acussolzàre, acussorgiài, acussorgiàre , vrb: acussorjare,
acussorxai,
acussorzare,
acutzorgiai,
cussorzare Definizione
fàere cussòrgia, pònnere o istare a cussòrgia in calecunu logu (ma fintzes nau po gente chentza bestiàmene), portare su bestiàmene a una cussòrgia a pàschere calecunu tempus
Sinonimi e contrari
aposentae,
assemidare
| ctr.
iscussorjare
Frasi
is pastores in su cumunale si acussòrgiant agantu ant connotu ◊ is Seulesus si fuant acutzorgiaus in custus tretus
2.
sa musca detadora est una musca acussorgiada pruschetotu in is coiles
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
s'établir,
se fixer
Inglese
to settle
Spagnolo
establecerse,
asentarse
Italiano
stanziarsi
Tedesco
sich niederlassen.
agiustèra , nf Definizione
su si pònnere de acórdiu po calecuna diferéntzia
Sinonimi e contrari
agiustamentu,
agiustu
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
accord,
arrangement
Inglese
to settle a quarrel
Spagnolo
arreglo,
avenencia
Italiano
accomodaménto di divergènze,
accòrdo
Tedesco
Vergleich.
assemidàre , vrb Definizione
su si pònnere o istare in calecunu logu
Sinonimi e contrari
acussolzare,
aposentae
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
s'établir
Inglese
to settle
Spagnolo
establecerse
Italiano
stanziarsi
Tedesco
sich niederlassen.
cumpòniri, cumpònnere, cumpònni, cumpònniri , vrb Definizione
unire, pònnere impare partes diferentes chi serbint a unu matessi iscopu, a fàere una matessi cosa, fintzes assentare sa linna faendhodha a fasches; pònnere bene o agiustare su bestimentu in dossu, pònnere apostu sa cosa in su logu, in domo: nau de sa persona, fintzes àere unu cumportamentu coment'e chi siat totu apostu, fintzes po finta; pònnere paghes, pònnere de acórdiu duas o àteras personas; adatare e migliorare, giare unu bellu gustu (foedhandho de papares)
Sinonimi e contrari
campaniare 1
/
allaputzai,
chinchinnare,
cuncodrai,
mudai
| ctr.
scuncordai
Frasi
in mesu a tantas modas cumponia s'istória de custa vida mia ◊ sa prucissioni cumentzat a si cumponni ◊ no connosco a fundhu sas cosas chi cumponent custu mundhu ◊ totugantos, sos cundhimentos, cumponent su mànigu
2.
fit isse chi cumponiat sas brigas, sos malumores chi iscontzaiant sas famílias ◊ su chi faghent sos macos lu devent cumpònnere sos sàbios ◊ fut un'ómine sàbiu chi sa zente giamaiat candho bi aiat de cumpònnere pretos ◊ mellus a si cumpònniri chi no a curiai! ◊ andhaiat a s'aposentu de su fizu e torraiat a cumpònnere sos trastes suos ◊ da fit in chirca de binu, Pedru… però deviat cumpònnere!
3.
a su minestrone li cheret sa pilarda de pumata ca lu cumponet ◊ de carena fit leza e no la cumponiat sa bestimenta
Cognomi e Proverbi
prb:
richesa cumponet fintzas machine ◊ sos bestires cumponent finas s'àinu
Etimo
ltn.
cumponere
Traduzioni
Francese
composer,
réconcilier
Inglese
to settle
Spagnolo
componer
Italiano
compórre,
pacificare
Tedesco
schlichten.
pasài , vrb: abasiai,
pasare,
pasari,
pasiai,
pausae,
pausai,
pausare,
pesiai Definizione
istare in pàusu, in asséliu, chentza fàere, tasire, cessare unu pagu de trebballare, de peleare, po illebiare s'immarritzone; nau de àliga o malesa chi si dhue sèberat in abba, ógiu e cosas deasi, su si assentare in su fundhu de s'istrégiu, in calecunu tretu, seberare a manera de ndhe dha pòdere bogare o lassare abbandha; pònnere cosa tanti po dh'arrimare ma fora de su logu suo
Sinonimi e contrari
arreposai,
assebiai,
descansare,
ibasai,
impasare,
paidhare,
sciadiai
| ctr.
afadiai,
arrebbentare,
istracare,
trabagiare
/
buluzare
Modi di dire
csn:
avb. fàghere, andhare a su pasa pasa = fai, andai unu pagu e firmai, firmai fatuvatu; pasàrendhe, de carchi cosa (nau a nega) = fai ccn. cosa (faina, trabballu) sentza de si pasiai, a sa sighida; pasare male (nadu a mineta) = pigai surra, agiagarai, fai fuiri
Frasi
chistiona abbellu ca babbu tuu est pasiendusidha! ◊ séidi, pasiadidha! ◊ passendi in custa crésia, frimma un'iscuta: ti depis pausai! ◊ mancu ndhe pasaia, pro fàghere sa faina ◊ setzie, pitzocos, e pausaeòs! ◊ isciacuadí e beni a ti pesiai! ◊ finia s'incúngia, in austu is massajos si pàusant ◊ beni e pausadia!
2.
sa fundhana pasat in su fundhu de s'isterzu ◊ candho at pasadu bene, su binu cheret betadu a iscolomadura ◊ no la pases totue cussa cosa: lèala e ponechela inue depet istare!
3.
si no pones mente a fàghere su cumandhu, inoghe che pasas male!
Etimo
ltn.
pausare
Traduzioni
Francese
se reposer,
décanter
Inglese
to rest,
to settle
Spagnolo
descansar,
decantar
Italiano
riposare,
decantare
Tedesco
ausruhen,
sich klären.