allichidíe , vrb: allichidire,
allichidiri,
allichiriri,
allighidire,
lichidiri Definizione
muntènnere límpiu, pònnere apostu su logu, sa domo; rfl. cambiare bestimentu, pònnere bestimentu límpiu, bellu, mudare; a logos dhu narant de sa fémina chi faet su fedu
Sinonimi e contrari
addirire 1,
arremonire,
assetiai,
cuncordai,
illichidire,
iserrinire
/
tramudai
/
iglierare,
insinnigare,
iscendiai
| ctr.
acadhotzai,
imbratare
Modi di dire
csn:
allichidire sos contos = fàere is contos; allichidíresi de calicuna cosa = pònnere apostu, lassare apostu sa cosa
Frasi
nosu innòi nci seus po isfrigociai, mundai e allichidiri su logu ◊ benit, prandit, allichidit su logu e si ndi andat ◊ dèu allichidu e tui tréuas!
2.
sa bròscia si dha poniant is féminas in pithu de su pannu de petus ◊ allichidint su letu cun is mantas prus bellas po erriciri is istràngius
3.
sa fémina mia si est allichidia, at tentu unu maschixedhu
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
nettoyer
Inglese
to tidy up,
to clear
Spagnolo
arreglar,
ordenar
Italiano
assettare,
far pulizìa
Tedesco
aufräumen.
disargàre , vrb Definizione
pinnigare s'àliga de su logu, illimpiare
Sinonimi e contrari
innetiare,
isaligare,
mundai
Frasi
sa die fit a tribagliare in campagna, fatu de sa robba, o tzapendhe, o disarghendhe e gai
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
monder,
nettoyer
Inglese
to clean
Spagnolo
limpiar
Italiano
mondare,
ripulire dall'immondézza
Tedesco
reinigen,
putzen.
illertíre , vrb: illestire,
illirtire Definizione
fàere su logu límpiu, pinnigare totu s’àliga, su bascaràmene; iscabbúllere de ccn. cosa, fintzes fàere su fedu
Sinonimi e contrari
ilbratare,
illertare,
illitiare,
iserrinire,
ispatare,
limpiai
/
allichidie
/
disgagiai,
ifrancare,
iscabbúllere
/
illierai,
insinnigare,
iscendiai
Frasi
pro illertire cussu logu bi cheret duas pessones ca bi at arga meda ◊ sicomente tenia bisonzos metas de fàchere no apo pótitu illestire su locu ◊ sas féminas sigheint a illirtire sos aposentos
2.
sos pecados mios fint unu muntone, un'ira, chi no resessia prus a mi ndhe illertire
Traduzioni
Francese
nettoyer
Inglese
to clean (up)
Spagnolo
limpiar
Italiano
ripulire
Tedesco
reinigen.
innetàre , vrb: innetiare Definizione
fàere netu, límpiu, bogare o pigare s'àliga o àteru de diferente de mesu de is cosas (es. corgiolu); fàere o essire límpiu: nau de s’aera ammontada, su s'istesiare de is nues lassandho s'aera límpia / i. sa patata = ispilloncai, iscroxolai sa patata
Sinonimi e contrari
allichidie,
allimpiare,
illichidire,
mundhare,
netare,
pulire,
iserrinire
/
iscorgiolare,
ispigiolare
| ctr.
imbrutai,
intruai
Frasi
sunt andhaos a innetare su matímene ◊ vàtiche sas lametas pro innetare su porcu usciau! ◊ a nos innetare no tet bastare s'abba de su mare ◊ su massaju innétiat sos trigos, chi no bi crescat àtera erba in mesu ◊ Fulana est impreada pro innetare sas iscolas ◊ so innetiendhe patata a fríere ◊ inneta sa ficumorisca!
2.
s'aera che at innetiadu ◊ s'abba de sa funtana l'ant morigada: cheret lassada pasare pro innetiare
Traduzioni
Francese
nettoyer,
peler,
éplucher,
sarcler
Inglese
to clean,
to peel
Spagnolo
limpiar
Italiano
nettare,
pelare,
mondare,
ripulire
Tedesco
reinigen,
schälen.
isaligàre , vrb: isargare Definizione
mundhare, pinnigare s'àliga de su logu po dhu fàere límpiu; marrare, tirare s'erba de mesu de sa cosa prantada, arregòllere o prugare sa malesa
Sinonimi e contrari
disargare,
illansanare,
irderbai,
isciligare,
munnuzare
| ctr.
imbratare
Frasi
cheret isargada sa carrela, finas ca colat sa portessione ◊ no bastamus mancu a isargare, in custu logu, de cantu che carrant arga sos bentos!
2.
eallu a babbu ingruxadu, isarghendhe su trigu aupadu!
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
nettoyer,
émonder
Inglese
to clean up
Spagnolo
relimpiar,
limpiar,
mondar
Italiano
ripulire
Tedesco
reinigen.
limpiài , vrb: allimpiare,
limpiare Definizione
fàere netu, límpiu, siat bogandhoche sa malesa, s'àliga, siat fintzes cosa chi no si bolet, chi no serbit o no si papat (es. corgiolu, cambos)
Sinonimi e contrari
innetare,
pulire,
samunae
| ctr.
allodrigai,
imbrutai
Frasi
s'at limpiau is dentis isfustigonendu cun s'agulla ◊ is massajus límpiant is loris de s'erba ◊ s'at limpiau una mela po si dha papai ◊ ite mi siat cura de dutore si si límpiant bene limba e manos e faghent a su pratu inue papant!
2.
mi siant perdonaus is pecaus e limpiada s'ànima mia!
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
nettoyer
Inglese
to clean
Spagnolo
limpiar
Italiano
pulire
Tedesco
säubern,
reinigen.
mundài , vrb: mundhare,
mundhari,
munnare Definizione
ammuntonare a unu tretu s'àliga po che dh'arregòllere, mescamente passandho s'iscova po illimpiare su logu; pinnigare totugantu, no lassare nudha, pigare fintzes su chi no si depet, pigare coment'e a mundhadura (nau fintzes de su chi faet una fortza manna)/ mundhare a lébiu (chentza fagher bolare s'arga), a cadhos a cadhos (impresse meda, faghindhe bolare s'arga atesu, e pesendhe brúere)
Sinonimi e contrari
afachiare,
disargare,
isaligare,
iscobare,
munnuzare,
scovai
/
leai,
pinnicai
Frasi
nosu innòi nci seus po sfrigociai, mundai, allichidiri su logu!…◊ cudha pratza pariat un'isprigu de comenti dh'iu mundada! ◊ amus totu mundhadu sa carrela ca colat sa portessione
2.
sa giustítzia in pagos annos si che aiat mundhadu totu ◊ odheu, za amus coitadu a che mundhare cussos pagos sodhos: chentza nudha semus! ◊ nci dh'at mundau su bentu, s'arriu ◊ su dillúviu fut acanta de nci mundai totu sa bidha
Etimo
ltn.
mundare
Traduzioni
Francese
balayer,
nettoyer
Inglese
to sweep
Spagnolo
barrer
Italiano
spazzare
Tedesco
kehren,
fegen.
netàre , vrb: netiare Definizione
fàere netu, illimpiare
Sinonimi e contrari
innetare,
pulire
| ctr.
allodrigai,
imbrutai
Frasi
sa mama, netendhe sa persone, a sos ninnos lis dat basos e consizos
Etimo
itl.
nettare
Traduzioni
Francese
nettoyer
Inglese
to clean
Spagnolo
limpiar
Italiano
pulire
Tedesco
putzen,
saubermachen.