bilgúzu , nm: birguzu, irgunzu, orguzu Definition su tretu inue s'ingurtit, tra sa limba e sa canna de su gúturu Synonyms e antonyms aghentolu, gaggarasta, gaigastolu, gorga, gorguzu*, gurutu, ingollidosu, ingrastolu, ingullidorzu, ingurtidórgiu, ugrullu, valgastolu / alguena, garguena Scientific Terminology crn Translations French gorge, pharynx English throat, esophagus Spanish garganta, faringe Italian góla, faringe German Kehle, Rachen, Pharynx.
búla , nf Definition su tretu de sa carena, a parte de fora e a parte de aintru, tra sa buca e su tzugu / su pupujone de sa b. = itl. ùgola; sa canna de sa b., de su gúturu = garguena, itl. trachèa; sa figu de sa b. = mela o nughe de s'úturu, annou de su tzugu o nú de su gúturu, itl. pómo d'Adamo Synonyms e antonyms gula, gúturu Idioms csn: betare sa fune a b. a unu = batírelu a fàghere su chi no cheret; èssere tentu a b. = portai sa boxi iscannia ca at pigau frius; pònnere in b. (nau de cosas de papai)= arrèsciri in su gúturu; èssere a bula de… = tènniri totu su chi si bolit, su chi si tenit in ganas, meda Sentences cantas bias su malassortadu bi acurtziaiat sas laras sididu, tantas s'undha che li fuiat suta lassèndhelu pro sempre a bula asciuta 2. cussu fritu chi apo leadu mi at tentu a bula 3. su frutuàriu cherfu ponet in bula ◊ a bula de dispiagheres so, de candho so cun issu!… Scientific Terminology crn Etymon ltn. gula Translations French gorge English throat Spanish garganta Italian góla German Kehle.
cannighína , nf: gannighina Definition nau prus che àteru pl., totu is cannas de su gúturu (ingurtidórgiu, canna de is prumones, venas e artérias) Synonyms e antonyms ganga Sentences mi at contau ca sos sordaos punghent a sas cannighinas mannos e piticos, dhos iscannant che anzones! Scientific Terminology crn Etymon srd. Translations French gorge English throat Spanish garganta Italian góla German Kehle.
gànga , nf, nm: gangu Definition tretu in su gúturu, a parte e àtera, asuta de s'origa, tra tzugu e trempa; si narat fintzes in su sensu de totu su gúturu Synonyms e antonyms cragarastas, gàgia / bula, cannighina, gàngula, gúturu Idioms csn: sa ganga de su porcu = su lardu de sa ganga, totu ràndhulas, cufetadu che a sa pantzeta: a logos li narant "aràndula, làndura, ràndhula, marànnula"; sa ganga de su pische = mermu chi sos pisches zughent a un'ala e àtera in sa conca, in bula, e chi faghet sa matessi faina chi faghent sos prummones in àteros animales: leat s'ossízene, de s'abba; leare a gangas, pònnere sas gangas = pònnere sas ganghedhas, sa puligada, afíere in bula cun sas manos de no lassare torrare àlidu a unu, o, in suspu, fàghereli fàghere su chi no cheret, aprofitaresindhe; no che li falat in ganga = no nci dha ingurtit, no creit a su chi dhi ant contau Sentences sas gangas de su porcu cufetadas sunt saboridas meda ◊ su gangu de su procu ponidhu a còghere! 2. su pisci candu est purescendi si bit de sa ganga 3. cun s'ingurdoneria de àere sempre de piús s'ómine si est ponzendhe sas gangas dai perisse etotu Surnames and Proverbs smb: Ganga, Gangas, Gangone Scientific Terminology crn, mng Etymon srd. Translations French gorge, branchies English throat, gills Spanish garganta, branquia Italian góla, brànchie German Kehle, Kiemen (Pl.), Branchien (Pl.).
gorgúzu , nm: grugullu, grugúrgiu, gurgúgiu, gurguzu, urgúgiu Definition sa canna de su gúturu inue passat su papare de buca a s'istògomo; tzugu de ampudha, de pistones e àteros istrègios deasi Synonyms e antonyms aghentolu, bilguzu, gaigastolu, gorga, ingollidosu, ingrastolu, ingullidorzu, ingurtidórgiu, ugrullu, valgastolu / totorigu Idioms csn: satzaisí a grugullu = manigare a cusséssia, allogiaisí; prèniri a grugullu = prenare a oros Sentences iscurtae atentos ecantedhu, ma prima su conzedhu mi daze ca m'ifundho su gurguzu! (A.G.Solinas) Scientific Terminology crn Etymon ltn. *gurguliu Translations French gorge, pharynx, œsophage English throat, pharynx, esophagus Spanish garganta Italian góla, faringe, esòfago German Kehle, Rachen, Speiseröhre.
gurútu , nm, nf: gútura, gúturu Definition su tretu de sa carena, a parte de fora e a parte de aintru, tra sa buca e su tzugu; carrela, orruga o camminu istrintedhu, badhigru istrintu; sa trumba de sa geminera / min. gurutinu = boturinu Synonyms e antonyms bilguzu, bula, búturu / caminu, carrela, àidu Idioms csn: mela de su gúturu = su nodu, o figu, nughe de sa bula, annou de su tzugu o nú de su gúturu; sa canna de su gúturu = garguena; gúturu de monti = tretu astrintu a zisa de badhigru, coladorzu in mesu de duas puntas de monte; gúturu istrintu = nau de ccn., chi manighendhe ndhe sèberat carchi cosighedha prus a físsiu chi no pro bisonzu (es. su sèmene de sa ua) Sentences chi bolit papai e bufai apalas mias dh'at a arresci in su gúturu! ◊ no mi est arribbau mancu a su gúturu, de cantu fut pagu! ◊ pro ingurti custa cosa tocat a portai su gúturu che mainga de capotu!… 2. sos gurutos in bidha fint bódios: no si bidiat ànima ◊ in sa cora aundi finiat su gúturu, Assunta fiat isciacuendu is pannus, in frúmini ◊ sos gurutos fint fatos a impredau ◊ nos poniamus a cúrrere a cantu potiamus in sos gurutinos de su vichinatu Scientific Terminology crn, bdh, slg Etymon ltn. guttur Translations French gorge, sentier, détroit English throat, path Spanish garganta, callejuela Italian góla, vïòttolo strètto German Kehle, enger Weg
iggannài, iggannàre , vrb: irgannai, irgannare, iscannai, iscannare, isgannare, sgannai Definition segare is cannas de su tzugu, is artérias e venas chi passant in su gúturu Synonyms e antonyms irgangare, irgannighinare, irguturai, ispajolare, ispobiai, ispojai, sgraguenai Sentences maleita cussa gherra chi nos ponet in flagellu: che fiados de masellu nos iscannat! (A.Dettori)◊ a sos chi sunt torraos de sa gherra s'istadu lis at dau zustu sa paca de su voe domau (chi naschit corrudu e morit irgannau) Etymon srd. Translations French égorger English to cut s.o.'s throat Spanish degollar Italian scannare German abstechen.
ilmaschiàre , vrb: ismaschiare Definition arrasigare su pedhutu de is pedhes conciadas; ispertare o iscrarire sa boghe, giare unu cropu sicu, un’arrasigadura, in su gúturu, coment’e de tussi, un’iscrémiu, ma chentza ispudu (coment’e po ndhe bogare ispurgadura), fintzes po singiale a un’àtera persona chentza foedhare: medas bortas est unu singiale de disprétziu o de befa, de avertimentu / ferru de ismaschiare = ferru addatu pro ndhe rasigare su pedhutu de sas pedhes Synonyms e antonyms burruscinai, iscarrusciai, iscremiare, sdorrosciai 2. fit ilmaschianne e tussianne po si fàghere a intènnere de sos àteros (A.Cossu)◊ apo ilmaschiadu ma no mi at cumpresu ca si depiat calliare 3. cussu cheret ilmaschiadu ca est nanne cosas chi no annant bene! Translations French graillonner English to clear one's throat Spanish carraspear Italian liberare la góla dal catarro German sich räuspern.
ilmàschiu , nm Definition cropu sicu, a arrasigadura, in su gúturu, coment’e de tussi ma chentza ispudu, po singiale a un’àtera persona chentza foedhare: medas bortas est unu singiale de disprétziu o de befa Synonyms e antonyms burrúscinu, iscadrúsciu, iscrémiu, rózita, sdorrósciu 2. cuss'ómine a s'ilmàschiu si arrennegat Etymon srd. Translations French toussotement English clearing one's throat Spanish carraspera Italian ràschio German Räuspern.
intúllu 1 , nm Definition su intullai / bufai a i. = tot'a unu corpu, chentza torrare àlidu, totu a una sulada, a bruncu Synonyms e antonyms ingúlliu, intullada, tirone Sentences a intullu e chen'e tassa dhis praghit a suciai! ◊ est bufendi a intullu de su butiglioni ◊ si ndi benit a domu a iscrucullai, po isciri, si acostat ischenceriosa a s'acajolu e bufat a intullu s'acuardenti ◊ at bufau una tassa de àcua in tres intullus Etymon srd. Translations French régalade (boire à la) English poured down one's throat Spanish beber a gollete Italian garganèlla German in den Mund gießen.
irgangàre , vrb: isgangare, sgangai Definition segare is cannas de su gúturu o gannighinas; segare is tuledhas, genia de néulas a parte de aintru in su gúturu; segare, bogare is gangas a su pische Synonyms e antonyms iggannai, ispajolare, ispobiai, ispojai, sgraguenai Sentences aiat irgangatu una erveche e l'aiat cota a budhitu Etymon srd. Translations French égorger, opérer des amygdales English to slit s. o.'s throat, to cut tonsils Spanish degollar, quitar las amígdalas Italian sgozzare, tagliare le tonsille German die Kehle durchschneiden, die Mandeln entfernen.
ispojài, ispojàre , vrb: ispujai, spojai Definition segare is cannas de su gúturu Synonyms e antonyms iggannai, irgangare, ispajolare, ispobiai, sgraguenai 2. pítziat ancora s'arregordu de is cumpàngius ispojaus e iscutullaus a terra de custu carru Etymon srd. Translations French égorger English to slit s.o.'s throat Spanish degollar Italian scannare German abstechen.