candíle, candíli, candíliu, candílliu , nm Definition
làmpada a ógiu, ma fintzes a bisura de candhelobbre
Sentences
su lampaluxi de unu candili ◊ a su mortu dhi poniant sos candiles de ozuermanu allutos, ma commo ponent bàtero candhelas ◊ fait luxi s'istiàrica posta in su candílliu
Etymon
spn.
Translations
French
lampe à huile
English
oil lamp
Spanish
candil
Italian
lucèrna ad òlio
German
Öllampe.
óciu 1 , nm: ógiu 1,
ógliu 1,
ólgiu,
ollu,
otzu,
oxu 1,
ozu Definition
su grassu chi portat e bogat su frutu de unas cantu linnas o chi portant totu is petzas (e fintzes su late, su casu)/ genias de ógiu: ozu de olia (ogiuermanu), de sèmenes, de àbiles o de istentinas, de porcu (ógiu porchinu), de laru, de linu, de lana, de listínchinu (ollestincu), de méndhula, de merulutzu (ozu merulutzu), de mutúturu, de níbbaru, ollu de cagamèngia (ollearrici), olluseu (ogiuambu), ozu rudau (meighina fata cun ruda), ollu de perda (ispétzia de bitúmini)
Synonyms e antonyms
grassu
Idioms
csn:
dare a ozu (nadu in suspu de sacrifítzios, dispiagheres e gai) = no fàghere bene própiu, a sa carena, a su saludu; pàrrere ozu e mele = crere chi carchi cosa siat bona meda; èssere a ozu e mele = muntènneresi a cosas bonas, manigare cosas bonas; pàrrere ozu (nadu de su mare) = èssere pàsidu pàsidu; castiai a unu che ollu bessau in terra = cun meraviza, cun ispantu; pònnere a pasare che ozu nobu = lassai a pèrdiri, acoment'e unu chi no dhu circat nemus; ispaciau s'oll'e procu!… = agabbada sa cosa bona!, agabbada sa cucagna!, su bonu fit totu cue!; calai is òlgius santus = oliare; isfumiare s'ozu = ifúndhere pane carasau in s'ozu arghentadu comintzendhe a fumare pro che li bogare s'agriore
Sentences
fustis in coghina a lughe de candhela de ógiu de lestínchinu ibertandho s'ora de andhare a si crocare ◊ tziu Chichinu teniat s'autocarru po su cumérciu de s'ollu girendu de una parti a s'atra de sa Sardigna ◊ chie non pesat su valore anzenu si ponet chei s'ozu a part'e susu (A.Dettori)◊ s'ógiu de su procu s'iscàgiat in su chedhargiolu e si ponet in sa busciuca
2.
su coju dai fora paret ozu e mele, ma addaghi che ses in mesu essint totu sos pecos ◊ lassadhu prangi, no at a prangi ollu!…
3.
dh'est andau che ollu in petza làngia
4.
seus bennius po cicai is ollus santus
Etymon
ltn.
oleum
Translations
French
huile
English
oil
Spanish
aceite
Italian
òlio
German
Öl.
ogiuermànu , nm: olliarmanu,
olliremanu,
olluermanu,
oziamanu,
ozualmanu,
ozuemmanu,
ozuermanu Definition
s'ógiu de s'olia
Synonyms e antonyms
cdh. ociulmanu
Sentences
s'ozuermanu est su menzus de sos ozos ◊ po fàere su chibudhau dhue cheret oziamanu
2.
sa divisione no est andhada límpia chei s'ozuemmanu e sunt a briga
Scientific Terminology
mng
Translations
French
huile d'olive
English
olive oil
Spanish
aceite de oliva
Italian
òlio di oliva
German
Olivenöl.
ogiusàntu , nm pl: ollusantu,
ozusantu Definition
(ollus santus) ógiu, fatu de s'oliedhu ma ammesturau cun bràssamu, chi su píscamu beneighet in sa missa de sa gióbia santa po dh'impreare coment'e símbulu a únghere su cristianu giaendhodhi unos cantu sacramentos (e po cussu funt tres: po batiare, cresimare e po is malàidos; is primos dhos ponent ambos po cunsacrare su preide)
Synonyms e antonyms
óbiu 1,
pernúliu
Idioms
csn:
àere o tènnere s'ozusantu cun ccn. = èssere compares o comares de batísimu, de crésuma (compares e comares de o.); bènnere a puntu de ozu santu = bènnere a puntu de mortu, malàidu grave
Sentences
s'ozusantu cunfortat su cristianu pro sa morte ◊ su predi dhi donat is ollusantus a su malàidu
2.
cun isse bi tenimus s'ozusantu e no li sego su rispetu! ◊ no s'at fide mancu in s'ozusantu! ◊ chin sa malària so bénnida a puntu de ozusantu ◊ candho bi est s'ozusantu s'ómine est obbricau a fàchere puru imperjos delicaos!
Scientific Terminology
prdc
Translations
French
huile sainte
English
holy oil
Spanish
santo óleo (s),
crisma
Italian
òlio sacro
German
Salböl.
ollerícinu, ollerícitu , nm: olleurrícinu,
ozuarritzi,
ozuerici,
ozuerízine,
ozuorrízinu,
ozurítziu,
ozuritzu Definition
s'ógiu chi si faet de sa cagamèngia, ma fintzes sa linna etotu
Synonyms e antonyms
cagamèngia,
ollarrégiu
Sentences
po ti prugai comporadí s'olleurrícinu ◊ bufa ca ti faet bene, ca no est mancu ozuorrízinu, no!
Translations
French
huile de ricin
English
castor-oil
Spanish
aceite de ricino,
carapato
Italian
òlio di rícino
German
Rizinusöl.