Ditzionàriu in línia
de sa limba e de sa cultura sarda

calabíu , nm Definition figu bícia, acalabiada, aortitza, chi no lompet ca ndhe orruet innanti sicandhosi Synonyms e antonyms cadh. calàciu Scientific Terminology rbr Etymon srd. Translations French figue molle ou blette English withered fig Spanish higo lacio, marchito Italian fico méncio o vizzo German welke Feige.

càrica 1 , nf: càriga 1 Definition figu frungia, sicada, carigada; nau in cobertantza, fàula manna; genia de làdhara o ladamíngiu de is molentes / min. carighedha, carighita; èssere a una càriga (nadu de unu)= imbriagu pérdiu Synonyms e antonyms fàula Sentences sa figu cota meda la sighint a sicare a càriga ◊ apo mandhigadu totaganta die cun ses dinaris de càriga cana ◊ sa càriga, si est bene costoida, si tucorat, si faghet bianca nida ◊ sa ficu niedha est belle che totu càrica Surnames and Proverbs smb: Cariga Etymon ltn. carica Translations French figue sèche English dried fig Spanish higo seco Italian fico sécco, appassito German getrocknete Feige.

cobàrdu , agt: covardu, cuvaldu, cuvardu, gavardu Definition nau de ccn., chi tenet bregúngia e fintzes pagu coràgiu o atza, chi si dha timet, chi istat a chígia bàscia (e fintzes chi est pagu sintzillu) Synonyms e antonyms bergungiosu, cacaredhosu, timarosu, vile | ctr. assudu, coragiosu Sentences mi paret cordozosu chin sa cara cobarda, su sole ◊ cobardu mi che torro a pistorjare versos inchietos Scientific Terminology ntl Etymon spn. Translations French timide, couard English shy, coward Spanish cobarde Italian tìmido, codardo German schüchtern, feige.

fícu , nf, nm: figu Definition genia de mata manna a linna modhe, a fògias largas meda, arraspiosas, chi che dhi orruent in atóngiu: sa linna faendhodhi calecuna segada bogat in sa corgiola e in sa fògia una genia de late chi faet a iscrafíngiu in sa carre; faet su frutu (upm) de làmpadas a s’intrada de s'atóngiu a una o a duas bortas, a calidades: linna e frutu funt de genia fémina, ma in calecunu logu dha faent a mascu; nau in cobertantza, cosa chi praghet meda (mescamente fémina)/ min. fighighedha, fighixedha, fighizola; sa figu = su frutu (upm, foras candho si precisat calecuna cosa, ca tandho si narat pl. puru); sas figos = is matas de sa figu, sas àrbures / calidades de figu: niedha de duas bias, perdingianu, murra, bianca, cana, ruja, pitilonga, birdi, callaresa, monteleone, martinedha, mendhulita; figu ancora crua meda = pupu, crabione; figu unfiada = ufrone, crabione coghindhe; figu cota iscrachedhada = scrita; figu bícia = sichizone; figu cota meda, allizada = càriga; partes de una figu (frutu): tanaxi (o nasedhu, pitu), sa corza, sa mata, su sèmene; figu majólica = itl. magnòlia; figu de prima = nau de una calidade chi ndhe bogat duas bortas, cussa chi coet in làmpadas (sa de duas coet in austu/cabudanni) Synonyms e antonyms aicu, figuera Idioms csn: tòdhere, bodhire a fighinu = bodhire dae s'àrbure su frutuàriu a unu a unu, comente si bodhit sa figu; figu morisca = carrúciu, morisca; sa figu de sa bula = nú de su gúturu; sa figu o male de sa figu = figone, una zenia de maladia chi leat a sas berbeghes (lis faghet sa peta groga), àtera zenia de maladia chi leat a su bestiàmine bulu (si no est curadu in tempus ndhe faghet su sàmbene in buca e morit); figu de mari = zenia de cótzula, animaledhu de mare a corza, bonu a manigare; figu màsciu = pisci figu, una zenia de pische (gadus minutus capelanus); fàghere s'infumentu de sa figu = fai fumu de linna de figu po curai s'animali chi tenit sa maladia de sa figu Sentences su figu de s'ortighedhu est ispozadu (A.Casula)◊ sos pisedhos cuados in punta de sas figos si tatant, inguldones, che astores ◊ sas figos faghent in logu de abba e in logu sicu ◊ de sa mata de sa figu imparai custu paragoni: candu is nais si faint modhis e bessint is primus follas cumprendeis chi s'istadi est acanta 2. medas bortas ndi arruit prima sa figu sana de sa ferta ◊ compare, corvos in sa figu b'at chi bolla sunt fatendhe a disania! ◊ so pigadu a s'àrbure a mi manigare pagas figos ◊ su sèmene de sa figu, bellu e tundhu, ti màculat sa vida e s'onore (B.Mureddu)◊ si podit fortzis arregolli àxina de is ispinas o figu de is cresuras? Surnames and Proverbs smb: (De)vigus, Figos, Figus / prb: truncu de figu, àstula de figu! Scientific Terminology mtm, frt, Ficus carica var. domestica Etymon ltn. ficus Translations French figuier, figue English fig (tree) Spanish higuera (f), higo Italian fico German echter Feigenbaum, Feige.

ischifósu , agt, nm: ischivosu, schivosu Definition chi o chie faet o ndhe tenet ischifu, nau fintzes a o de unu po su malu fàere chi tenet Synonyms e antonyms afastiadori, ascamile, ascamosu, ascherosu, ascosu, coniosu, ghelestiosu, ischivinosu, pullinu, stogumosu / pendoni Sentences no bastat ischifosu e mi naras drollo puru: arratza de arrespetu!… 2. cust'istória cudh'ischifosu no ndhe l'at bogada a pizu, ca sinono in su ludu bi diat àere betadu finas zente de domo sua (M.Danese)◊ fit su piús feu e ischifosu chi bi podiat èssere ◊ ischifosu, si est aprofitadu de una pisedha! Etymon itl. Translations French dégoûtant, répugnant, lâche English repugnant, craven Spanish repugnante, ruín Italian schifóso, ripugnante, vigliacco German ekelhaft, widerwärtig, feige.

pilicàrju , nm: piligraxu Definition unu de is tantos númenes in cobertantza po nàrrere sa natura de sa fémina; a logos est fintzes su parapunta niedhu Synonyms e antonyms brodho, budhudhu, cunnu, pillitu, piricochedhu, porposeo Etymon srd. Translations French sexe de la femme English cunt Spanish coño Italian fica German Feige, Fotze.

pillítu , nm Definition unu de is tantos númenes in cobertantza po nàrrere sa natura de sa fémina Synonyms e antonyms brodho, budhudhu, cunnu, nicu, pilicarju, pinnàciu, piricochedhu, piricocu, porposeo Surnames and Proverbs smb: Pillittu, Pillitu Scientific Terminology ssl Translations French con (vulg.) English piece of stuff Spanish coño Italian fica German Feige, Futze.

púpu 1 , nm Definition sa figu apenas chi si cumènciat a bíere e po cantu est crua Synonyms e antonyms crabione, perchinzone Sentences a santu Zubanne de làmpadas si biet su pupu de sa ficu predinzana… ◊ a bortas ruet innantis su pupu chi no sa ficu Scientific Terminology rbr Translations French sycone English syconium Spanish higo no maduro Italian sicònio, fico immaturo German Feigenblüte, unreife Feige.

ufiòne , nm, agt: ofione, ufrone, unfione, unfrone Definition giúmburu ufrau, ufradura de carre bia pistada; sa figu créschia de mannària pagu innanti de còere; in cobertantza, nau de gente, chi o chie si ofendhet e si primmat luego, po cosas de pagu contu Synonyms e antonyms abbugnadura, tzulumbone, unfiatzu / cdh. unfioni / crabione, perchinzone / primmagiolu, ufrósigu Sentences bubbullancas, tzoedhos, tzurumbones si únfiant che pane intro 'e sa bura: in su coro ti ponent sa tristura e sos mermos diventant che unfrones (G.Ruju) 2. làssalu istare, cuss'ufrone, chi no faghet mancu a bi zogare! Scientific Terminology rbr, ntl Etymon srd. Translations French figue verte English unripe fig Spanish higo no maduro Italian fico immaturo German unreife Feige.