,
trabagiare
/
buluzare
Idioms
csn:
avb. fàghere, andhare a su pasa pasa = fai, andai unu pagu e firmai, firmai fatuvatu; pasàrendhe, de carchi cosa (nau a nega) = fai ccn. cosa (faina, trabballu) sentza de si pasiai, a sa sighida; pasare male (nadu a mineta) = pigai surra, agiagarai, fai fuiri
Sentences
chistiona abbellu ca babbu tuu est pasiendusidha! ◊ séidi, pasiadidha! ◊ passendi in custa crésia, frimma un'iscuta: ti depis pausai! ◊ mancu ndhe pasaia, pro fàghere sa faina ◊ setzie, pitzocos, e pausaeòs! ◊ isciacuadí e beni a ti pesiai! ◊ finia s'incúngia, in austu is massajos si pàusant ◊ beni e pausadia!
2.
sa fundhana pasat in su fundhu de s'isterzu ◊ candho at pasadu bene, su binu cheret betadu a iscolomadura ◊ no la pases totue cussa cosa: lèala e ponechela inue depet istare!
3.
si no pones mente a fàghere su cumandhu, inoghe che pasas male!
Etymon
ltn.
pausare
Translations
French
se reposer,
décanter
English
to rest,
to settle
Spanish
descansar,
decantar
Italian
riposare,
decantare
German
ausruhen,
sich klären.