calabíu , nm Definizione
figu bícia, acalabiada, aortitza, chi no lompet ca ndhe orruet innanti sicandhosi
Sinonimi e contrari
cadh. calàciu
Terminologia scientifica
rbr
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
figue molle ou blette
Inglese
withered fig
Spagnolo
higo lacio,
marchito
Italiano
fico méncio o vizzo
Tedesco
welke Feige.
càrica 1 , nf: càriga 1 Definizione
figu frungia, sicada, carigada; nau in cobertantza, fàula manna; genia de làdhara o ladamíngiu de is molentes / min. carighedha, carighita; èssere a una càriga (nadu de unu)= imbriagu pérdiu
Sinonimi e contrari
fàula
Frasi
sa figu cota meda la sighint a sicare a càriga ◊ apo mandhigadu totaganta die cun ses dinaris de càriga cana ◊ sa càriga, si est bene costoida, si tucorat, si faghet bianca nida ◊ sa ficu niedha est belle che totu càrica
Cognomi e Proverbi
smb:
Cariga
Etimo
ltn.
carica
Traduzioni
Francese
figue sèche
Inglese
dried fig
Spagnolo
higo seco
Italiano
fico sécco,
appassito
Tedesco
getrocknete Feige.
cobàrdu , agt: covardu,
cuvaldu,
cuvardu,
gavardu Definizione
nau de ccn., chi tenet bregúngia e fintzes pagu coràgiu o atza, chi si dha timet, chi istat a chígia bàscia (e fintzes chi est pagu sintzillu)
Sinonimi e contrari
bergungiosu,
cacaredhosu,
timarosu,
vile
| ctr.
assudu,
coragiosu
Frasi
mi paret cordozosu chin sa cara cobarda, su sole ◊ cobardu mi che torro a pistorjare versos inchietos
Terminologia scientifica
ntl
Etimo
spn.
Traduzioni
Francese
timide,
couard
Inglese
shy,
coward
Spagnolo
cobarde
Italiano
tìmido,
codardo
Tedesco
schüchtern,
feige.
fícu , nf, nm: figu Definizione
genia de mata manna a linna modhe, a fògias largas meda, arraspiosas, chi che dhi orruent in atóngiu: sa linna faendhodhi calecuna segada bogat in sa corgiola e in sa fògia una genia de late chi faet a iscrafíngiu in sa carre; faet su frutu (upm) de làmpadas a s’intrada de s'atóngiu a una o a duas bortas, a calidades: linna e frutu funt de genia fémina, ma in calecunu logu dha faent a mascu; nau in cobertantza, cosa chi praghet meda (mescamente fémina)/ min. fighighedha, fighixedha, fighizola; sa figu = su frutu (upm, foras candho si precisat calecuna cosa, ca tandho si narat pl. puru); sas figos = is matas de sa figu, sas àrbures / calidades de figu: niedha de duas bias, perdingianu, murra, bianca, cana, ruja, pitilonga, birdi, callaresa, monteleone, martinedha, mendhulita; figu ancora crua meda = pupu, crabione; figu unfiada = ufrone, crabione coghindhe; figu cota iscrachedhada = scrita; figu bícia = sichizone; figu cota meda, allizada = càriga; partes de una figu (frutu): tanaxi (o nasedhu, pitu), sa corza, sa mata, su sèmene; figu majólica = itl. magnòlia; figu de prima = nau de una calidade chi ndhe bogat duas bortas, cussa chi coet in làmpadas (sa de duas coet in austu/cabudanni)
Sinonimi e contrari
aicu,
figuera
Modi di dire
csn:
tòdhere, bodhire a fighinu = bodhire dae s'àrbure su frutuàriu a unu a unu, comente si bodhit sa figu; figu morisca = carrúciu, morisca; sa figu de sa bula = nú de su gúturu; sa figu o male de sa figu = figone, una zenia de maladia chi leat a sas berbeghes (lis faghet sa peta groga), àtera zenia de maladia chi leat a su bestiàmine bulu (si no est curadu in tempus ndhe faghet su sàmbene in buca e morit); figu de mari = zenia de cótzula, animaledhu de mare a corza, bonu a manigare; figu màsciu = pisci figu, una zenia de pische (gadus minutus capelanus); fàghere s'infumentu de sa figu = fai fumu de linna de figu po curai s'animali chi tenit sa maladia de sa figu
Frasi
su figu de s'ortighedhu est ispozadu (A.Casula)◊ sos pisedhos cuados in punta de sas figos si tatant, inguldones, che astores ◊ sas figos faghent in logu de abba e in logu sicu ◊ de sa mata de sa figu imparai custu paragoni: candu is nais si faint modhis e bessint is primus follas cumprendeis chi s'istadi est acanta
2.
medas bortas ndi arruit prima sa figu sana de sa ferta ◊ compare, corvos in sa figu b'at chi bolla sunt fatendhe a disania! ◊ so pigadu a s'àrbure a mi manigare pagas figos ◊ su sèmene de sa figu, bellu e tundhu, ti màculat sa vida e s'onore (B.Mureddu)◊ si podit fortzis arregolli àxina de is ispinas o figu de is cresuras?
Cognomi e Proverbi
smb:
(De)vigus, Figos, Figus
/
prb:
truncu de figu, àstula de figu!
Terminologia scientifica
mtm, frt, Ficus carica var. domestica
Etimo
ltn.
ficus
Traduzioni
Francese
figuier,
figue
Inglese
fig (tree)
Spagnolo
higuera (f),
higo
Italiano
fico
Tedesco
echter Feigenbaum,
Feige.
ischifósu , agt, nm: ischivosu,
schivosu Definizione
chi o chie faet o ndhe tenet ischifu, nau fintzes a o de unu po su malu fàere chi tenet
Sinonimi e contrari
afastiadori,
ascamile,
ascamosu,
ascherosu,
ascosu,
coniosu,
ghelestiosu,
ischivinosu,
pullinu,
stogumosu
/
pendoni
Frasi
no bastat ischifosu e mi naras drollo puru: arratza de arrespetu!…
2.
cust'istória cudh'ischifosu no ndhe l'at bogada a pizu, ca sinono in su ludu bi diat àere betadu finas zente de domo sua (M.Danese)◊ fit su piús feu e ischifosu chi bi podiat èssere ◊ ischifosu, si est aprofitadu de una pisedha!
Etimo
itl.
Traduzioni
Francese
dégoûtant,
répugnant,
lâche
Inglese
repugnant,
craven
Spagnolo
repugnante,
ruín
Italiano
schifóso,
ripugnante,
vigliacco
Tedesco
ekelhaft,
widerwärtig,
feige.
pilicàrju , nm: piligraxu Definizione
unu de is tantos númenes in cobertantza po nàrrere sa natura de sa fémina; a logos est fintzes su parapunta niedhu
Sinonimi e contrari
brodho,
budhudhu,
cunnu,
pillitu,
piricochedhu,
porposeo
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
sexe de la femme
Inglese
cunt
Spagnolo
coño
Italiano
fica
Tedesco
Feige,
Fotze.
pillítu , nm Definizione
unu de is tantos númenes in cobertantza po nàrrere sa natura de sa fémina
Sinonimi e contrari
brodho,
budhudhu,
cunnu,
nicu,
pilicarju,
pinnàciu,
piricochedhu,
piricocu,
porposeo
Cognomi e Proverbi
smb:
Pillittu, Pillitu
Terminologia scientifica
ssl
Traduzioni
Francese
con (vulg.)
Inglese
piece of stuff
Spagnolo
coño
Italiano
fica
Tedesco
Feige,
Futze.
púpu 1 , nm Definizione
sa figu apenas chi si cumènciat a bíere e po cantu est crua
Sinonimi e contrari
crabione,
perchinzone
Frasi
a santu Zubanne de làmpadas si biet su pupu de sa ficu predinzana… ◊ a bortas ruet innantis su pupu chi no sa ficu
Terminologia scientifica
rbr
Traduzioni
Francese
sycone
Inglese
syconium
Spagnolo
higo no maduro
Italiano
sicònio,
fico immaturo
Tedesco
Feigenblüte,
unreife Feige.
ufiòne , nm, agt: ofione,
ufrone,
unfione,
unfrone Definizione
giúmburu ufrau, ufradura de carre bia pistada; sa figu créschia de mannària pagu innanti de còere; in cobertantza, nau de gente, chi o chie si ofendhet e si primmat luego, po cosas de pagu contu
Sinonimi e contrari
abbugnadura,
tzulumbone,
unfiatzu
/
cdh. unfioni
/
crabione,
perchinzone
/
primmagiolu,
ufrósigu
Frasi
bubbullancas, tzoedhos, tzurumbones si únfiant che pane intro 'e sa bura: in su coro ti ponent sa tristura e sos mermos diventant che unfrones (G.Ruju)
2.
làssalu istare, cuss'ufrone, chi no faghet mancu a bi zogare!
Terminologia scientifica
rbr, ntl
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
figue verte
Inglese
unripe fig
Spagnolo
higo no maduro
Italiano
fico immaturo
Tedesco
unreife Feige.