Legenda Incurtzaduras | Legenda Sìmbulos

bilgúzu , nm: birguzu, irgunzu, orguzu Definitzione su tretu inue s'ingurtit, tra sa limba e sa canna de su gúturu Sinònimos e contràrios aghentolu, gaggarasta, gaigastolu, gorga, gorguzu*, gurutu, ingollidosu, ingrastolu, ingullidorzu, ingurtidórgiu, ugrullu, valgastolu / alguena, garguena Terminologia iscientìfica crn Tradutziones Frantzesu gorge, pharynx Ingresu throat, esophagus Ispagnolu garganta, faringe Italianu góla, faringe Tedescu Kehle, Rachen, Pharynx.

búla , nf Definitzione su tretu de sa carena, a parte de fora e a parte de aintru, tra sa buca e su tzugu / su pupujone de sa b. = itl. ùgola; sa canna de sa b., de su gúturu = garguena, itl. trachèa; sa figu de sa b. = mela o nughe de s'úturu, annou de su tzugu o nú de su gúturu, itl. pómo d'Adamo Sinònimos e contràrios gula, gúturu Maneras de nàrrere csn: betare sa fune a b. a unu = batírelu a fàghere su chi no cheret; èssere tentu a b. = portai sa boxi iscannia ca at pigau frius; pònnere in b. (nau de cosas de papai)= arrèsciri in su gúturu; èssere a bula de… = tènniri totu su chi si bolit, su chi si tenit in ganas, meda Frases cantas bias su malassortadu bi acurtziaiat sas laras sididu, tantas s'undha che li fuiat suta lassèndhelu pro sempre a bula asciuta 2. cussu fritu chi apo leadu mi at tentu a bula 3. su frutuàriu cherfu ponet in bula ◊ a bula de dispiagheres so, de candho so cun issu!… Terminologia iscientìfica crn Ètimu ltn. gula Tradutziones Frantzesu gorge Ingresu throat Ispagnolu garganta Italianu góla Tedescu Kehle.

cannighína , nf: gannighina Definitzione nau prus che àteru pl., totu is cannas de su gúturu (ingurtidórgiu, canna de is prumones, venas e artérias) Sinònimos e contràrios ganga Frases mi at contau ca sos sordaos punghent a sas cannighinas mannos e piticos, dhos iscannant che anzones! Terminologia iscientìfica crn Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu gorge Ingresu throat Ispagnolu garganta Italianu góla Tedescu Kehle.

gànga , nf, nm: gangu Definitzione tretu in su gúturu, a parte e àtera, asuta de s'origa, tra tzugu e trempa; si narat fintzes in su sensu de totu su gúturu Sinònimos e contràrios cragarastas, gàgia / bula, cannighina, gàngula, gúturu Maneras de nàrrere csn: sa ganga de su porcu = su lardu de sa ganga, totu ràndhulas, cufetadu che a sa pantzeta: a logos li narant "aràndula, làndura, ràndhula, marànnula"; sa ganga de su pische = mermu chi sos pisches zughent a un'ala e àtera in sa conca, in bula, e chi faghet sa matessi faina chi faghent sos prummones in àteros animales: leat s'ossízene, de s'abba; leare a gangas, pònnere sas gangas = pònnere sas ganghedhas, sa puligada, afíere in bula cun sas manos de no lassare torrare àlidu a unu, o, in suspu, fàghereli fàghere su chi no cheret, aprofitaresindhe; no che li falat in ganga = no nci dha ingurtit, no creit a su chi dhi ant contau Frases sas gangas de su porcu cufetadas sunt saboridas meda ◊ su gangu de su procu ponidhu a còghere! 2. su pisci candu est purescendi si bit de sa ganga 3. cun s'ingurdoneria de àere sempre de piús s'ómine si est ponzendhe sas gangas dai perisse etotu Sambenados e Provèrbios smb: Ganga, Gangas, Gangone Terminologia iscientìfica crn, mng Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu gorge, branchies Ingresu throat, gills Ispagnolu garganta, branquia Italianu góla, brànchie Tedescu Kehle, Kiemen (Pl.), Branchien (Pl.).

gorgúzu , nm: grugullu, grugúrgiu, gurgúgiu, gurguzu, urgúgiu Definitzione sa canna de su gúturu inue passat su papare de buca a s'istògomo; tzugu de ampudha, de pistones e àteros istrègios deasi Sinònimos e contràrios aghentolu, bilguzu, gaigastolu, gorga, ingollidosu, ingrastolu, ingullidorzu, ingurtidórgiu, ugrullu, valgastolu / totorigu Maneras de nàrrere csn: satzaisí a grugullu = manigare a cusséssia, allogiaisí; prèniri a grugullu = prenare a oros Frases iscurtae atentos ecantedhu, ma prima su conzedhu mi daze ca m'ifundho su gurguzu! (A.G.Solinas) Terminologia iscientìfica crn Ètimu ltn. *gurguliu Tradutziones Frantzesu gorge, pharynx, œsophage Ingresu throat, pharynx, esophagus Ispagnolu garganta Italianu góla, faringe, esòfago Tedescu Kehle, Rachen, Speiseröhre.

gurútu , nm, nf: gútura, gúturu Definitzione su tretu de sa carena, a parte de fora e a parte de aintru, tra sa buca e su tzugu; carrela, orruga o camminu istrintedhu, badhigru istrintu; sa trumba de sa geminera / min. gurutinu = boturinu Sinònimos e contràrios bilguzu, bula, búturu / caminu, carrela, àidu Maneras de nàrrere csn: mela de su gúturu = su nodu, o figu, nughe de sa bula, annou de su tzugu o nú de su gúturu; sa canna de su gúturu = garguena; gúturu de monti = tretu astrintu a zisa de badhigru, coladorzu in mesu de duas puntas de monte; gúturu istrintu = nau de ccn., chi manighendhe ndhe sèberat carchi cosighedha prus a físsiu chi no pro bisonzu (es. su sèmene de sa ua) Frases chi bolit papai e bufai apalas mias dh'at a arresci in su gúturu! ◊ no mi est arribbau mancu a su gúturu, de cantu fut pagu! ◊ pro ingurti custa cosa tocat a portai su gúturu che mainga de capotu!… 2. sos gurutos in bidha fint bódios: no si bidiat ànima ◊ in sa cora aundi finiat su gúturu, Assunta fiat isciacuendu is pannus, in frúmini ◊ sos gurutos fint fatos a impredau ◊ nos poniamus a cúrrere a cantu potiamus in sos gurutinos de su vichinatu Terminologia iscientìfica crn, bdh, slg Ètimu ltn. guttur Tradutziones Frantzesu gorge, sentier, détroit Ingresu throat, path Ispagnolu garganta, callejuela Italianu góla, vïòttolo strètto Tedescu Kehle, enger Weg

iggannài, iggannàre , vrb: irgannai, irgannare, iscannai, iscannare, isgannare, sgannai Definitzione segare is cannas de su tzugu, is artérias e venas chi passant in su gúturu Sinònimos e contràrios irgangare, irgannighinare, irguturai, ispajolare, ispobiai, ispojai, sgraguenai Frases maleita cussa gherra chi nos ponet in flagellu: che fiados de masellu nos iscannat! (A.Dettori)◊ a sos chi sunt torraos de sa gherra s'istadu lis at dau zustu sa paca de su voe domau (chi naschit corrudu e morit irgannau) Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu égorger Ingresu to cut s.o.'s throat Ispagnolu degollar Italianu scannare Tedescu abstechen.

ilmaschiàre , vrb: ismaschiare Definitzione arrasigare su pedhutu de is pedhes conciadas; ispertare o iscrarire sa boghe, giare unu cropu sicu, un’arrasigadura, in su gúturu, coment’e de tussi, un’iscrémiu, ma chentza ispudu (coment’e po ndhe bogare ispurgadura), fintzes po singiale a un’àtera persona chentza foedhare: medas bortas est unu singiale de disprétziu o de befa, de avertimentu / ferru de ismaschiare = ferru addatu pro ndhe rasigare su pedhutu de sas pedhes Sinònimos e contràrios burruscinai, iscarrusciai, iscremiare, sdorrosciai 2. fit ilmaschianne e tussianne po si fàghere a intènnere de sos àteros (A.Cossu)◊ apo ilmaschiadu ma no mi at cumpresu ca si depiat calliare 3. cussu cheret ilmaschiadu ca est nanne cosas chi no annant bene! Tradutziones Frantzesu graillonner Ingresu to clear one's throat Ispagnolu carraspear Italianu liberare la góla dal catarro Tedescu sich räuspern.

ilmàschiu , nm Definitzione cropu sicu, a arrasigadura, in su gúturu, coment’e de tussi ma chentza ispudu, po singiale a un’àtera persona chentza foedhare: medas bortas est unu singiale de disprétziu o de befa Sinònimos e contràrios burrúscinu, iscadrúsciu, iscrémiu, rózita, sdorrósciu 2. cuss'ómine a s'ilmàschiu si arrennegat Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu toussotement Ingresu clearing one's throat Ispagnolu carraspera Italianu ràschio Tedescu Räuspern.

intúllu 1 , nm Definitzione su intullai / bufai a i. = tot'a unu corpu, chentza torrare àlidu, totu a una sulada, a bruncu Sinònimos e contràrios ingúlliu, intullada, tirone Frases a intullu e chen'e tassa dhis praghit a suciai! ◊ est bufendi a intullu de su butiglioni ◊ si ndi benit a domu a iscrucullai, po isciri, si acostat ischenceriosa a s'acajolu e bufat a intullu s'acuardenti ◊ at bufau una tassa de àcua in tres intullus Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu régalade (boire à la) Ingresu poured down one's throat Ispagnolu beber a gollete Italianu garganèlla Tedescu in den Mund gießen.

irgangàre , vrb: isgangare, sgangai Definitzione segare is cannas de su gúturu o gannighinas; segare is tuledhas, genia de néulas a parte de aintru in su gúturu; segare, bogare is gangas a su pische Sinònimos e contràrios iggannai, ispajolare, ispobiai, ispojai, sgraguenai Frases aiat irgangatu una erveche e l'aiat cota a budhitu Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu égorger, opérer des amygdales Ingresu to slit s. o.'s throat, to cut tonsils Ispagnolu degollar, quitar las amígdalas Italianu sgozzare, tagliare le tonsille Tedescu die Kehle durchschneiden, die Mandeln entfernen.

ispojài, ispojàre , vrb: ispujai, spojai Definitzione segare is cannas de su gúturu Sinònimos e contràrios iggannai, irgangare, ispajolare, ispobiai, sgraguenai 2. pítziat ancora s'arregordu de is cumpàngius ispojaus e iscutullaus a terra de custu carru Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu égorger Ingresu to slit s.o.'s throat Ispagnolu degollar Italianu scannare Tedescu abstechen.

«« Torra a chircare