acànta, acànte , avb, prep: acantu, acranta Definitzione a pagu tretu de unu logu, de unu puntu Sinònimos e contràrios acultu, afaca, afúndhiu, aproba, issoru, oràines / apunta / acantu 3, inue | ctr. aillargu, atesu Maneras de nàrrere csn: acanta mia, tua, sua, e gai = acurtzu a mie, a tie, a isse; sa domu acanta = sa domo (chi est) acurtzu; gei bolit acanta a… = mancu a paragone a…, est meda menzus de… Frases is bidhas de acanta ◊ fiat acostendimindi acanta coment'e unu serpenti tentadori ◊ deo e tue, solos, in serenu e rassignadu andhare, acantu acantu ambos passamus (F.Sechi)◊ disigiosu ndi seu de ti portai acanta! 2. baidindi de acanta mia! ◊ sos pastores, candho torrant, ponent sa pinneta acanta tua ◊ mi pòngiu innòi, acanta tua ◊ su pitzinnu curriat a innantis e a segus e poi torraiat acanta de su babbu ◊ deo sola acantu a tie bénnida so che ladra ◊ sas violetas no parent galanas postas acantu de una rosa amena (Cubeddu)◊ portau a tui acanta mia ◊ beni a s’agiudai, acosta acanta nostra! 3. dh'eis a biri in su logu acanta no iat a depi mai intrai ◊ cussu est unu chi messat acanta no at seminau 4. cussa picioca at a èssi acranta de cumpriri cun s'istúdiu?! ◊ seo acanta acanta a pèrdere sa passéntzia ◊ est acantu acantu a bènnere ◊ fis acantu a essire unu zigante! 5. su binu miu mancu acanta dhu bolit a su tuu! Ètimu itl. Tradutziones Frantzesu près de Ingresu near Ispagnolu cerca Italianu vicino, accanto Tedescu nahe (Adj., Adv., Präp.), in der Nähe.

acúltu , avb, prep: acúrciu, acultzu, acursu, acúrtziu, acurtzu Definitzione inditat distàntzia a pagu tretu de chie est foedhandho (o de àtere o àteru chi benit inditau), de cosa o logu chi si portat in remone, e a bortas si ponet coment'e una genia de agt. puru chentza dh'acordare cun àteru; coment'e prep. arrechedit sa prep. de o a; un'impreu distintu si faet cun is agt. possessivos: acurtzu meu, tou, sou e totu deasi = acanta a mimi, a tie, a issu Sinònimos e contràrios acanta, afaca, afúndhiu, aproba, oràines / cdh. acultu | ctr. atesu Frases so sempre potente e duru "sassu" a tales chi si acultzu bei passas, si no istas atentu, ti fragassas! (Sassu)◊ su babbu mal'estidu e mesu iscultzu, sempre in continu motu, mai in pasu, e cun Mastru Giuanne sempre acultzu! ◊ a isse l'ant postu acúrciu a sos parentes 2. intendho su bentu alinendhe acurtzu meu, a pisinzu ◊ mi ndhe so postu acurtzu tou ◊ si ch'est andhadu acurtzu sou ◊ picat e si sedet acúrtziu issoro 3. sos festaresos de sas bidhas acurtzu abbojaiant pro tucare totu umpare a sa chéjia foraidha ◊ sos logos acurtzu si podent prammizare menzus 4. acurtzu a domo bi amus bighinos bonos ◊ acurtzu de ite l'as àpidu? Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu près de Ingresu near Ispagnolu cercano Italianu vicino Tedescu nahe (Adj., Adv., Präp.), in der Nähe.

afàca , avb, prep: afache, afaci, afacu Definitzione si narat de logu e de tempus puru candho est ananti de si bíere o acanta Sinònimos e contràrios acanta, acultu, aproba Maneras de nàrrere csn: afaca mia, tua, sua (o fintzas afaca a mie)= in dainanti meu, tou, sou; afaca apare = acanta s'unu a s'àteru Frases istaiant in sas domos de afacu ◊ in trenu at viagiadu cun unu satzeldote afacu ◊ si cramaiat sa cane afaca arrejonèndhela che unu cristianu ◊ custa genti de afaci dèu dha timu, ca funt brúscius ◊ fiat caentandhosi afaca de sa geminera ◊ candho biet arribbandhe su tzeracu dhu tzírriat afaca sua 2. sa Pasca est afaca ◊ candho ant a comintzare a sutzèdere custas cosas sa libberascione bostra est afaca ◊ si li sunt acurtziados afaca Ètimu ltn. ad facies Tradutziones Frantzesu tout près, près de Ingresu near Ispagnolu cerca Italianu vicino Tedescu nah.

apròba , avb, prep: aprobe, aprobi, apróbiu, aprope, aprova, aprove, proba Definitzione a pagu tretu, a pagu tempus, nau fintzes in su sensu de andhare bene a fàere ccn. cosa / gei est apróbiu!… = ch'est atesu meda Sinònimos e contràrios acanta, acultu, afaca | ctr. atesu Frases so essindhe ma no mi benit aprove a colare a sa Comuna ◊ si mi benit aprove lu tenzo! ◊ aproba est su Giudítziu universale: ma sos umanos vivent in delíriu e parent in continu carrasciale (P.Casu)◊ su fizu est aprova a recuire ◊ ge est a pinnicu e apróbiu cussu logu!… 2. che istat aprobe a Castedhu ◊ aprope a sa bidha bi at unu nurache ◊ sa barca fit aproba a che afundhare ◊ sunt aprobe a betare sa bòvida ◊ ch'est mesanote colada, aprove a sa una ◊ su Segnore est aprove de chie lu chircat Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu tout près, près de Ingresu near Ispagnolu cerca Italianu vicino Tedescu in der Nähe, neben.

bichínu , agt, nm: bighinu, biginu, bixinu, vichinu Definitzione (f. -a) chie istat apresu a domo, in su matessi bighinau / a bighinu a… = acanta a…, apunt'apunta a… Sinònimos e contràrios bighinante, carrerali, probianu, trichinzarju / bighinadu Frases su bichinu est prus de su parente, ca a s'apretu est in costazu ◊ si no bos lu bantaes bois, a babbu bostru, bichinos malos azes! ◊ is bixinas parint nàscias po donai cuntzillus! ◊ candho bociant su mannale, a is biginus si arregallàt su spinedhu (petza, sàmbene e figau) 2. apenas pro piànghere li afrimmant sos ojos, a bighinu a si sicare! Sambenados e Provèrbios prb: bixina bona, funtana in pratza Ètimu ltn. vicinus Tradutziones Frantzesu voisin Ingresu neighbour Ispagnolu vecino Italianu vicino (di casa) Tedescu Nachbar.

pròba , avb, prep: aproba, probe, probi, próbiu, prope, propes, prove Definitzione a pagu tretu, a pagu tempus, nau fintzes in su sensu de andhare bene a fàere ccn. cosa / a probe de, a p. a… = acanta de, acanta a…; a propes tuo, suo = acurtzu tou, sou, acanta tua, sua; a prope = luego, a presse Sinònimos e contràrios acanta, acultu, afaca | ctr. atesu Frases già est a prope, a umbe ses annanne!…◊ sa lampanedha de cussa creadura est mori mori, che sa luna chin s'istedhu a prope ◊ tres ómines fint ritzos a propes suo ◊ - Candho naschit su pitzinnu? - A prope! 2. sa gara poética fit a proba a incomintzare ◊ est probe a su fossu ◊ passemus gai probe a su cuzone de sa gula pecados intendhendhe giustos a meressida passione (P.Casu)◊ cussa est sa piús probe a nois ◊ fia a prope a ndhe pèrdere su podere ◊ est bolau in artu a probi de su soli ◊ che los at rimunidos a propes suo Ètimu ltn. prope Tradutziones Frantzesu tout près, près de Ingresu near Ispagnolu cerca Italianu vicino Tedescu nahe, dabei, daneben, nah, nebenan, Nachbar.

serènte , avb, prep, agt: serentis Definitzione a ràsigu, ràsiga ràsiga, ororu acurtzu a…, acurtzu, a costau: coment'e prep. si podet pònnere fintzes cuncordau che un'agt., e faet de agt. puru Sinònimos e contràrios rasente / arrisigarrisígu, secherre / acanta, acurtzu | ctr. adhae, atesu Maneras de nàrrere csn: s. meu, tou, sou, e gai = acanta mia, tua, sua; bestimenta s. = afissa, istrinta, minore; èssere a serentis (nadu de cosa) = èssiri a mindigu, a pagu, a retentu; serente muru, s. riu = muru muru, riu riu Frases su procalzu est betzu e mancari sas àrulas siant serente no intendhet tzocu ◊ serente serente in sas banchinas bi naschet unu trainu ◊ sas crabolas a masone mi passant serente ◊ cherzo sa vista chi potza bíere atesu o serente ◊ so atesu ma ti so serente in cust'ora 2. sunt colados serente a su balconitu pro lu faedhare ◊ ch'est serente a sas làcanas ◊ dae su muru serente a sa pinneta bidesit un'upa ◊ bos incontresi in carrela serente domo mia ◊ una loba de tidos sunt passados serente nostru ◊ badhes e pranos, Ósilo, sunt a tie serentes ◊ sos canes fint serente meu e non mi lassaiant un'iscuta 3. custu partò tuo ti est tropu serentis ◊ sos pastores piús serentes ant comintzau a acudire dae chitile ◊ cussos istedhos sunt serentes s’unu cun s’àteru 4. tocat de mannicare e de víere a serentis, no bi at de s’illascare! Ètimu itl. Tradutziones Frantzesu tout près de, en rasant Ingresu very near Ispagnolu adyacente, cercano Italianu adiacènte, rasènte, vicino Tedescu hart an, nah.

«« Torra a chircare