fàda 2 , nf, nm: fadu Definition
cosa chi no benit o no dipendhet de sa volontade umana, chi no si podet ischire e podet èssere bona o mala; sa volontade de Deus
Synonyms e antonyms
afaru,
aura,
deltinu,
ostinu,
praneta,
solte
Idioms
csn:
èssere a su fadu ’e Deu = acomenti Deus bollit; a fadu ’e nemmos = acomenti bollit andai, andai de passei suu
Sentences
una betzita tzega, palpat sa roca ue, tremendu fadu, s'amore sou s'est cambiadu in pedra ◊ ma si a su fadu mai nisciunu si podet frànghere, si ancora devo piànghere, tet èssere iscritu gai! (Grolle)◊ sorte apas e fada! ◊ a tie, coro meu, Deus ti diat fadu! ◊ est díciu antigu e de su mundhu fadu: - Chie narat su giustu est odiadu! ◊ ah ita fadu chi nos at giutu a nos iscollare! ◊ no at tentu ne dícia e ne fada ◊ ite mala fada, maridu meu: ti at mortu zente mala! ◊ sa fada l'at posta Deu
Etymon
ltn.
fatum, (pl. fata)
Translations
French
destin
English
fate
Spanish
hado,
destino
Italian
fato,
destino
German
Schicksal.
ostínu , nm: istinu,
ustinu Definition
cosa chi no benit, no dipendhet de sa volontade umana / zirada de o. = furriada, cambiamentu mannu (in malu) de sa sorte
Synonyms e antonyms
aura,
deltinu*,
fada 2,
praneta,
solte
Sentences
contr'a s'ostinu de su fadu aversu nois devimus grunare sa testa (P.Casu)◊ pastore mannu, pro zirada de ostinu est torrau a unu pecus
Translations
French
destin,
fatalité
English
fate
Spanish
destino,
hado
Italian
destino,
fatalità
German
Schicksal.
pranèta , nf, nm: preneta,
prenetu Definition
cosa chi no benit o no dipendhet de sa volontade umana, chi no si podet ischire e podet èssere bona o mala (ma si narat fintzes coment'e dannu, male): prenetu si narat fintzes coment'e agt.; pentzamentu chi faet istare male
Synonyms e antonyms
afaru,
aura,
deltinu,
fada 2,
ostinu,
solte
/
matana,
pensamentu
/
ttrs. prineta,
prinetu
Idioms
csn:
ficare che preneta = incravai, cravai de no si movi prus; istare che preneta = abarrai ananti coment'e umbra, cosa chi fait a timi, chi istrobbat; falare che preneta = arrui a corpu, acontessi de un'improntu; andhare, mòeresi che preneta = acoment'e lampu; èssere o istare mortu e prenetu = mortu ’eretu, mortu própiu, firmu acoment'e mortu, che perda, o fintzas ammammalucau
Sentences
cussu est nàsciu cun preneta bona ◊ custa est sa preneta de s'ómini: nàsciri, crèsciri e mòrriri ◊ Deus ti diet bona preneta! ◊ sa preneta no dha cumandaus nosu!◊ isperdíssia s'eternu arguai de ódios, istridos e prenetas! (G.Ruju)◊ andhe preneta sa mia!…◊ a chie che at leadu su puntorzu li prego sa mala preneta! ◊ dèu e tui seus alliongiaus a sa própiu preneta ◊ ancu li falet una preneta! ◊ a donniunu su praneta suu!
2.
pro custu giamendhe a tue isto in tanta preneta ◊ mi est ruta s'acheta currindhe: no la potei salvare dae sa preneta sua! ◊ a fortza de preguntas e prenetas so reséssidu a bídere ue fint ◊ sa preneta de s'ama segat su sustu de su pastore ◊ astore malaitu, lassa su prenetu, lassa sas ganas de ti che collire sa columba! ◊ sa mente mi peleo cun prenetos ponindhe fatu tou ◊ mi pessighit che preneta
3.
si est beru chi su destinu est prenetu, pruite no si est ammajada de unu chi li aiat dadu una bandhela e no un'iscobile malu che a mie?
4.
cretas ch'isto inie mortu e prenetu iscurtendhe a issos? ◊ no istes mortu e prenetu, triballendhe: faghe! ◊ comente at ischidu de su dannu est abbarrada morta e preneta
Etymon
ctl.
planeta
Translations
French
destin
English
fate
Spanish
destino,
hado,
suerte
Italian
destino
German
Schicksal.
sòlte , nf: sorte 1,
sorti Definition
genia de fortza e cosa chi no benit o no dipendhet de sa volontade umana, chi no si podet ischire e podet èssere bona o mala
Synonyms e antonyms
afaru,
aura,
deltinu,
fada 2,
foltuna,
manúgia,
ostinu,
praneta,
sortara
/
cdh. solti
Idioms
csn:
tirare o fai a s. = a comente essit essit; po s. = si cumbinat, ma fintzas pro fortuna; pro donzi s. = pro donzi bonu bisonzu, a dónnia màniga de candela; po sorte ca, sorti ca… = mancu male chi…, nara nara chi…; e deabbonu de sa s.! = acabbonu!, tambene!; àere s. de ccn. cosa = tènniri fortuna, andai cufromma a su disígiu
Sentences
no frastimes sa sorte: maleighe sas trobeas! ◊ acabbonu mannu, dh'apu a isciri meda aundi est sa sorti mia!…◊ bona sorte apazas! ◊ bona sorte bos diat Deus! ◊ apas in doda salude chin sorte! ◊ sa sorte l'at giutu chi at isposadu a Fulana ◊ bona sorte mi tochet cantu est veru su chi ses nanne!
2.
si pro sorte mi ponzo a fàghere dannu ndhe lampo rampos, truncu e corza! ◊ sorti ca funt bixinas bonas! ◊ e deabbonu de sa sorte si fia andhada a iscola! ◊ po sorti manna cosa sua, iant fatu una grandu festa ◊ immoi teneus sa piciochedha puru iscòncia: cumenti no si currit sa sorti!…
3.
cudha chi po muzere ti aias seperau no ndh'as àpiu sorte a l'isposare ◊ po sorte chi no fut ispetanne pitzinnu, sinono de s'ispreu chi ne at leadu!…
Surnames and Proverbs
smb:
(De)sortes
/
prb:
chie no at sorte no balet chi si peset chito ◊ chie cheret sorte la devet chircare ◊ menzus fizu de sorte chi no fizu de re
Etymon
ltn.
sorte(m)
Translations
French
destin
English
destiny
Spanish
suerte,
destino
Italian
sòrte
German
Schicksal.