apodhicàre , vrb: apodhigae,
apodhigai,
apodhigare,
podhicare Definizione
su istare totu tocandho cun is pódhighes, ponendho is pódhighes apitzu de is cosas sentza de bisóngiu, imbrutandhodhas (e, segundu ite si tocat, faendho male puru, giaendho dolore, ma fintzes po vísita o àteru); fintzes trebballare a pódhighes (es. su casu)
Sinonimi e contrari
afarrancae,
ammanuncai,
cariedhare
Frasi
ohi ite tológiu candho apódhigant s'ógiu! ◊ donzi mermu ti ant apodhicau ◊ sa morte isetat chin gúrpinos risitos de acunnortu pro nos apodhicare sas pèrelas de s'ànima (F.Satta)◊ su dotore mi at apodhigau bene in préchias
2.
cussa picioca dh'ant apodhigada a deretu e a trevessu!
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
toucher du doigt
Inglese
to touch
Spagnolo
toquetear con los dedos
Italiano
toccare,
tastare con le dita
Tedesco
berühren,
betasten.
didighédhu, didixédhu , nm: ditichedhu Definizione
su podhighedhu, su prus piticu de sa manu o de su pei
Sinonimi e contrari
ditaredhu,
linchinu,
pichirichedhu,
pintirighedhu,
podhiedha,
podhichedhu,
putzichinedhu,
sintzirinedhu,
tzintziricu
/
cdh. ditaredhu
Frasi
m'increscit su didixedhu de su pei deretu
Terminologia scientifica
crn
Traduzioni
Francese
petit doigt,
auriculaire
Inglese
little finger
Spagnolo
meñique
Italiano
mìgnolo
Tedesco
kleiner Finger.
dídu , nm: diru 1,
bidu 4 Definizione
donniunu de is chimbe arremos de sa manu o de su pei: si dhi distinghent tres partes chi, cun is annoigadòrgios, si piegant de pòdere serrare sa manu e aferrare sa cosa mescamente po sa posidura de su pódhighe mannu chi atóbiat de sa parte contrària a is àteros bàtoro / a/c. su didu, candho si ammostat cosa, est sèmpere s'inditziali; is didus funt: su didu mannu, s'inditziali, su didu de mesu, su de s'anedhu, su didixedhu o ditaredhu; partis de su didu: sa conca o punta de su didu, sa pulpa o mata e a s'àtera parti s'unga, is conchedhas o giunturas, sa frucaxa (su tretu aundi faint a frucidha dus didus afatantis: sa chi arresurtat tra su didu mannu e s'inditziali bèni obertus si narat forchidhu)
Sinonimi e contrari
pódhia
Modi di dire
csn:
avb. a didu tentu = de seguru, chentza farta, sèmpere; èssiri unius che is didus de sa manu = èssere a cumone e acordu; artziai, mòviri una cosa unu didu = su tantu de unu pódhighe corcadu, un'apenas; largu cuatru didus = su tantu de sos bàtoro pódhighes deretos de una manu leados de rugadis; lingirisí is didus de ccn. cosa = agatai saborida meda una cosa de papare; fai su didu = fàghere de pódhighe, bogare o artziare unu pódhighe (prus che àteru s'inditziali) pro inditare o cherindhe nàrrere carchi cosa
Frasi
ndhe lis tiraiant sas úngias dai sos didos ◊ no bandat a su dotori poita no permitit a nemus de dhi ponni mancu unu didu asuba ◊ a s'invàlidu dhi mancànt tres didus a dónnia manu ◊ in d-una perda si at isconchedhau su didu mannu de su pei ◊ portu piringionis in is didus de is manus e de is peis
2.
biculendhe sos ossos ispulpados chi padronos anturzos mi betant pro allicu a didudentu ◊ cun totus generosu amicu raru, sinceru e ospitale a didu tentu ◊ ischint a didu tentu a nomen sas istellas piús famosas (S.Casu)◊ non nci fiat arrenésciu a ndi dhu arziai de unu didu ◊ portat unu cintu largu cuatru didus ◊ mi ammostat su ritratu puntendi su didu ◊ is peis de procu a geladina si dhus provas comenti dhus fait Maria ti ndi lingis is didus!
Cognomi e Proverbi
smb:
Didu
Terminologia scientifica
crn
Etimo
ltn.
digitu(m)
Traduzioni
Francese
doigt
Inglese
finger
Spagnolo
dedo
Italiano
dito
Tedesco
Finger.
didusuisúi , nm Definizione
matéria a inghíriu de s'unga
Sinonimi e contrari
fannuga,
inghiriabódhighe,
inghiriúngia,
podhighesuisui,
sosoi,
suisui,
ungaúngiu
Terminologia scientifica
mld
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
doigt fistuleux,
panaris
Inglese
whitlow
Spagnolo
uñero,
panadizo
Italiano
dito infistolito,
pateréccio
Tedesco
Fingergeschwür.
pichirichédhu , nm Definizione
su pódhighe prus piticu
Sinonimi e contrari
didighedhu,
pintirighedhu,
podhichedhu,
tzintziricu
Terminologia scientifica
crn
Traduzioni
Francese
petit doigt
Inglese
little finger
Spagnolo
meñique
Italiano
mìgnolo
Tedesco
kleiner Finger,
kleine Zehe.
pódhia , nm: pódhiche,
pódhie,
pódhige,
pódhighe,
pódhighi,
pódhigi,
pódhixi Definizione
donniunu de is chimbe arremos chi acabbant is manos e is peis: si dhi distinghent tres partes chi, in is annoigadòrgios (in sa manu), s'indruchent de pòdere serrare sa manu e aferrare sa cosa mescamente po sa posidura de su pódhighe mannu chi atóbiat de sa parte contrària a is àteros bàtoro (a bisura de tonàgias)/ is pódhighes funt: su mannu (fintzes pódhixi), s'inditziali o pódhighe segundhu o mustradore, su de mesu, mesanu o pódhighe longu, su de s'anedhu o pitzirinchedhu, su podhighitu o podhighedhu, o sintzirinedhu, fintzes pódhighe pitzinnu; is partes de su pódhighe: sa conca o punta, sa mata o pupatza (a sa parte contrària de s'unga, totu prupa), is annoigadòrgios, is ossighedhos (tres); su pódhighe mannu de su pei = itl. àlluce
Sinonimi e contrari
didu
Modi di dire
csn:
istare o èssere a p. in buca = ammammalucau, abballalloadu, fintzas ballalloe; èssere o istare a p. in oju = a s'avértida, a sa lerta, dendhe tentu; segaresindhe su pódhighe a mossu = impudàresi de carchi cosa; tocare sas peràulas de ccn. a pódhighe = proare, e a dolu mannu, su chi ccn. aiat nadu; macarrones de pódhiche = malloredhus; intrare in pódhiche a ccn. = intrare in ungras, in manos, tènnere; pònnere pódhighe a ccn. = aferraidhu po dhu surrai, donaidhi una surra; unu pódhighe de…= (carchi cosa) de sa russària, de s’artúria de carchi pódhighe (postu corcadu); fàghere su pódhighe a ccn. = bogai s'inditziali (aguantendi is àterus didus unu pagu serraus) artziendi sa manu po fai a cumprendi a ccn. chi dhi depeus narri cosa
Frasi
cun sa mata de sos pódhighes carigno una foza ◊ dhi doliat unu gallu in su podhighedhu ◊ faiat is malloredhus gasi impresse pariat chi essiant de is pódhies suos
2.
si m'intras in pódhiche, ti crànnuco sa pala in costas! ◊ portaiat su tzugu ufradu cun sas venas russas unu pódhighe ◊ ponemilu, su binu: ma, unu pódhighe, mih! ◊ bi est su brúere a pizu russu duos pódhighes, cue!◊ si ponz'eo pódhighe in sas modas creo chi ti che avies pianghendhe! (Pirastru)◊ si dhi faghes su pódhighe apenas, cussa ti ne apítzigat asuba!
Cognomi e Proverbi
smb:
Poddie, Poddighe, Poddigue, Poddixi
Terminologia scientifica
crn
Etimo
ltn.
pollice(m)
Traduzioni
Francese
doigt
Inglese
finger
Spagnolo
dedo
Italiano
dito
Tedesco
Finger,
Zehe.
podhighítu , nm Definizione
su pódhighe prus piticu de sa manu, de su pei
Sinonimi e contrari
didighedhu,
pintirighedhu,
podhichedhu,
putzichinedhu,
tzintziricu
Terminologia scientifica
crn
Traduzioni
Francese
petit doigt
Inglese
little finger (toe)
Spagnolo
meñique
Italiano
mìgnolo
Tedesco
kleiner Finger,
kleine Zehe.
pupàtza , nf Definizione
sa prupa de sa fache de is pódhighes, o mata de su pódhighe
Sinonimi e contrari
cdh. pulpedhu
Terminologia scientifica
crn
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
bout du doigt
Inglese
fingertip
Spagnolo
yema
Italiano
polpastréllo
Tedesco
Fingerbeere.
tzintzirícu , nm Definizione
su pódhighe pitzinnu, su prus piticu / min. tzintzirichedhu
Sinonimi e contrari
didighedhu,
pintirighedhu,
podhichedhu,
podhiedha,
putzichinedhu,
sintzirinedhu
Frasi
su pitzinnu colaiat sas oras de iscola forrocrànnesi chin su tzintziricu sas pinnas de su nare
Terminologia scientifica
crn
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
petit doigt
Inglese
little finger
Spagnolo
meñique
Italiano
mìgnolo
Tedesco
kleiner Finger.