Definitzione Definitzione
Sinònimos e contràrios Sinònimos e contràrios
Maneras de nàrrere Maneras de nàrrere
Frases Frases
Sambenados e Provèrbios Sambenados e Provèrbios
Terminologia iscientìfica Terminologia iscientìfica
Ètimu Ètimu
Tradutziones Tradutziones
étnicos:
cadhuresu | cdh. |
corsicanu | crsn. |
catalanu | ctl. |
catalanu aragonesu | ctl.a |
tedescu | deut. |
inglesu | engl. |
ispagnolu | esp. |
francesu | frn. |
grecu | grc. |
grecu bizantinu | grcb. |
germànicu | grm. |
italianu | itl. |
italianu lígure | itl.l |
italianu lombardu | itl.lm |
italianu napolitanu | itl.n |
italianu piemontesu | itl.p |
italianu sicilianu | itl.s |
latinu | ltn. |
latinu eclesiàsticu | ltne. |
latinu medievale | ltnm. |
malesu, de Malacca | mls. |
púnicu | pnc. |
àrabbu | rbb. |
àrabbu magrebbinu | rbb.m |
sardu | srd. |
sardu antigu | srdn. |
tabbarchinu | tbr. |
tataresu | ttrs. |
generales:
agetivu | agt. |
animales de allevam. | anall. |
animales arestes | anar. |
animales de abba | anb. |
animales raros | anra. |
ainas | ans. |
antigu, antigamente | ant. |
artículu | art. |
astronomia | astr. |
antunnas/codrolinu | atn. |
ausiliàri | aus. |
avérbiu | avb. |
baroniesu | bar. |
Bíbbia | Bb. |
bidha | bdh. |
bufóngiu | bfg. |
boghe de animale | bga. |
benidore | bnd. |
bíngia | bng. |
bestimenta | bst. |
boghe de verbu | bvrb. |
campidanesu | camp. |
calecunu/a | ccn. |
calecuna cosa | ccs. |
cunfronta | cfr. |
chímicu | chm. |
colores | clr. |
cumplementu | cmpl. |
erbas de cundhire | cndh. |
congiuntzione | cng. |
congiuntivu | cong. |
Cuncíliu Plenàriu Srd | CPS |
Canzoni pop. di Sard. | Cps |
cantones populares srd. | cps. |
partes de sa carena | crn. |
cerpiu/bobboi | crp. |
animale croxiu | crx. |
comente si narat | csn. |
calesisiat | css. |
costúmenes | cst. |
contràriu | ctr. |
cunditzionale | cund. |
domo | dmo. |
druches | drc. |
Èsodu | Es. |
Evangélios | Ev. |
fémina | f. |
fantasia (cosas de f.) | fnt. |
frores | frs. |
àrbures de frutuàriu | frt. |
físicu, pertocat sa física | fs. |
Génesi | Gén. |
gerúndiu | ger. |
giogos | ggs. |
imperfetu | imp. |
imperativu | impr. |
indicativu | ind. |
infiniu | inf. |
intransitivu | intrs. |
incurtzadura | intz. |
iscritu | iscr. |
it’est? | its. |
linnas de òpera | lno. |
logudoresu | log. |
laores | lrs. |
mascu | m. |
megabbàiti | Mb. |
móbbile, mobbília | mbl. |
medidas | mds. |
miriagramma | mgr. |
minore/diminutivu | min. |
maladias | mld. |
mànigos | mng. |
massaria | mssr. |
matas/tupas | mt. |
matemàtica | mtc. |
metallos | mtl. |
matas mannas | mtm. |
matas raras | mtr. |
númene fémina | nf. |
númene, nm. mascu | nm. |
númene iscientíficu | nms. |
nara!/pronúncia | nr. |
su naturale | ntl. |
interrogatigu | ntrr. |
Números (Bb.) | Núm. |
nuoresu | nuor. |
òperas antigas | opan. |
persona (grammàtica) | p. |
plurale | pl. |
pane | pne. |
poéticu | poét. |
prus che passau | ppas. |
particípiu passau | pps. |
provérbiu | prb. |
prendhas | prd. |
preide, crésia | prdc. |
prepositzione | prep. |
presente | pres. |
professiones | prf. |
pronúmene | prn. |
pronominale | prnl. |
propositzione | prop. |
pische, pisca | psc. |
piscadore | pscd. |
pastoria | pstr. |
parentella | ptl. |
pigiones | pzn. |
erbas arestes | rba. |
erbas de cura | rbc. |
erbas linnosas | rbl. |
parte de erba, de àrbure | rbr. |
erbrúgios | rbz. |
erbrúgios coltivaos | rbzc. |
riflessivu | rfl. |
armas | rms. |
minutu segundhu | s. |
sabores | sbr. |
is abes | sbs. |
sa die | sdi. |
singulare | sing. |
sonajolos | sjl. |
su logu | slg. |
sambenaos | smb. |
sonalla/sonàgia | snl. |
usàntzias | sntz. |
sessuale | ssl. |
istrégiu | stz. |
tempus cronológicu | tpc. |
tempus metereológicu | tpm. |
transitivu | trns. |
trasportos | trps. |
tessíngiu | ts. |
unu po medas | upm. |
variante/variantes | var. |
verbu | vrb. |
verbale | vrbl. |
genias fe carena | zcrn. |
| |
| |
A./c. S’istedhu * in d-una variante o sinónimu inditat in cale de custos est posta s’etimologia; in s’etimologia narat chi cussa est s’etm. suposta.
prumàta , nf, nm: pumata,
pumatu Definitzione
genia de ebrúgiu prantau (prus che àteru in istade, si no est in serra) chi faet a cambu grussitu e no tanti longu e bogat unu frutu (agiummai sèmpere upm), orrúbiu candho est cotu, tundhu, a coro, longhitu, a solu o fintzes a trintzilleri: manigiau meda a insalada o coment'e birdura chentza cundhire po acumpangiare àteru papare, móliu fatu a cunserva po cundhire mescamente macarrones, fintzes saliu e sicau a perras (pilarda, piarra)
Sinònimos e contràrios
tamata,
tamàtiga
Frases
in su coinzolu bi aiat pumatas, melinzanas e piberone ◊ ant aprontadu ciciones cun bagna de pumatos ◊ in s'ortu bi aiat filas de pumatos incannitados ◊ in Macumere a su sufrissu po su frenugu azunghent sa prumata sica
Terminologia iscientìfica
rbzc, Solanum lycopersicum
Ètimu
itl.
pomodoro + tomata
Tradutziones
Frantzesu
tomate
Ingresu
tomato
Ispagnolu
tomate
Italianu
pomodòro
Tedescu
Tomate.
tamàta, tamàte, tamàti , nf, nm: temata,
tomata,
tramata,
tremata,
tromata,
tumata Definitzione
genia de birdura prantada chi faet a cambigiolu grussitu e no tanti longu e bogat unu frutu orrúbiu candho est cotu, a bisura tundha o a coro, a calidades longhitu, o unu pagu ciatu, a solu o fintzes a gurdone: impreau meda cruo a insalada o coment'e birdura po acumpangiare àteru papare, móliu fatu a cunserva, po fàere bagna e cundhire mescamente macarrones, fintzes saliu e sicau a perras (pilarda, piarra)/ tomata burda = pilardedha o tomata aresti, de cuadhu, de margiani, de toscu, genia de tamatedha toscosa, groga candho est lómpia (Solanum linnaeanum); tomatedha burda = durciamara (Solanum dulcamara), fintzes sa mammarigaxa o tumata de canes, genia de erba bona po cura (Solanum nigrum)
Sinònimos e contràrios
prumata,
tamàtiga
Frases
at postu tamates a sicare ◊ mi preparu una bella bànnia de tamatas friscas ◊ si ndhe at isconcatu de pane e tamate!…◊ dhu aiant atzapadu in s'ortu tirandho tamatas e crucuriga ◊ papat pane e casu e una perra de tamata ◊ sa die si l’aiat colata abbanne e godhinne tamatas ◊ sos pizos de sa pasta si cundhint cun tromatas e casu ◊ a logos narant "su tamati"
Terminologia iscientìfica
rbzc, Solanum lycopersicum
Ètimu
spn.
Tradutziones
Frantzesu
tomate
Ingresu
tomato
Ispagnolu
tomate
Italianu
pomodòro
Tedescu
Tomate.