Ditzionàriu in línia
de sa limba e de sa cultura sarda

sàmbani , nm: sàmbene, sàmbine, sàmbini, sàmbiri, sàmmene, sànghini, sàngui, sànguini, sànguni Definizione ammesturu abbosu de sustàntzias bias (glóbbulos orrúbios e biancos), de colore orrúbiu (prus cotu su venosu, prus craru cussu arteriosu), chi in is organísimos animales su coro pompat portandho deosi s’ossígenu e is alimentos necessàrios a sa vida de is céllulas in totu su corpus: cunsiderau sa cosa prus pretziada po bívere, est símbulu de vida etotu; genia de papare, fatu cun sàmbene de porcu o de àteru animale, cundhiu e cotu a budhiu o a orrostu / a/c. sos sàmbenes = su sàmbene in cantu de diferentes personas e fintzes coment'e iscóviu de is naturales (èssere a sàmbenes, nau de unu piessignu de su naturale = segundu chie); foedhandho de papares, sàmbene de animale (porcu, brebè) postu in is longos segaos a orrugos po còere o po ndhe giare Sinonimi e contrari bidalíciu, sambenedhu / cdh., ttrs. sangu Modi di dire csn: sàmbene in abba = maladia a su sàmbene, zenia de crancu; preta ’e sàmbene = sànguini callau, samben tentu, apredadu, pistau; zúghere sos ogros in preta de sàmbene = arrúbius arrúbius; sàmbene pistu = lidori, màrcia de pistadura; fúria, altzada de sàmbene = sàmbene a tropu, a pressione forte, ira de sàmbene, sàmbene a càntaru chi essit in carchi vena chi si crebat, itl. emorragìa; samben de nares = iscolu de sànguini, sànguini chi a bortas si perdit de su nasu; sàmbene forte, punta de sàmmene (pecu)= itl. ipertensióne; turru de sàmbene = sàmbene a bullu; intrare sàmbene a unu = aciúngiri sànguini allenu; bogàreche sàmbene a unu = sangraidhu; bogare sàmbene a unu = fai ccn. segada de dhi fai essiri/pèrdiri sànguini; istangiai su sànguini = frimmare sàmbene essindhe, de segada, puntura e gai; donadori de sànguini = chini si fait sangrai e donat fatuvatu su sànguini suu po genti de operai o chi sunfrit de microcitemia; mòrrere de ira ’e sàmbene (nadu in suspu) = learesila a lecuancas, chentza presse e ne pidinu; èssiri de sànguini forti = corazosu, chi no si lassat bínchere pro timoria, assuconu e gai, chi est de agguantu, no si lassat impressionare, fintzas sanu, de agguantu a sas maladias (ctr. de sàmbene débile); tènniri malu sànguini a unu = tènnere disgéniu, carchi cosa contra a unu; èssiri de malu sànguni = chentza grabbu, istrossa; èssere de su matessi sàmbene = parentes custrintos; torrai su sànguini a logu = passai s'atzíchidu, sa timoria manna; ampuai, artziai su sànguini a conca, artziada de sàmbene a conca = pèrdere sa passéssia, fàghere a s'arrennegada; costai su sànguni de su coru = meda, sacrifítziu mannu Frasi comente mi as fertu cun cussa nae sica mi as bogadu sàmbene ◊ unu flacone de sàmbene meu, chi forsis salvat una vida anzena, innestat de amore una fiama (G.Soro)◊ comente at puntu su porcu at bogadu unu turru de sàmbene ◊ òlgiu a m'interrai auba su soli calgentat e imbúdhidat chei su sàmbini a binti annus ◊ su sàmbene no est abba ◊ sa Luna est in colore de sàmbene: odheu, sinnale malu! 2. pro fàchere sos sàmbenes de su porcu bi cheret mele, papassa e menta de farre 3. a intendi cussus bellus fuedhus mi est torrau su sànguini a logu ◊ li sutzas a su póveru su sàmmene ca ses iscuscentziadu ◊ lampu, no siat chi morzat de ira ’e sàmbene, puru: a sas deghe est ancora in letu! ◊ mi ch'est pigadu su sàmbene a conca fatèndhemi boltulare su carvedhu ◊ cussu est ómine de malu sàmbene: no si agguantat sa figura! Terminologia scientifica crn Etimo ltn. sanguen Traduzioni Francese sang Inglese blood Spagnolo sangre Italiano sàngue Tedesco Blut.