acabbónu! , iscl: acabonu,
acobbonu,
cabbonu Definitzione
e de a bonu!: foedhu chi si narat coment'e dispràxios e disigiandho una cosa chi no est comente si iat a bòllere, o disigiandho una cosa chi iat a pòdere èssere comente si bolet / acabbonu mannu miu, tou, nostru!
Sinònimos e contràrios
aggàlia,
deabbonu,
tambene
Frases
acabbonu mannu, dh'apu a isciri meda aundi est sa sorti mia!…◊ acabbonu mannu, mi est tocau a mandai atra genti! ◊ acabbonu mannu: chi dha podemu preni de amigus sintzillus custa domu pitica!
2.
acabbonu mannu si aiat istudiadu! ◊ acabbonu de las torrare a bídere!
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
si seulement!
Ingresu
and how!
Ispagnolu
¡ojalá!
Italianu
magari!
Tedescu
und ob,
und wie!
aggàlia , iscl: gàlia Definitzione
a gàlia! = e de a bonu!: si narat coment'e disigiandho cosa chi s'ischit de no si pòdere àere
Sinònimos e contràrios
acabbonu,
tambene
Frases
aggàlia, si lu tenia!…
Ètimu
ctl.
agaliu
Tradutziones
Frantzesu
si seulement! et comment!
Ingresu
you bet!
Ispagnolu
¡ojalá!
Italianu
magari!
Tedescu
wenn doch.
macài , cng: macari,
mancai,
mancari,
mancaris,
mancarri Definitzione
cng. cuncessiva = fintzes si: si manígiat cun su cong. presente e cun s'indicativu (presente o passau, e po tempus passau fintzes chentza predicau, arrisparmiandho deosi su chi s'itl. narat cun congiuntivu imperfetu)/ mancai siat!… = bell'e aici, mancai ti dh'apa nau, mancai dhu iscípias (sighis a fai coment'e a prima): si narat avertindho, e agiummai ammeletzandho, a unu, ma a bortas si narat fintzes in su sensu de própiu, de abberu, meda
Sinònimos e contràrios
ancus,
belle,
cuntantu
Frases
no si cherfeint tratennere a bustare, mancari mamma e babbu los aiant pregados che santos ◊ mancari chi no pigaiant a su palcu, sas féminas ant comintzadu a connòschere sa poesia paris cun sos ómines (M.Canu)◊ dhui nd'at de tremi e de fai oratzioni mancai siat unu bremi ◊ cussa domu si agataiat ancora, mancai isciarrocada ◊ a génuru no dh'ollu mancai si artzit a celu! ◊ mancari ricu, cussu no bogaiat mai unu sodhu! ◊ no ti dao nudha, mancari crebes! ◊ mancai piticarradhedhu iscidiat bèni ca de s'orcu no fadiat a si fidai ◊ sa buca no mi dha tupais, mancai mi gheteis a galera!
2.
funt abbillus e asuta asuta si dha timint e, mancai siat, no aturant trancuillus, no arribbit puru cancua sceda lègia
3.
at fatu un'iscutinada de abba mancari bella, difatis est totue currindhe
Ètimu
itl.
macari
Tradutziones
Frantzesu
bien que,
même si,
quand bien même
Ingresu
although
Ispagnolu
aunque
Italianu
ancorchè,
sebbène,
quantùnque
Tedescu
auch wenn,
obwohl,
obgleich.
si , cng Definitzione
cng. ipotética, sa chi serbit po fàere cumprèndhere comente una cosa dipendhet de un'àtera, faet ca si ndhe faet o dhue ndh'at un'àtera, su chi si narat cun su períudu ipotéticu; s'impreat impare cun s'avb. no fintzes po pònnere paragones cun significau de meda méngius, meda peus, de prus; a bortas s'impreat bolendho isperare chi una cosa, de tímere, no siat abberu, o fintzes po unu disígiu (coment'e una parte de períudu ipotéticu, sa pròtasi, cosa chi su sardu ponet cun indicativu imperfetu, o fintzes presente, e s'itl. cun cong. imperfetu), o fintzes coment'e dimandha indireta
Sinònimos e contràrios
chi,
ci 2
Frases
si funt bèni fatas, is cosas gei durant ◊ si mi faghes custa faina ti dao tantu ◊ si zughes origras, iscurta! ◊ si est chi andhas a Vienna bàtimi bellos pannos! ◊ si fait, de aici est mellus ◊ si ses marranu, beni e tòcami! ◊ si bolis, gei dhu podis ◊ si as de fàghere, proa a ti acurtziare, ca oe mi connosches! ◊ si faghiat, andhaimus cras etotu a che agabbare sa faina
2.
si no che gai ndhe tenzo, de líbberos!…◊ si no chei cussa ndhe at fatu, annadas de sicore!…◊ si no che isse bi ndhe at, de ómines bonos!
3.
ih, odheu, si fit abberu?!…◊ si lu faghiat de annuare e pròere, tambene!…◊ si fis andhadu, como, a su cumandhu, ca est ora?!…◊ aite no la leas cun ambas manos cussa cosa, si ti podet rúere?!◊ ih, si bint una cosa!…◊ est a ti nàrrere si tue andhas a mi la dimandhare!◊ bàdia tue si potes leare sentore! ◊ zeo mi informo si a bidha b'at arribbau cosa gasi ◊ pómpio si b'est s'autista ca at a èssere ispetendhe
Ètimu
ltn.
si
Tradutziones
Frantzesu
si
Ingresu
if
Ispagnolu
si
Italianu
se
Tedescu
falls,
wenn,
ob.
tambène!, tambènes!, tambèni , iscl, avb Definitzione
e de a bonu!: foedhu chi narant disigiandho una cosa, pruschetotu candho est cosa chi no faet, o chi s'iat a pòdere àere; dhu narant puru po fintzes, ancora, mancari coment'e po lassare andhare o cèdere in calecuna cosa
Sinònimos e contràrios
acabbonu,
aggàlia,
deabbonu,
eillà
Frases
si podia torrare vint'annos addaisegus, tambene! ◊ tambene si aia tentu su saludu!…◊ si l'aimus tentu nois, tambene, totu cussu!…◊ tambene si proiat!…◊ tambene si cussu focu ti aiat pótiu caentare su coro! (S.Mattana)
2.
apo chircadu sa fortuna in terra, tambeni in mare ◊ lu podes nàrrere tambene ◊ Deus bit tambeni su chi at a benni ◊ acostadí tambeni prus acanta! (E.Sanna)◊ sos carros a boes, tambene chene trumbas, s'intendhiant dae innedha ◊ bestes bi ne aiat ammuntonatas tambene in terra
Ètimu
spn.
también
Tradutziones
Frantzesu
si seulement!
Ingresu
you bet!
Ispagnolu
¡ojalá!
Italianu
magari!
Tedescu
und ob!