cagliúga , nf Definition
genia de erba chi assimbígiat a su cagarantzu e po cussu dhi narant cagarantzu areste, molentinu, cocoininni burdu e no est de papare: su sèmene chi faet praghet meda a is codroneras e po cussu dhi narant erba de cardaneras, de cardedhinas o predu feche
Synonyms e antonyms
concuda 3,
pedruveghe
/
cdh. cagliuca
Scientific Terminology
rba, Senecio vulgaris
Translations
French
séneçon
English
groundsel
Spanish
hierba cana
Italian
èrba calderina o senecióne
German
Vogelkraut.
cambàle, cambàli , nm: cammale,
gambale Definition
genia de pinzos grussu, prus che àteru de pedhe, chi si ponet in cambas a usu de cambera tra benugu e cambúciu, apertu in su costau a sa parte de fora inue est abbutonau a lobos de corria chi intrant unu in s'àteru, o fintzes cun butones, a isteca; is costaos de unu sedhatzu / unu c. de linna = una camba de àrbure
Sentences
fit un'ómine a cambales e a pantalones a isporta ◊ tenet cosinzos e cammales ◊ is cambalis furint incones de pedhe ci imbusciànt is cambas, dhus impreànt po andari a cuadhu
Scientific Terminology
bst
Etymon
srd.
Translations
French
houseau
English
legging
Spanish
caña
Italian
gambale
German
Gamasche.
cànna , nf Definition
genia de erba linnosa (upm) chi faet manna, arta, longa fintzes chimbe e ses metros, cun su truncu buidu de nodu in nodu ue bogat una fògia manna, longa e lada unu tretu imbodhigada a istrintu e poi aperta deunudotu e acabbada a punta, portat s'arraighina a cotzina nodosa, unu pagu a cotzighina grussa, faet su frore a ispiga manna (pinnitzu); cun custu númene si podet nàrrere css. cambu de erba buidu in mesu (o fintzes prenu), mancari precisandho canna de ite est (es. de trigu, de órgiu, de fae, de orruo, de bide, de moriscu, de càule, de latuca, de gureu); un'arremu de sa carena fatu a cundhutu; mesura antiga de longària; una calidade de canna est cussa de tzúcuru, prena che a sa canna de su moriscu ma abbosa e druche meda, a brocadas curtzitas (sa brocada est su tretu de nodu a nodu); parte tuvuda de un’arma chi isparat, ue ch’essit su tiru / min. cannita, cannixedha
Synonyms e antonyms
cambu
Idioms
csn:
c. pisana = canna bella tènnera chi faghet in sos rios (ma nadu de zente, pessone arta meda, fintzas conchilébia e de pagu frimmesa); c. furistera = itl. bambú, impitada pro fàghere ainas de sonare; c. de tzúcuru = canna prena, russa che a sa canna pisana, durche meda (de cussa faghent túcaru), a nodos curtzos; c. de filiverru = arrogu longu de filiverru; c. de figuíndia = upu, canna isperrada in punta fata pro bodhire morisca, figu, e gai; c. de candelobbru = ue s'intrat sa candhela, in su candhelobbre; sa c. de su gúturu o de is prummonis = garguena; canna de rú = tentalza, àlamu; c. de soli = rajos de sole; c. de romana = su bratzu de s'istadea, ue bi sunt marcadas sas intacas e si ponet su pirone; c. de aràdulu = sa timona; innetare c. (in cobertantza)= fàghere sa púliga; essiri in cannas de crobeta, in cannas malas = pesàresi a boghes male arrennegados, pesaisí a cannas pisanas; no tocare una cosa mancu cun tres cannas de Baronia = èssereche tropu atesu, no fàghere a la tocare; si bi girat su bàrriu de sa c. (nadu de logu) = no bi at nudha, est líchidu totu, bóidu, chentza trastes nudha, (nadu pro ccn.: chi est solu deunudotu, chentza neune)
Sentences
ispuligare, segare, isperrare, prantare canna ◊ sa canna si ndhe segat in zennarzu, candho est lómpida ◊ a ndhe iscutinare s'olia andhat bene a canna ◊ trexentus cannas friscas, cincuxentus sicadas… ses in mari e no piscas…
2.
candho lu tocat si ndhe dogat innedha tremèndhesi che canna ◊ est reu, téteru che canna ◊ est débbile che canna
3.
lassànt is mannugas in terra acapiadas cun sa canna de su trigu atotu ◊ a nudha servit sa canna si no at ispiga ◊ su trigu fàciat conca manna, mancai non fàciat canna!
4.
in sa càscia bi at cannas de fresi, lentolos e costúmenes ◊ iseta finas a che tèssere custa canna de furesi! ◊ at fatu una canna de muru bullu ◊ est bortaedie: bi at galu sete cannas de sole
5.
si fut imbàtiu in is primus cannas de su soli, chi fut bessendu ◊ duas cannas de sole a serentina, longa s'umbra de su chercu in sa piata…
Surnames and Proverbs
smb:
Cannas, (Decannas)
Scientific Terminology
mt, Arundo donax
Etymon
ltn.
canna
Translations
French
roseau
English
reed
Spanish
caña
Italian
canna comune
German
Rohr.
cannamèli , nf Definition
canna de tzúcuru, genia de canna druche bona po fàere una calidade de tzúcuru
Scientific Terminology
rbl, Saccharum officinarum
Etymon
itl.
cannamele
Translations
French
canne à sucre
English
sugarcane
Spanish
caña de azucar
Italian
canna da zùcchero
German
Zuckerrohr.
gavína , nf Definition
un’arratza de cau marinu / portai cambas de gavina = zúghere ancas fines
Scientific Terminology
pzn, larus canus
Translations
French
goéland
English
sea mew
Spanish
gaviota cana
Italian
gavina
German
Sturmmöwe.
pedruvèghe , nm: perduveghe,
perduvexi,
petruveghe Definition
genia de erba chi assimbígiat a su pabarantzolu e po cussu dhi narant puru cagarantzu areste, molentinu, cocoininni burdu e no est de papare: su sèmene chi faet praghet meda a is cardaneras e po cussu dhi narant erba de cardaneras, de cardedhinas
Synonyms e antonyms
cagliuga,
concuda 3
Sentences
in cussu terrinu petzi bi faghet pedruveghe e pigulosa
Scientific Terminology
rba, Senecio vulgaris
Etymon
srd.
Translations
French
séneçon
English
groundsel
Spanish
hierba cana
Italian
èrba calderina
German
gemeines Kreuzkraut.