apellíu , nm Definition
sangunau de famíglia
Synonyms e antonyms
sambanau
Etymon
spn.
apellido
Translations
French
famille,
nom de famille
English
surname
Spanish
linaje,
apellido
Italian
casato,
cognóme
German
Familienname.
intestài, intestàre , vrb Definition
fàere in paperi, pònnere una cosa in propriedade a númene de ccn.; prnl. fàere su tostorrudu, su perrigónchinu, abbetiare insistendho in s'idea sua chentza bòllere iscurtare s'àteru
Synonyms e antonyms
abbetiae,
acorrochinare,
aperrighinare
Sentences
li aiat intestadu unu libbereto in sa Posta e che li poniat sa paga donzi mese ◊ totu su chi seus alloghendi oi est intestau a su mundu de cras (F.Pischedda)
2.
si est intestadu de no chèrrere manigare e no bi at àpidu médiu de lu cumbínchere!
Translations
French
mettre au nom (de),
s'entêter
English
to head
Spanish
poner a nombre de,
obstinarse
Italian
intestare
German
auf den Namen eintragen,
sich versteifen.
intitulài, intitulàre , vrb Definition
pònnere su títulu, pònnere su númene de calecuna persona de importu a un'òpera, a un'orruga o àteru
Synonyms e antonyms
dedicai
Sentences
custas arrugas dhas ant intituladas a genti chi no s'iscít mancu a chini est e chi no nci apodhat nudha cun nosu Sardus ◊ cust'iscola dh'ant intitulada a Leonora de Arborea
Translations
French
donner un titre,
donner le nom (de qqn)
English
to entitle
Spanish
intitular
Italian
intitolare
German
betiteln.
nòmene , nm: nòmini,
númene Definition
genia de foedhu chi distinghet s'unu de s'àteru personas, animales e cosas po su chi tenent de diferente in sa sustàntzia, in su èssere: est de duas castas e si podet agatare in formas diferentes segundhu si inditat su mascu o sa fémina (o pentzau coment'e de mascu o de fémina), e càmbiat segundhu si ndhe inditat unu solu o prus de unu (custu cambiamentu si faet aciunghendho una /s/ a su sing. chentza àteru cambiamentu, foras is númenes mascos chi essint in /u/ e a sa logudoresa, mesania e nuoresa mudant custa essia a /o/ in su pl.: donu - donos, mentres chi a sa campidanesa e ogiastrina, no totu, abbarrat oguale: donu - donus); sa essia de is númenes in sardu est agiummai sèmpere in d-una de is chimbe vocales a sing., ma si podet agatare fintzes cun /s/ (es. su tempus, su corpus, su lados, su pecus/pegus)/ genias de númene: n. personale (no s'impreat si no po unu ebbia de una matessi casta, comente funt is númenes de persona, de bidhas, de citades, de logos, e s'iscriet cun lítera de cuménciu manna), n. comunu (si narat de unidades diferentes de una matessi casta), n. colletivu (inditat tantas cosas de sa matessi genia pigadas totus impare che una ebbia: es. chedha, fiotu, pópulu, tallu, màtulu, pabilaza), upm. o sing. colletivu (inditat sèmpere cosas, mescamente frutos, o animales, piticos e medas o a dónnia modu prus de unu cun su sing. etotu – es. s'olia, sa néspula, sa fògia, sa frommiga, su pische – e càmbiat a pl. solu candho un'agt. ndhe precisat su tanti, unu piessignu – duas olias, pagas néspulas, tres fògias, bàtoro frommigas – o si su nm. si narat de sa mata e no de su frutu: amus pudadu sas olias, in su cungiau dhoi at préssius, prunas e figus); is nm. podent tènnere unu finimentu o essia, fintzes si po su prus si faet de àtera manera, chi ndhe càmbiat su significau in sensu de peoria o de disprétziu (- atzu: animalatzu; -edhu: naturaledhu su chi tenes!, feminedha chi no est, mih, cussa!), menguante o fintzes de aprétziu (-edhu: ominedhu, muredhu, bellixedhu, foras is nm. de persona: Antonedhu, Boredhu, Luisedhu, Chichedha, Tzinchedha e àteros totu naos a persona manna), o in sensu creschianu, raru (-one: missone, leputzone)/ a./c. Su menguante podet àere valore antifràsticu: abbigedha est faenno, oe!… = meda, bentighedhu su chi at fatu!… = meda, forte, corpuriedhu ’e dotori malaritu! = malu; o fintzes de istima: babbixedhu miu bellu!, mammedha mea!
Synonyms e antonyms
lòmini
/
cdh. innomu
Idioms
csn:
avb. a nòmini atentu = a númene tentu, nendhe su númene; èssiri portau a nòmini = èssere famadu, àere sa numenada; èssiri a nòmini de unu = èssere intestadu a unu, postu o fatu in parte de o a benefíssiu de unu, de su númene chi si narat o chi s'iscriet
Sentences
a su pitzinnu lu cheriant giamare cun su númene de su babbu ◊ mergiani ses de nòmini e de trassas ◊ a nòmini dhi narant Maria
2.
isse est mortu sa die de Santu Linu a nomen tentu ◊ cussu est portau a nòmini po sa mandronia ◊ fiat fémina portada a nòmini po massaja acuntzetuada
3.
in nòmini de su Babbu, de su Fillu e de s'Ispíridu Santu ◊ bai a nòmini miu ca gei ti faint intrai!
Etymon
ltn.
nomen
Translations
French
nom,
prénom
English
name
Spanish
nombre
Italian
nóme
German
Name.
sambanàu , nm: sambenadu,
sambenatu,
sambenau,
sambinadu,
sammenau,
sanguanau,
sangunau,
semenau 1 Definition
su númene de sa famíglia, de s'aredeu (si faet su pl. puru)
Synonyms e antonyms
apelliu,
connoma,
sambenizu
/
ttrs. sanghinadu
Sentences
iscrie númene e sambenadu! ◊ nessi su sambenatu mi lu lassat, cussu tropejale de Musolinu! ◊ de sangunau teniat "Sarritzu" ◊ su sanguanau sú no dh'arregordu ◊ lúmene e semmenau depent èssere pretzisos
Etymon
srd.
Translations
French
nom
English
surname
Spanish
apellido
Italian
cognóme
German
Familienname.