alluscài , vrb: alluscare Definition
fàere luscu, tzurpu in sensu morale puru, no bíere o cumprèndhere prus nudha de sa gana o disígiu de calecuna cosa (mescamente de fémina o de ómine) e fintzes po su bufóngiu a tropu; a logos, fintzes atzitzare is canes, pigare a boghes, alliare a ccn.
Synonyms e antonyms
alluscorare,
inganatzire,
insutzuligai,
suare
/
alliare
Sentences
dónnia borta chi intendit sa boxi de issa dhu fait alluscai
2.
su cane de catza, alluscadu, si at mannigadu su puzone chi at buscadu ◊ si li sunt alluscados sos canes no resessiat a si los catzare! ◊ a sa pitzinna si li est alluscadu su babbu e che l'at fata torrare a domo
Etymon
srd.
Translations
French
aveugler
English
to blind
Spanish
cegar (una pasión)
Italian
allampare,
accecare per passióne amorósa
German
vor leidenschaftliche Liebe blind werden.
cégu , agt, nm: tzecu* Definition
chi no biet, chi at pérdiu sa vista
Synonyms e antonyms
ciurpu
Sentences
ingultinno fumu e ferinno che cegu apo ocitu su fogu
Translations
French
aveugle
English
blind
Spanish
ciego
Italian
cièco
German
blind,
Blinde.
ciúrpu , agt, nm: surpu,
trupu*,
tzulpu Definition
chi o chie no biet, chi dhi mancat o dhi fartat meda sa vista
Synonyms e antonyms
cegu,
insurpu,
ispereladu
Idioms
csn:
c. límpiu = tzegu ’eretu; pértia ciurpa = casidhada, canna de bide interrada a betare raighinas chentza ndhe la segare dae su fundhu; fai che a su c. chi at agatau un'iscala ’e carru = fàghere una cosa chi andhat sola, fàtzile, cosa chi ischit fàghere fintzas s'àinu meu (arratza de balentia!…); a sa ciurpa = tegos tzegos, chentza fàghere contu de nudha, fidèndhesi tropu
Sentences
ciurpixedhu est cussu cristianu… no bit aundi passat!
2.
est andendi a tontonus e a sa ciurpa (S.D'Arco)◊ sa piciochedha est tropu bregungiosa, no ti connoscit… e non est chi si nci ghetit a sa ciurpa!
Translations
French
aveugle
English
blind
Spanish
ciego
Italian
cièco
German
blind,
Blinde.
inciurpài , vrb: insurpai,
insurpare,
inturpare,
intzurpai,
intzurpare,
itzurpai Definition
essire o fàere tzurpu, menguare o bènnere mancu sa vista e, in cobertantza, sa capacidade de cumprèndhere, bíere s’arrexone, su giustu, sa cosa giai crara
Synonyms e antonyms
atzecare,
incegai,
inturpire,
intzeghire,
tzurpai
Sentences
seu beniu po fai biri a is itzurpus e po itzurpai a chini nat ca nci bit
2.
surdos e inturpados, faghent sa gherra cumbintos de leare sa vitória! ◊ intzurpada dea su dinare s’iat béndhiu sa cusciéntzia e s’ànima a su tiàulu ◊ sas banidades inturpant sa zente ◊ totu intzurpadu de sa passione abbratzat sa mundhana professione
Etymon
srd.
Translations
French
crever les yeux,
aveugler
English
to blind
Spanish
cegar
Italian
accecare
German
blind machen,
blind werden.
inciurpàu , pps: inturpau Definition
de inciurpai
Synonyms e antonyms
intzecau
Translations
French
aveuglé
English
blinded
Spanish
cegado
Italian
accecato
German
blind geworden.
tzécu , agt, nm: cegu,
tzegu Definition
chi no biet, chi at pérdiu sa vista; chi no cumprendhet prus su chi est faendho coment'e intzurpau po calecunu sentimentu forte (amore, ódiu, àteru); tzegu si narat fintzes in su sensu de légiu meda (mescamente de fémina, a disprétziu) e fintzes de malàidu, istrupiau, chentz'abbilidade, bambu
Synonyms e antonyms
ciurpu,
tzorbu
/
légiu
Idioms
csn:
tzecu pàparu = ciurpu límpiu, tzegu deretu; èssere tzegu de su fàmine, de su sidi = morendi de fàmini, de sidi, famiu, sidiu meda meda; trigu tzegu = aurtidu, chi no at fatu ispiga; corpare che tzegu, a sa tzega = chentza dolu perunu, a meda, chentza cussideru perunu ne de méritu e ne de misura; fàghere una cosa tzegu tzegu = chentza timire nudha, in arriscos de fàghere dannu, chentza dare tentu, a poderiu; ndhe bogat s'ogru a su tzegu = est gai ladinu chi de prus no si podet, si bit sentza de abbisóngiu mancu de dhu nàrriri; a sa tzeca = sentza de castiai, sentza de arrexonai, sentza de cumprèndiri; musca tzeca = zenia de zogu; cumandhare che ufissiale tzecu = cumandai e bastat, chentza cussideru perunu, a prepoténtzia
Sentences
soe tzeca, mi nch'est intrada un'ispina a s'ocru! ◊ cussos sunt tzegos bidindhe: zughent ogros sanos ma no bident sa cosa!
2.
torresit a su litu ue pechesit tzega de amore ◊ so tzegu de su fàmine, tota die chentza manigare ◊ a sa tzega ti fúrrias a mossu che cane arrajoladu ◊ si seus móvius a sa tzega ◊ s'orroda de sa fortuna girat a sa tzega ◊ in situatziones chi ndhe bogant sos ojos a su tzegu, su divórtziu bi cheret! ◊ sa musca si est betendhe tzega tzega ◊ sas puzones a trumas si sunt betendhe tzegas tzegas, famidas ◊ si che colat tzegu tzegu imbuchendhe in mesu de totu cudhas màchinas!
3.
babbai est torrendisí a cojai… cancuna bella tzega depit èssiri! ◊ su pipiu est nàsciu tzeghixedhu e a dhu malustriai no bollu ◊ furiat su prus tzegu de is fillus ma su prus abbistu
Surnames and Proverbs
prb:
chie no ischit est cumpanzu de su tzegu
Etymon
itl.
Translations
French
aveugle
English
blind (man)
Spanish
ciego
Italian
cièco
German
blind.
tzúlpu , agt, nm: ciurpu,
surpu,
trupu*,
tzurpu Definition
chi o chie no biet, chi dhi mancat o faet farta manna sa vista, a bortas fintzes nau in su sensu chi no cumprendhet, no biet su male chi faet
Synonyms e antonyms
cegu,
insurpu,
ispereladu
Idioms
csn:
fai una cosa a sa tzurpa = a sa tzega, sentza de castiai, sentza de biri, sentza de isciri; tzurpu límpiu = chi no bidet própiu nudha; tzurpixedhu!… = tzegu própiu, tzegu deretu; èssiri cumenti a unu tzurpu chi iat agatau un'iscala de carru… = arratza de meraviza!… (za est cosa madura!)
Sentences
fai chi su tzurpu apubit e s'istrupiau camminit! ◊ toca, ita mi bogas a papai, chi seu tzurpu de su fàmini?
2.
est surda e tzurpa límpia sa meri mia
Surnames and Proverbs
prb:
bit mellus unu tzurpu in domu sua chi no chini nci bit in domu allena
Translations
French
aveugle
English
blind (man)
Spanish
ciego
Italian
cièco
German
blind.