candíle, candíli, candíliu, candílliu , nm Definitzione
làmpada a ógiu, ma fintzes a bisura de candhelobbre
Frases
su lampaluxi de unu candili ◊ a su mortu dhi poniant sos candiles de ozuermanu allutos, ma commo ponent bàtero candhelas ◊ fait luxi s'istiàrica posta in su candílliu
Ètimu
spn.
Tradutziones
Frantzesu
lampe à huile
Ingresu
oil lamp
Ispagnolu
candil
Italianu
lucèrna ad òlio
Tedescu
Öllampe.
óciu 1 , nm: ógiu 1,
ógliu 1,
ólgiu,
ollu,
otzu,
oxu 1,
ozu Definitzione
su grassu chi portat e bogat su frutu de unas cantu linnas o chi portant totu is petzas (e fintzes su late, su casu)/ genias de ógiu: ozu de olia (ogiuermanu), de sèmenes, de àbiles o de istentinas, de porcu (ógiu porchinu), de laru, de linu, de lana, de listínchinu (ollestincu), de méndhula, de merulutzu (ozu merulutzu), de mutúturu, de níbbaru, ollu de cagamèngia (ollearrici), olluseu (ogiuambu), ozu rudau (meighina fata cun ruda), ollu de perda (ispétzia de bitúmini)
Sinònimos e contràrios
grassu
Maneras de nàrrere
csn:
dare a ozu (nadu in suspu de sacrifítzios, dispiagheres e gai) = no fàghere bene própiu, a sa carena, a su saludu; pàrrere ozu e mele = crere chi carchi cosa siat bona meda; èssere a ozu e mele = muntènneresi a cosas bonas, manigare cosas bonas; pàrrere ozu (nadu de su mare) = èssere pàsidu pàsidu; castiai a unu che ollu bessau in terra = cun meraviza, cun ispantu; pònnere a pasare che ozu nobu = lassai a pèrdiri, acoment'e unu chi no dhu circat nemus; ispaciau s'oll'e procu!… = agabbada sa cosa bona!, agabbada sa cucagna!, su bonu fit totu cue!; calai is òlgius santus = oliare; isfumiare s'ozu = ifúndhere pane carasau in s'ozu arghentadu comintzendhe a fumare pro che li bogare s'agriore
Frases
fustis in coghina a lughe de candhela de ógiu de lestínchinu ibertandho s'ora de andhare a si crocare ◊ tziu Chichinu teniat s'autocarru po su cumérciu de s'ollu girendu de una parti a s'atra de sa Sardigna ◊ chie non pesat su valore anzenu si ponet chei s'ozu a part'e susu (A.Dettori)◊ s'ógiu de su procu s'iscàgiat in su chedhargiolu e si ponet in sa busciuca
2.
su coju dai fora paret ozu e mele, ma addaghi che ses in mesu essint totu sos pecos ◊ lassadhu prangi, no at a prangi ollu!…
3.
dh'est andau che ollu in petza làngia
4.
seus bennius po cicai is ollus santus
Ètimu
ltn.
oleum
Tradutziones
Frantzesu
huile
Ingresu
oil
Ispagnolu
aceite
Italianu
òlio
Tedescu
Öl.
ogiuermànu , nm: olliarmanu,
olliremanu,
olluermanu,
oziamanu,
ozualmanu,
ozuemmanu,
ozuermanu Definitzione
s'ógiu de s'olia
Sinònimos e contràrios
cdh. ociulmanu
Frases
s'ozuermanu est su menzus de sos ozos ◊ po fàere su chibudhau dhue cheret oziamanu
2.
sa divisione no est andhada límpia chei s'ozuemmanu e sunt a briga
Terminologia iscientìfica
mng
Tradutziones
Frantzesu
huile d'olive
Ingresu
olive oil
Ispagnolu
aceite de oliva
Italianu
òlio di oliva
Tedescu
Olivenöl.
ogiusàntu , nm pl: ollusantu,
ozusantu Definitzione
(ollus santus) ógiu, fatu de s'oliedhu ma ammesturau cun bràssamu, chi su píscamu beneighet in sa missa de sa gióbia santa po dh'impreare coment'e símbulu a únghere su cristianu giaendhodhi unos cantu sacramentos (e po cussu funt tres: po batiare, cresimare e po is malàidos; is primos dhos ponent ambos po cunsacrare su preide)
Sinònimos e contràrios
óbiu 1,
pernúliu
Maneras de nàrrere
csn:
àere o tènnere s'ozusantu cun ccn. = èssere compares o comares de batísimu, de crésuma (compares e comares de o.); bènnere a puntu de ozu santu = bènnere a puntu de mortu, malàidu grave
Frases
s'ozusantu cunfortat su cristianu pro sa morte ◊ su predi dhi donat is ollusantus a su malàidu
2.
cun isse bi tenimus s'ozusantu e no li sego su rispetu! ◊ no s'at fide mancu in s'ozusantu! ◊ chin sa malària so bénnida a puntu de ozusantu ◊ candho bi est s'ozusantu s'ómine est obbricau a fàchere puru imperjos delicaos!
Terminologia iscientìfica
prdc
Tradutziones
Frantzesu
huile sainte
Ingresu
holy oil
Ispagnolu
santo óleo (s),
crisma
Italianu
òlio sacro
Tedescu
Salböl.
ollerícinu, ollerícitu , nm: olleurrícinu,
ozuarritzi,
ozuerici,
ozuerízine,
ozuorrízinu,
ozurítziu,
ozuritzu Definitzione
s'ógiu chi si faet de sa cagamèngia, ma fintzes sa linna etotu
Sinònimos e contràrios
cagamèngia,
ollarrégiu
Frases
po ti prugai comporadí s'olleurrícinu ◊ bufa ca ti faet bene, ca no est mancu ozuorrízinu, no!
Tradutziones
Frantzesu
huile de ricin
Ingresu
castor-oil
Ispagnolu
aceite de ricino,
carapato
Italianu
òlio di rícino
Tedescu
Rizinusöl.