Definizione Definizione
Sinonimi e contrari Sinonimi e contrari
Modi di dire Modi di dire
Frasi Frasi
Cognomi e Proverbi Cognomi e Proverbi
Terminologia scientifica Terminologia scientifica
Etimo Etimo
Traduzioni Traduzioni
étnicos:
cadhuresu | cdh. |
corsicanu | crsn. |
catalanu | ctl. |
catalanu aragonesu | ctl.a |
tedescu | deut. |
inglesu | engl. |
ispagnolu | esp. |
francesu | frn. |
grecu | grc. |
grecu bizantinu | grcb. |
germànicu | grm. |
italianu | itl. |
italianu lígure | itl.l |
italianu lombardu | itl.lm |
italianu napolitanu | itl.n |
italianu piemontesu | itl.p |
italianu sicilianu | itl.s |
latinu | ltn. |
latinu eclesiàsticu | ltne. |
latinu medievale | ltnm. |
malesu, de Malacca | mls. |
púnicu | pnc. |
àrabbu | rbb. |
àrabbu magrebbinu | rbb.m |
sardu | srd. |
sardu antigu | srdn. |
tabbarchinu | tbr. |
tataresu | ttrs. |
generales:
agetivu | agt. |
animales de allevam. | anall. |
animales arestes | anar. |
animales de abba | anb. |
animales raros | anra. |
ainas | ans. |
antigu, antigamente | ant. |
artículu | art. |
astronomia | astr. |
antunnas/codrolinu | atn. |
ausiliàri | aus. |
avérbiu | avb. |
baroniesu | bar. |
Bíbbia | Bb. |
bidha | bdh. |
bufóngiu | bfg. |
boghe de animale | bga. |
benidore | bnd. |
bíngia | bng. |
bestimenta | bst. |
boghe de verbu | bvrb. |
campidanesu | camp. |
calecunu/a | ccn. |
calecuna cosa | ccs. |
cunfronta | cfr. |
chímicu | chm. |
colores | clr. |
cumplementu | cmpl. |
erbas de cundhire | cndh. |
congiuntzione | cng. |
congiuntivu | cong. |
Cuncíliu Plenàriu Srd | CPS |
Canzoni pop. di Sard. | Cps |
cantones populares srd. | cps. |
partes de sa carena | crn. |
cerpiu/bobboi | crp. |
animale croxiu | crx. |
comente si narat | csn. |
calesisiat | css. |
costúmenes | cst. |
contràriu | ctr. |
cunditzionale | cund. |
domo | dmo. |
druches | drc. |
Èsodu | Es. |
Evangélios | Ev. |
fémina | f. |
fantasia (cosas de f.) | fnt. |
frores | frs. |
àrbures de frutuàriu | frt. |
físicu, pertocat sa física | fs. |
Génesi | Gén. |
gerúndiu | ger. |
giogos | ggs. |
imperfetu | imp. |
imperativu | impr. |
indicativu | ind. |
infiniu | inf. |
intransitivu | intrs. |
incurtzadura | intz. |
iscritu | iscr. |
it’est? | its. |
linnas de òpera | lno. |
logudoresu | log. |
laores | lrs. |
mascu | m. |
megabbàiti | Mb. |
móbbile, mobbília | mbl. |
medidas | mds. |
miriagramma | mgr. |
minore/diminutivu | min. |
maladias | mld. |
mànigos | mng. |
massaria | mssr. |
matas/tupas | mt. |
matemàtica | mtc. |
metallos | mtl. |
matas mannas | mtm. |
matas raras | mtr. |
númene fémina | nf. |
númene, nm. mascu | nm. |
númene iscientíficu | nms. |
nara!/pronúncia | nr. |
su naturale | ntl. |
interrogatigu | ntrr. |
Números (Bb.) | Núm. |
nuoresu | nuor. |
òperas antigas | opan. |
persona (grammàtica) | p. |
plurale | pl. |
pane | pne. |
poéticu | poét. |
prus che passau | ppas. |
particípiu passau | pps. |
provérbiu | prb. |
prendhas | prd. |
preide, crésia | prdc. |
prepositzione | prep. |
presente | pres. |
professiones | prf. |
pronúmene | prn. |
pronominale | prnl. |
propositzione | prop. |
pische, pisca | psc. |
piscadore | pscd. |
pastoria | pstr. |
parentella | ptl. |
pigiones | pzn. |
erbas arestes | rba. |
erbas de cura | rbc. |
erbas linnosas | rbl. |
parte de erba, de àrbure | rbr. |
erbrúgios | rbz. |
erbrúgios coltivaos | rbzc. |
riflessivu | rfl. |
armas | rms. |
minutu segundhu | s. |
sabores | sbr. |
is abes | sbs. |
sa die | sdi. |
singulare | sing. |
sonajolos | sjl. |
su logu | slg. |
sambenaos | smb. |
sonalla/sonàgia | snl. |
usàntzias | sntz. |
sessuale | ssl. |
istrégiu | stz. |
tempus cronológicu | tpc. |
tempus metereológicu | tpm. |
transitivu | trns. |
trasportos | trps. |
tessíngiu | ts. |
unu po medas | upm. |
variante/variantes | var. |
verbu | vrb. |
verbale | vrbl. |
genias fe carena | zcrn. |
| |
| |
A./c. S’istedhu * in d-una variante o sinónimu inditat in cale de custos est posta s’etimologia; in s’etimologia narat chi cussa est s’etm. suposta.
giàcanu , nm: ciàganu,
giàganu,
giàgaru 2,
giàguru,
zàcanu Definizione
chie, pruschetotu piciochedhu ma fintzes mannu, serbit a su preide candho narat sa Missa o po fàere misciones e fainas de crésia
Sinonimi e contrari
dreghestanu,
monaghile,
monasígliu,
sagrestanu
Frasi
sa callentura de su predi de Mòguru t'intrit, ca iat iscallau su giàguru a gropas! (A.Garau)◊ príteru e giàcanu azicu acudiant a pònnere ifatu a missas e pèsperos ◊ s'obispu teniat a cumpàngiu unu giòvunu giàganu ◊ su pòberu chi at paga isperiéntzia giàganu est sempre, ma peidru mai
Etimo
ltn.e
diaconus
Traduzioni
Francese
servant de messe
Inglese
sexton,
altar boy
Spagnolo
monaguillo,
sacristán
Italiano
chierichétto,
sacrista
Tedesco
Ministrant,
Meßdiener.
mínsa , nf: míscia,
missa Definizione
de totu is funtziones de sa Crésia cristiana, sa prus de importu, sa chi si faet po arregodu de sa morte e passiones de Cristos in sa grughe e arrengratziamentu a Deus Babbu
Modi di dire
csn:
nàrrere sa m., andhare a m., èssere in m.; m. manna = missa mazore, cantada, missa de tardu; m. resada, pausada, rasa, lisa = chentza nudha de ispetziale, fintzas missa ’e chito, sa prima, su manzanu chito, chentza cantada; m. ’e pudhu = sa de mesanote a Pasca de nadale; m. ’e arbore = missa de chito; m. truncada = sa missa de sa zoja santa, "in coena Domini"; m. noa, sa prima m. = sa prima missa chi narat unu candho si est fatu a preíderu; leare sa m. a ccn. = proibbire a unu preíderu de sighire a nàrrere sa missa; torrare sa m. a ccn. = dàreli s'autorizatzione a torrare a nàrrere sa missa; m. de sos isposos, de mortu = sa chi si narat pro sos isposos cojendhe, pro unu mortu; m. de s'isprefundhu, de assentu = missa de s'arretiru, missa pro unu mortu chi, paret, no podet agatare pasu mancu in s'àteru mundhu… (lu narant a irrocu puru); sa m. est intrada = at comintzadu; sa m. est essida = at acabbau; preíderu so e missa canto = fato su dovere meu e donzunu si arranzet!, deo so postu pro fàghere custu e no mi chirchedas àteru!; m. de arregodu = sa missa de su mese pro unu mortu
Frasi
est festa manna chin míscia drinnida, ca benit fintzas su píscamu ◊ che fimus in missa ◊ sos zòvanos andhant a missa mazore, sos mannos a missa de chito ◊ a su mortu li ant fatu sa missa a corpus presente ◊ sa genti afestat su Santu cun missa cantada ◊ faghe impresse, no andhes a missa intrada!◊ po is ànimas si faent missas e promiténtzias
Terminologia scientifica
prdc
Etimo
ltn.
missa
Traduzioni
Francese
messe
Inglese
mass
Spagnolo
misa
Italiano
méssa
Tedesco
Messe,
Gottesdienst,
Amt.