Ditzionàriu in línia
de sa limba e de sa cultura sarda

códhu , nm Definizione su tretu de sa carena tra su tzugu, su bratzu e sa pala (mescamente s'annoigadórgiu), ma in calecunu logu dhu narant a su bratzu puru / su runcu de su c. = su tretu de s'annoigadórgiu, su chi essit de prus; sa crai de su c. = arcu de petorra, s'ossu chi andhat dae sa punta in artu de s'ispíciu, in mesu de petorras, a s'annoigadórgiu de su codhu, itl. clavìcola Sinonimi e contrari baltzu Modi di dire csn: fàghere de codhos = mòere, artziare sos codhos coment'e pro nàrrere chi no ndhe ischit nudha, o fintzas in su sensu chi no ndhe l'importat nudha; betare, ghetare una cosa de pala in codhu s'unu cun s'àteru = lassàrela s'unu a s'àteru, itl. fare a scaricabarile; betare una cosa de pala a codhu, o de codhu a pala = no cambiare nudha, arreare semper cun su matessi male; corcai de codhus, indrúghere o incrubare sos codhos = falare sos codhos a sa volontade de un'àteru, incruai sa conca, pònnere mente fintzas chentza ndhe àere gana o ndh'èssere cumbintos, tènnere passéntzia; annare codhos paris = nadu de ccn., èssere cantu a un'àteru, àere su matessi importu; èssere a codhos falados = codhirutu, itl. con le spalle cadènti; èssere a codhos calaus = disanimadu, ispoetizadu; leare, pigai, zúghere a c. = in bratzos (nau de persona, itl. prèndere in braccio), leare a pala (nau de cosa, itl. prèndere, portare a spalla); fàghere una cosa (corpare, iscúdere, triballare, àteru) a totu c. = fai una cosa cun totu sa fortza possíbbili; betaresiche una cosa in codhos (nadu cun fele revudendhe sa cosa) = lassaisidha, bufaisidha cussu chi dha donat etotu; èssere a codhos ghetaos = a gropedheo, a s'atrollada, sempre paris de acórdiu s'unu cun s'àteru po fai mali o fintzas po bonu; furriàresi a runcos de c. = papai de sa carena sua etotu; míntere c. = betare, pònnere manu a unu triballu, a fàghere carchi cosa, fintzas dare una surra; pònniri, intrare su codhu a carchi cosa = arrumbare e fàghere fortza cun su codhu, pro fortzare de prus; donai su codhu a ccn. = dare azudu; èssere a un'ala de codhu = betadu a un'ala, ispendhentendhe, parangau a una parti Frasi li dolet totu su codhu de comente at leadu cosa pesosa ◊ si sunt imbolendhe sos males de codhu a pala! ◊ si no tenimus cosa a manigare, a runcos de codhu nos furriamus?! 2. donamí su codhu! ◊ sa criadura minore si cheret leada a codhu ◊ sa mama zughiat duos minores a codhu, unu a cada bratzu 3. si lu sunt betendhe de pala in codhu s'unu cun s'àteru a fàghere sa cosa, mandrones! ◊ cudhu corcat de codhus e bandat a fai su chi dhi ant nau ◊ seghendhe preda tocat a iscúdere a matza a totu codhu ◊ arratza de note, niandho a totu codhu! ◊ dhi poneus codhu, a sa porta, e ci dha sfundaus…◊ fato de codhos e m'isto chietu! ◊ a su barrucellau dhi donat su codhu s’àtara giustítzia puru Terminologia scientifica crn Etimo ltn. collum Traduzioni Francese épaule, humérus Inglese shoulder Spagnolo hombro Italiano spalla, òmero Tedesco Schulter.

pàba , nf: pala Definizione tretu de sa carena, a sa parte de asegus, in artu, de s'ischina a codhos e de chintzu a paris de is codhos; ossu ladu, in su matessi tretu de sa carena, cun su primu annoigadórgiu de su bratzu (e in is animales de is cambas de ananti); parte de bestimentu chi arresurtat a parte de asegus, in palas; parte de unu trastu (es. cadira) chi arresurtat a parte de apalas de chie cicit, o adaesegus, prus atesu abbaidandhodhu de fronte; foedhandho de logu, tretu mannu in costa, in fiancos de montigos, de sedhas e montes / min. palighedha; de logu, palinzu / min. pabixedhas = a logos, su coritu de su costúmene de sa fémina Sinonimi e contrari codhu, ischina / colta Modi di dire csn: punta de sa p. = su tretu prus in bassu (in sa carena umana), ue agabbat cun ossu modhe; mazos de palas = sos ossos de sa pala de un'animale; apalas = (a palas) in daisegus; èssiri, istai, pònniri palas a… = furriadu, ziradu a parte contrària; èssere a palas apare = s'unu contras a s'àteru; betare, ghetare una cosa de pala in codhu, de palas in costas = nàrriri o abetai chi sa cosa dha fatzat s'àteru, chi tocat a s'àteru, chi est de s'àteru, itl. fare a scaricabarile; garrigare una cosa a pala = atuai o atuaisidha a codhu; pigai a pala, zúchere a pala = leare a codhu (fintzas in su sensu de àere sa responsabbilidade de carchi cosa o de ccn.); pònniri, andai, torrai apalas, in palas = addaisegus, in daisegus; dare palas = lassai a pèrdiri una chistioni; dare palas a unu = no ndi fai prus contu, isbandonaidhu in s'apretu; giúghere subra de palas chi… = ispetaresila, pessaresila una cosa, mescamente de dannu; fàghere, o istrínghere, de palas = arruntzai is palas, fai a cumprèndiri de no isciri nudha; zúghere palas mannas, largas (in cobertantza)= baliai meda; èssere palas a sole = abbaidare a su nord; èssere palas a Deu = no crere in Deus; bortare o furriare de palas = andaisindi, isbandonai o lassai s'àteru sentza de agiudu perunu; portai a pala cadira = zúchere a càtara, sétidu subra de sas manos intradas apare de duos Frasi crescidedhu est, fillu tuu: biu dh'as is pabas chi portat?! 2. de una cadrea betza petzi bi sunt abbarradas sas palas ◊ ndhe so dadu bolta inoghe pro ndhe betare montijos e palas! ◊ in cussas palas bi est coladu su fogu 3. depeus castiai apabas puru e no aranti isceti! ◊ apalas de sa dommedha bi aiat una tanca ◊ torramus in palas ca no est cosa de bajulare! ◊ sas limbas malas paret chi no ant àteru donu si no de púnghere apalas! (P.Cucca)◊ cudha est setzendi pabas a innòi 4. lu giughia subra de palas chi devia pèrdere su pretu! ◊ azummai si che brigant e che fint essendhe male, ma isse at dadu palas e sas cuntierras las ant cumpostas ◊ su logu iscuriadu totinduna, palas mi daent frades e parentes! ◊ gei portat palas mannas! ◊ si no bi at nudha, ite ti cogo, sas palas?! ◊ funt ghetendisí sa curpa de palas in costas ◊ est batindhe linna a pala ◊ intendhindhe cudhu diasi inchietu fúrriat de palas e si che andhat ◊ chini s'arrichit de dinai allenu po cantu bivit est palas a Deus (Pillai) Cognomi e Proverbi smb: Paba, Pala Terminologia scientifica crn, slg Traduzioni Francese épaule, omoplate, dossier Inglese shoulder (blade) Spagnolo hombro, omoplato, dorso Italiano spalla, scàpola, dòrso, spalliera Tedesco Schulter, Schulterblatt, Rücken.