aredéu , nm: arereu,
areu,
eredeu* Definition
totu is parentes de una matessi famíglia
Synonyms e antonyms
arénsia,
aretóriu,
arràcia,
arrampile,
arrépula,
condomadu,
eréscia,
iscrípia,
istripa,
istripile,
prutzénia
Sentences
cussu est de aredeu de genti maca ◊ si peset sa zente nostra che unu solu areu! (A.Casula)◊ isse nascheit s'últimu in s'areu ◊ de cussu aredeu no nci ndi at prus me in bidha
Translations
French
famille,
souche
English
family name
Spanish
parentela
Italian
casato,
parentado
German
Geschlecht.
arranomonài , vrb: arrenomenai Definition
nàrrere su númene de unu
Synonyms e antonyms
arremonae,
fentomare,
mantovare
Sentences
fostei no nd'iat inténdiu mai arranomonendi?
Etymon
ctl.
renomenar
Translations
French
nommer
English
to name
Spanish
nombrar
Italian
nominare,
fare il nóme di qlc
German
erwähnen.
nemonài , vrb: nomenai,
nomenare,
nominai,
nominare,
nomonai,
numenare Definition
nàrrere su númene de ccn. in su chistionu, nàrrere coment'e cosa o persona connota; giare un'incàrrigu a numenatis
Synonyms e antonyms
arranomonai,
arremonae,
fentomare,
mantovare
Sentences
no mi dha nomenis, cussa cosa!◊ su pejus est istau de no chèrrere prus intèndhere de numenare a Deus ◊ si bivu mi disígias, si mòrgiu mi nomenas! ◊ no fait mancu a dhus nomonai ca parit narendu fuedhus maus! ◊ fiat nomenendu una bidha mai inténdia ◊ is mandronis fuant connotus e nemonaus a befa (A.Boi)◊ custu codhu dh'eus a nemonai de imou a innantis "Candelaris"
Etymon
itl.
Translations
French
nommer
English
to name,
to appoint
Spanish
nombrar
Italian
nominare
German
nennen,
erwähnen,
ernennen.
nòmene , nm: nòmini,
númene Definition
genia de foedhu chi distinghet s'unu de s'àteru personas, animales e cosas po su chi tenent de diferente in sa sustàntzia, in su èssere: est de duas castas e si podet agatare in formas diferentes segundhu si inditat su mascu o sa fémina (o pentzau coment'e de mascu o de fémina), e càmbiat segundhu si ndhe inditat unu solu o prus de unu (custu cambiamentu si faet aciunghendho una /s/ a su sing. chentza àteru cambiamentu, foras is númenes mascos chi essint in /u/ e a sa logudoresa, mesania e nuoresa mudant custa essia a /o/ in su pl.: donu - donos, mentres chi a sa campidanesa e ogiastrina, no totu, abbarrat oguale: donu - donus); sa essia de is númenes in sardu est agiummai sèmpere in d-una de is chimbe vocales a sing., ma si podet agatare fintzes cun /s/ (es. su tempus, su corpus, su lados, su pecus/pegus)/ genias de númene: n. personale (no s'impreat si no po unu ebbia de una matessi casta, comente funt is númenes de persona, de bidhas, de citades, de logos, e s'iscriet cun lítera de cuménciu manna), n. comunu (si narat de unidades diferentes de una matessi casta), n. colletivu (inditat tantas cosas de sa matessi genia pigadas totus impare che una ebbia: es. chedha, fiotu, pópulu, tallu, màtulu, pabilaza), upm. o sing. colletivu (inditat sèmpere cosas, mescamente frutos, o animales, piticos e medas o a dónnia modu prus de unu cun su sing. etotu – es. s'olia, sa néspula, sa fògia, sa frommiga, su pische – e càmbiat a pl. solu candho un'agt. ndhe precisat su tanti, unu piessignu – duas olias, pagas néspulas, tres fògias, bàtoro frommigas – o si su nm. si narat de sa mata e no de su frutu: amus pudadu sas olias, in su cungiau dhoi at préssius, prunas e figus); is nm. podent tènnere unu finimentu o essia, fintzes si po su prus si faet de àtera manera, chi ndhe càmbiat su significau in sensu de peoria o de disprétziu (- atzu: animalatzu; -edhu: naturaledhu su chi tenes!, feminedha chi no est, mih, cussa!), menguante o fintzes de aprétziu (-edhu: ominedhu, muredhu, bellixedhu, foras is nm. de persona: Antonedhu, Boredhu, Luisedhu, Chichedha, Tzinchedha e àteros totu naos a persona manna), o in sensu creschianu, raru (-one: missone, leputzone)/ a./c. Su menguante podet àere valore antifràsticu: abbigedha est faenno, oe!… = meda, bentighedhu su chi at fatu!… = meda, forte, corpuriedhu ’e dotori malaritu! = malu; o fintzes de istima: babbixedhu miu bellu!, mammedha mea!
Synonyms e antonyms
lòmini
/
cdh. innomu
Idioms
csn:
avb. a nòmini atentu = a númene tentu, nendhe su númene; èssiri portau a nòmini = èssere famadu, àere sa numenada; èssiri a nòmini de unu = èssere intestadu a unu, postu o fatu in parte de o a benefíssiu de unu, de su númene chi si narat o chi s'iscriet
Sentences
a su pitzinnu lu cheriant giamare cun su númene de su babbu ◊ mergiani ses de nòmini e de trassas ◊ a nòmini dhi narant Maria
2.
isse est mortu sa die de Santu Linu a nomen tentu ◊ cussu est portau a nòmini po sa mandronia ◊ fiat fémina portada a nòmini po massaja acuntzetuada
3.
in nòmini de su Babbu, de su Fillu e de s'Ispíridu Santu ◊ bai a nòmini miu ca gei ti faint intrai!
Etymon
ltn.
nomen
Translations
French
nom,
prénom
English
name
Spanish
nombre
Italian
nóme
German
Name.