madròna , nf: mardona,
medrona,
meldona,
merdana,
merdona Definitzione
calidades diferentes de sórighes: mardona de mara, de bassa (sórighe mannu), e mardona de teulada, de molinu o de cresura (prus pitica); a logos narant mardona, merdona a su biurru (s'annaemele), a logos a s'assile; in cobertantza, imbriaghera puru / m. de mare = zenia de pische, mogliola (phycis phycis)
Sinònimos e contràrios
sóriche
/
cdh. ratzu 1
Frases
cust'est un'arretonera bèni preparada po si cassai a totus coment'e merdonas! ◊ ses istétiu tui, merdona de bassa, a fai sa spia!
2.
e ita meldona chi ti ses pigara notesta!…
Terminologia iscientìfica
anar, rattus norvegicus, r. rattus
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
rat
Ingresu
rat
Ispagnolu
rata,
ratón
Italianu
ratto,
ratto comune
Tedescu
Ratte,
Wanderratte,
Hausratte.
sóriche , nm, nf: sóriga,
sórige,
sórighe,
sórighi,
sórigi,
sórigu Definitzione
genia de animaledhu de tantas calidades, tímiu meda in sa domo ca faet fintzes dannu (orrúnchinat de totu, cosa de papare e trastos, orrobba) e podet ispainare maladias po sa gente; su lampaluxi de su sole chi a giogu si faet cun d-un'orrugu de isprigu / min. sorighitu / sóriche càmpinu, sórighe pinnàdigu o pinnàdile, sorigh'e pedhe = alaepedhe; sóriche de padente = mailloni, itl. ghiro; sórighe de riu = genia de pigione: coàciu, cucumartzolu; sórighe de muscu = sorichenuscu, zenia de prendha; peta in sórighe = sa prupa a orrugu grussu longu tundhu
Sinònimos e contràrios
madrona,
tónigu,
topi
/
tzeghedhu
Maneras de nàrrere
csn:
comporare casu dae sos sórighes = incumandai lardu a is topis, chircare cosa a chie no ndhe daet ca si la mànigat isse etotu; lestru che sóriche curtu dae tres gatos = lestru meda; essíreche che sóriche in arjola fata = càdriu, debressi, a fuidura; drommire che sórighe núsculu = che sacu, meda; betare sos sórighes = nadu in cobertantza, abboghinare aúgurios o maledissiones in rima in ziru peri sas carrelas, zenia de costuma de úrtima die de annu o a Sos Tres Res, a logos
Frases
dae candho est morta s'atu sos sórighes si che ant fatu sa buada in su sacone! (S.Bícchiri)◊ pariat batulinu in mesu de lana o sórigu in s'abba pidighinendhe ◊ su sórighe pro si fàghere su nidu rósigat robba, pabilu e cosas gai
Sambenados e Provèrbios
smb:
Soriga, Sorighe
/
prb:
fílgiu de gatu sóriga tenit ◊ a muros vetzos no mancant sórighes
Terminologia iscientìfica
anar, rattus rattus, r. norvegicus, mus musculus
Ètimu
ltn.
sorice(m)
Tradutziones
Frantzesu
rat
Ingresu
mouse
Ispagnolu
rata,
ratón
Italianu
ratto,
tòpo
Tedescu
Ratte,
Maus.
tòpe , nm: topi Definitzione
prus che àteru, genias de sórighes piticos chi faent po su prus ue abbitat gente; in cobertantza, sa natura de sa fémina / min. topixedhu, topedhu
Sinònimos e contràrios
sóriche
Maneras de nàrrere
csn:
topi nuscau = zenia de sorighitu minudu (crocidura suaveolens); topi de mata, de àrvure, de padente = mardona (ma "t. de mata" fintzas diferentes zenias de puzone); t. de muru = pisiculu, pisinache; top'e arriu = catzoledhu; tope de nasu = biculedhu de mucu tostu, sicu; coa de topi = zenias de erba chi no sicant mai deunudotu (alopecurus bulbosus, a. pratensis, cynosurus cristatus, phleum pratense); a murus bècius no mancant topis = zente betza, malàida e gai tenet de seguru fintzas àteros males; fai topi (nadu de su fusile) = negare; bati su coru che topi in casidhu = che porchedhu in sacu, a tochedhos lestros lestros, che candho unu est timindhe meda; si nci podint cassai is topis a berrita = no bi at neune, bi at tropu paga zente, est su logu líchidu; incumandai su casu a is topis = chircare cosa a chie si la mànigat isse etotu, a chie no ndhe daet
Terminologia iscientìfica
anar, mus musculus, apodemus sylvaticus dichrurus
Ètimu
itl.
topo
Tradutziones
Frantzesu
souris
Ingresu
mouse
Ispagnolu
ratón
Italianu
sórcio
Tedescu
Maus.