abrúlla , nf: ebrulla Definition
calidades de erbas bonas chi si arregollent po papare ma chi creschent desesi chentza dhas prantare
Synonyms e antonyms
ebrúgiu
Sentences
chi dhoi fut mitza si castiàt po martutzu o laixedhu e in cungiau ínnidu po àteras abrullixedhas (P.Caredda)◊ fut beranu, su logu fut prenu de abrulla e mammai iat fatu un'insalda a prandi.
Etymon
srd.
Translations
French
herbe potagère
English
vegetables (greens)
Spanish
hierbas silvestres buenas para comer
Italian
erbàggio
German
Kräter.
àca , nf Definition
ebba de portante, ammaistada a camminare movendho impare ambaduos peis de una parte, a borta a borta
Synonyms e antonyms
acheta,
ebba,
vacheta
Surnames and Proverbs
smb:
Acca
Scientific Terminology
anall
Etymon
spn.
haca
Translations
French
jument qui va l’amble
English
pretty mare
Spanish
yegua amaestrada para mover los pies de un lado juntos
Italian
cavallùccia
German
kleine Stute.
acajólu , nm: acajou,
arcajolu Definition
coment'e una fentanedha fata in is muros grussos, aperta a una parte, ananti, coment'e unu níciu, fintzes cun tàula a metade, a manera de dhue pòdere pònnere o arrimare ccn. cosa
Synonyms e antonyms
camaritu,
colomberi,
fenesta,
macarina,
muricone
2.
iscruculla is arcajolus de s'ómini e as agatai sa beridadi de sa vida
Scientific Terminology
dmo
Etymon
srd.
Translations
French
débarras
English
receptable,
storeroom
Spanish
espacio empotrado en la pared para guardar algo
Italian
ricettàcolo,
ripostìglio
German
Abstellnische,
Wandschränkchen.
allústra , nf, nm: allústriu,
allustru,
lustra* Definition
genia de pasta o crema chi si frigat po fàere lúghida calecuna cosa (mescamente pedhe)
Synonyms e antonyms
illustru
Sentences
teniat allústriu de butinus po bendi ◊ po giogai a peincaredhu si ghetat una perda ciata o un'iscàtula de allustru
Translations
French
cirage
English
shoe-polish
Spanish
betún,
crema para el calzado
Italian
lùcido per scarpe
German
Schuhcreme.
aradróxu , agt: aratóriu,
aratorju Definition
nau de terrenu, chi est de campu, po laorare, lassau po dhue semenare e fàere su laore; terra bona po arare e laorare
Sentences
is terrenus aradroxus dhus pagant prus pagu de is terrenus de fràbbicu
Etymon
ltn.
aratorius
Translations
French
terre cultivable,
labourable
English
tillable soil
Spanish
arable,
tierra buena para ser labrada
Italian
aràbile,
arativo,
terréno agrìcolo
German
pflügbar,
Ackerland.
arresolièra , nf Definition
ampudhita a pònnere rosóliu, licore
Scientific Terminology
stz
Translations
French
buteille à liquer
English
rosolio bottle
Spanish
botella para rosoli
Italian
rosolièra
German
Glasbehälter für Rosolio.
assòrte , nf: sorte Definition
pruschetotu, bestiàmene arregortu a pagu a pagu o postu a parte po dhu bèndhere, fàere a petza
Synonyms e antonyms
cedha,
ereu,
fiotu,
grústiu,
issorta,
majone,
pasa,
retolu,
sinnissoni,
trechinzu,
tropa,
tropedhu
Sentences
un'assorte de bacas, de cadhos
Etymon
srd.
Translations
French
assortiment
English
assortment
Spanish
el juntar reses para venderlas
Italian
assortiménto
German
Sortiment.
ataleschí , cng Definition
a tales chi… = a manera chi…, a puntu chi…
Sentences
avisant sos fideles ataleschí acudant a crésia ◊ a tales chi viva friscu e sanu ◊ onora a su babbu e a sa mama a tales chi bivas tempus meda ◊ si un'istante iscultaias, a tales chi piús no ti ndhe bantes, ti proao in rejones apagantes
Translations
French
de sorte que,
afin que
English
so that
Spanish
para que
Italian
talchè,
affinchè
German
so daß,
damit.
brochèra , nf Definition
màchina po fàere brochetos de cimentu
Translations
French
machine à blocs (de béton)
English
machine used to produce cement blocks
Spanish
máquina para hacer bloques
Italian
blocchièra
German
Blockmaschine.
carràlzu , nm: carrarju,
carrarzu,
carraxu,
carrazu Definition
fossu chi si faet in terra po orrostire unu pegus intreu imbodhigau in murta, carragiau e fatu su fogu in pitzu: coi un'animali a carraxu; logu inue si chistit petza in friscu, cuadórgiu de cosa furada; cosas betadas a muntone, boghes betadas apare, isterratzu fuliau; cosa chi serbit a carragiare
Synonyms e antonyms
abbatúliu,
abbolotu,
atrepógliu,
bullíssiu,
chichígliu,
chimentu,
derreore,
digorju,
sciumbullu,
trambullu,
tregollu,
trinellu
/
isterratzu
/
carragliatura
Idioms
csn:
fai una cosa a carraxu = male, chentza régula; carrazu de pannos = muntone, cabidhada de pannos
Sentences
aiant furadu una baca, l'aiant fata a peta e cuada in su carrarzu, in sa tuva de unu beterone élighe ◊ in d-una conchedha aiat sistemau su carrarju ca in intro bi aiat una perca funguda e frisca ◊ depiat picare unu ladus de peta dae su carrarju chi teniat in sas bírghines ◊ sa limba sua paret peta de carrarzu!
2.
at nadu unu carralzu de fàulas ◊ dhoi fiat unu carraxu de genti ◊ pro aparizare su terrinu peseint unu muru e fateint una cora chi bi betaiant totu su carrarzu pro la pienare
3.
custus funt bellus isceti a fai carraxu, a tzérrius e a sàrtidus
4.
est iscriendi a carraxu ◊ est unu carralzu de domos lampadas ◊ custu logu est totu a carraxu: circai de dh'allichidiri!
5.
si sunt drommidos sentza carralzu, in fora, mancu una tupa e ne unu barracu ◊ a monte no si dhue podet erribbari ca sa ní fait carràrgiu
Etymon
ltn.
carnariu(m)
Translations
French
tollé
English
place to cook or store meat,
din
Spanish
foso en el suelo para cocer la carne
Italian
carnàio,
putifèrio,
bailamme,
gazzarra
German
Fleischkammer,
Krawall.
carriadòrgia, carriadòrza, carriadròxa , nf: carriatòglia,
carricatorja,
carrigadorja,
carrigadroxa,
garriatòglia Definition
de is pértigas de sa bide, sa chi si lassat fintzes prus longa po bogare prus frutu; calidade de àghina bianca / est peus de unu ciliru de cerri chi no acherrat mancu una carriadroxa = (nau de ccn.) est unu culivala, no aguantat su segretu
Synonyms e antonyms
barriadorza,
cabidiana
| ctr.
codiana
Sentences
assumancus duas carriadroxas lassaisidhas a dónnia fundu
Etymon
srd.
Translations
French
sarment fructifère
English
shoot
Spanish
sarmiento más largo para fruto
Italian
tràlcio da frutto
German
Schößling.
càsticu , avb: càstigu,
càstiu 1 Definition
a c. = po is die de festa / zipone, beste de càstigu, de càstiu = su bonu
Synonyms e antonyms
| ctr.
fitianu
Sentences
custos pantalones mi los lasso a càstigu ◊ si ponias mente a mie lu tias portare a càstigu in sas dies bagadias, cussu pinzos ◊ su sartu mi tevet leare sas misuras pro unu bestire de càstigu ◊ a su tempus sa peta in sas domos fit a càstigu ◊ ti ses bestiu chin sa beste de càsticu
Etymon
srd.
Translations
French
réservé pour les grandes occasions
English
reserved for the feasts
Spanish
para las fiestas
Italian
riservato per le fèste
German
für die Festtage aufbewahrt.
chírra , nf: chírria,
cirra,
ghirra Definition
logu ammontau, genia de acorru, po dhue pònnere angiones o crabitos abbandha de is mamas; in s'acorru po is procos, una parte prus pitica de s'àurra, inue si ponet abbandha sa màdria angiada; fintzes matzu o chirrione de pilos, su pilu atzutzudhiu de un'animale / erba de cirras = ispéliu (Plumbago europaea)
Synonyms e antonyms
adile,
àrula,
cerina,
cirradroxu
Sentences
coment'e àbbile airada s'iscudet subra de sos anzones in sa chirra
Surnames and Proverbs
smb:
Chirra
Scientific Terminology
srr
Etymon
ltn.
cirra, cirrus
Translations
French
enceinte
English
pen
Spanish
corral para animales pequeños
Italian
recinto per animali pìccoli
German
Gehege.
coberigàscia , nm Definition
telu téssiu po dhu pònnere a usu de tiàgia in pitzu de is càscias
Synonyms e antonyms
coberibbanca
Etymon
srd.
Translations
French
nappe pour coffre
English
box cover
Spanish
tela para cubrir las arcas
Italian
copricassa
German
Truhedecke.
cóntzu , nm Definition
genia de lentza po piscare
Synonyms e antonyms
palamitu
Scientific Terminology
ans
Etymon
itl.s
conzu
Translations
French
ligne à pêcher
English
boulter
Spanish
clase de hilo para pescar
Italian
palàmito
German
Langleine.
corriscàle, corriscàli , nm Definition
su corredhu a pònnere cosighedha asciuta, sa funghedha, po allúere su fogu
Synonyms e antonyms
corriscarju,
corruèscara
Scientific Terminology
stz
Etymon
srd.
Translations
French
petit étui de corne
English
little horn to light fire
Spanish
cuerno para encender el fuego
Italian
cornétto contenènte ésca
German
Hörnchen mit Köder.
cóvinu , nm Definition
arretza po piscare ambidha, nassa fata cun pértiga
Scientific Terminology
pscd
Etymon
ltn.
cophinus
Translations
French
nasse pour pêcher l'anguille
English
eel basket
Spanish
nasa para anguilas
Italian
nassa per anguille
German
Aalreuse.
coxíbi, coxíli , agt Definition
nau prus che àteru de laore, chi est de còere, bonu po còere; chi est de bonu cotu; nau de ccn., chi si lassat pigare comente bolent is àteros, chi adduit tropu a s'àteru
Synonyms e antonyms
coidore,
coili 1
| ctr.
gremedhu
Sentences
loris coxibis sunt totu sos laores bonos a còghere pro sa zente gai etotu comente si collint, chentza maghinados: fae, prisuci, basoludundhu, e gai
Etymon
ltn.
cocibilis
Translations
French
facile à cuire
English
something to cook,
that is easy to cook
Spanish
para cocer
Italian
da cuòcere,
che cuoce facilmente,
cottóio
German
zum Kochen,
einfach zu kochen.
cradiadòre , nm Definition
agiuante de unu giòmetro o de ingenieri candho faet rilievu topogràficu (poderat su cràdiu o canna)
Synonyms e antonyms
cannigiadori
Etymon
srd.
Translations
French
arpenteur
English
surveyor's helper while he is making topographic relief
Spanish
ayudante que pone los piquetes para medir
Italian
canneggiatóre
German
Feldmeßgehilfe.
cronicàriu , nm Definition
ispidale po maladias malas a sanare
Translations
French
hôpital réservé aux malades atteints d'affections chroniques
English
long-stay hospital
Spanish
hospital para enfermos crónicos
Italian
cronicàrio
German
Siechenhaus.