achicài , vrb: achicare,
acricai 1,
acricare Definizione
aconciare o carrigare su fogu, pònnere linna a su fogu, fàere fogu; pònnere coment’e iscudendho
Sinonimi e contrari
assissai,
atzipare,
intzicare,
ischichinare,
scarrabbussonai
Frasi
chie achicat cun sida afumat sa minestra ◊ achica fogu cràdiu a su lapiolu fintzas chi àntziat su recotu ◊ sunt sempre achichendhe gherras in cue ◊ mancu in su fogu titones ischis pònnere, ne achicas ◊ pro los achicare agiunghesit àtera sida ◊ s'ollu po friri si porit torrai a imperai ma no tocat a dh'acricai fogu
2.
sa guàrdia est marranu de vídere una vetura chi l'achicat deretu una contravintzione ◊ archibbusada, aite no ti ndhe achicas àtera de linna supra?! ◊ m'imposto lestru e cun s'arma l'acrico sa segundha fusilada ◊ bella cussa trempa, po dhoi acricai una bussinada!
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
attiser
Inglese
to stir (up),
to give
Spagnolo
atizar
Italiano
attizzare,
appioppare
Tedesco
schüren.
assissài , vrb: assitzai,
atzitzai,
atzitzare Definizione
acostire is tzitzones a su fogu, achicare, aconciare su fogu a manera chi tèngiat de prus; fintzes acoragire, nàrrere cosa a ccn. po chi si pòngiat a fàere
Sinonimi e contrari
achicai,
atzipare,
ischichinare,
scarrabbussonai
/
incidai,
insulliri,
insissiligai
Frasi
assitza, assitza acanta a su forredhu! ◊ at assitzau su fogu ca est pitzulau a tussi ◊ at assitzau bèni is mutzionis de su fogu e aciuntu linna
2.
caru Antoni Gramsci, as donau vida e libbertadi po ai assitzau s'ómini a sa lota! (G.Zedda)◊ mi aporrint unu tancu de petza e totus mi assitzant a papai ◊ sa molinàrgia cun su strúmbulu assitzat su molenti
Etimo
ltn.
*attitiare
Traduzioni
Francese
attiser
Inglese
to poke
Spagnolo
atizar,
hurgonear
Italiano
attizzare,
rinfocolare
Tedesco
schüren.
atzipàre , vrb Definizione
aconciare su fogu ponendhodhoe bene is tzipas, is tzitzones
Sinonimi e contrari
abbibare,
achicai,
assissai,
ateneae,
atzipajare,
ischichinare,
scarrabbussonai
Frasi
est a s'atzipa atzipa duos mutzigones in su foghile
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
alimenter le feu
Inglese
to foment
Spagnolo
atizar el fuego
Italiano
fomentare,
alimentare il fuòco
Tedesco
das Feuer unterhalten.
incidài , vrb: incidiare,
incirai 1,
insidai 1,
intzediare,
intzidare,
intzidiare,
intziliare,
intzirai 1,
intzitai,
intzitare Definizione
mòvere o fàere mòvere s'àteru atzitzandhodhu, naendho e faendho e ofendhendho puru, ponendho s'unu contras a s'àteru / incirai su logu = pònnere sa zente, sos àteros, o fintzas solu s'àteru in buluzu, fàghere pessare in su malu
Sinonimi e contrari
aciopai,
ateneae,
atiare,
auntzare,
imbriscare,
incirigare,
inciulai,
insissiligai,
intrulliare,
intzifrire,
intzigare,
intzudie,
intzullire,
issolociare,
pretzipitare,
sotae,
tzintzigare,
ubetzare,
umprigare
/
intriscare,
mincidiare,
suberiare,
purruntzare,
tinghitare
Frasi
un'ora ses intzidiendhe: ma si ti aferro ti ndhe passo sa gana! ◊ a filla mia est sa cumpàngia chi dha incidat a fai cussas cosas ◊ ti pregu chi no insidis de fronti a custa disputa, chi no fatzas su disconnotu! (Pani)◊ prus de unu l'intzediaiat pro la cherrer fàghere cantare ◊ non m'intzédies: menzus mudu ti abbarra!◊ no dhi neris cosa, a su pipiu, ca dh'incidas, ca est dormendisí!
2.
at incidau totu su logu chi depit andai a s'èstero ◊ su piciochedhu est incirendi is fradis a pedí dinai a sa mama ◊ ant iscambillau is pipius… funt giogus de natura…: ita bollis intzirai?!
Etimo
itl.
incitare
Traduzioni
Francese
provoquer
Inglese
to cause
Spagnolo
provocar,
atizar
Italiano
provocare,
rinfocolare
Tedesco
provozieren,
wieder entzünden.
isfadhixàre , vrb Definizione
murigare o mòvere sa braxa, iscutulare is tzitzones po istacare sa braxa
Sinonimi e contrari
ischicajare
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
tisonner
Inglese
to move the embers
Spagnolo
atizar,
hurgar
Italiano
sbraciare
Tedesco
mit den Armen fuchteln.