abriòre , nm: abrore,
avriore,
avrore Definition
fritu forte; su èssere abru, areste, arestadu, nau de cosas, de gente, de logu / s'avrore de sa morte mala = dolore, dispiaghere mannu
Synonyms e antonyms
abrura,
frigidúmene,
frigilidade,
fritore,
frizidore
| ctr.
basca,
caentu,
calura
Sentences
su focu in su cuzone cajentavat sa carena isfritia dae s'avrore ◊ pro te bi sunt sos abrores chi àlidant in sos buscos (F.Pitzolu)◊ s'abriore de zannarju mi móssiat sas carres ◊ sa note fit comintzandhe a dare borta e s'abriore si fachiat intèndhere piticandhe sas carres
Scientific Terminology
tpm
Etymon
srd.
Translations
French
froid vif,
sauvagerie
English
very cold,
wildness
Spanish
frío cortante,
selvatiquez
Italian
fréddo pungènte,
selvatichézza
German
beißende Kälte,
Wildheit.
abrósu , agt: avrosu Definition
chi est fridu meda, chi portat abrore, abra
Synonyms e antonyms
fridu,
ispunzinosu
Sentences
mi est iscorandhe custu bentu abrosu ◊ est unu manzanu avrosu ◊ candho benit isprazas avrosas si apozat in palas de unu crastu
Scientific Terminology
tpm
Etymon
srd.
Translations
French
froid
English
cold
Spanish
frío,
helado
Italian
fréddo
German
kalt.
aggangrenadúra , nf Definition
su cangrenare, su mòrrere de sa carre pudrigandho, faendho in matéria; su inteterare chi si faet po su fritu
Synonyms e antonyms
cangrena
/
cancaramentu
Scientific Terminology
mld
Etymon
srd.
Translations
French
gangrène,
rigidité
English
gangrene,
stiffness deriving from an excess of cold
Spanish
gangrena,
entumecimiento
Italian
cancrèna,
rigidità articolare da fréddo
German
Brand,
vor Kälte gestarrte Gelenke.
frídu , agt, nm: friru,
fritu Definition
chi est a unu gradu bàsciu de temperadura, chi giughet pagu calore; nau de gente, chi ndhe dh'importat pagu de s'àteru o fintzes chi no dhi faet bonu a cara, chi no sentit nudha po s'àteru (itl. indifferènte), chi est o si ammostat pagu interessau a una cosa; chi no tenet dinare; chi no narat àteru si no friduras
Synonyms e antonyms
fríghidu
| ctr.
budhidu,
caente
Idioms
csn:
fritu che nie = fridu meda; donaindi una frida e una callenti = dàrendhe una cràdia e una lena (de fata, de nada e gai), lassendhe andhare o pretenindhe carchi cosa
Sentences
s'ierru est prus fridu de su beranu ◊ est intrendi s'ierru e s'ària si est fata frira ◊ segundhu sa cosa, frita est prus tètera ◊ sa minestra si papat prus a fridu chi no callenti
2.
inoghi fait giai fridu meda
3.
lampu, totu cussas ispesas nos ant lassadu fritos che nie! ◊ cun isse so fritu fritu ca mi at allimbadu ◊ si fint lassados ambos fritos fritos
Surnames and Proverbs
prb:
chini aspetat pratu allenu dhu papat fridu
Etymon
ltn.
frig(i)dus
Translations
French
froid
English
cold
Spanish
frío,
frío
Italian
fréddo,
frìgido
German
kalt,
Kälte.
frigidúmene, frigidúmini , nm: frizidúmene,
frixidúmini Definition
fritu forte meda; su èssere fritos de sentidos
Synonyms e antonyms
frigilidade,
fritore,
frizidore,
frixidadi
Sentences
tempus mau, balla: arratza de frigidúmini!…◊ cussus animaledhus funt mortus de frixidúmini ◊ frixidúmini e nébida isceti dh'ammantat!…◊ est faendho temporadas de frigidúmene
Etymon
srd.
Translations
French
froid pénétrant
English
intense cold
Spanish
frío intenso,
frigidez
Italian
fréddo intènso,
frigidità
German
bittere,
Kälte,
Gefühllosigkeit.
fríos , nm: frius Definition
temperadura bàscia, nau fintzes de comente unu sentit diferéntzia de calore / erba de frius = erba pesa callentura (Ajuga iva)/ èssiri unu f. disisperau = fritu meda, chi betat pore
Synonyms e antonyms
fritu
| ctr.
basca,
caentu
Sentences
fiat una note mala de bentu, de abba e de frios ◊ a is piciochedhus dhis fiat intrau su frius de s'atzíchidu ◊ ti fatzu intrai su frius de sa surra chi pigas! ◊ su frius de tziu Corra, chi andàt a messai a burra ◊ sos cumpagnos narànt "Evviva Stalin!", ma a mie mi beniat su frios
Etymon
ltn.
frigus
Translations
French
froid
English
chilliness
Spanish
frío
Italian
fréddo
German
Kälte.
frítu , nm, agt: fridu Definition
temperadura bàscia, nau fintzes de comente unu sentit diferéntzia de calore; chi est fridu, chi dhue faet fritu; foedhandho de dinare, chi unu ndhe tenet pagu e nudha; sentidu lenu, istima de pagu contu, su chi tenet unu fàere chentza interessamentu
Synonyms e antonyms
frios
| ctr.
basca,
caentu,
calura
/
caente
Idioms
csn:
intrare, pònnere, leare, tènnere, bènnere fritu, essire, catzàresi, bogaresiche su fritu; fàghere fritu chi faghet ballare sas píberas = meda, de no pòdere agguantare; èssere fritu fritu cun ccn. = no ndi fai contu
Sentences
triballa ca ti che bogas su fritu! ◊ caminendhe ch'essit su fritu a pes ◊ fit unu fritu chi belaiat sa salia in buca ◊ lampu a fritu: sa pedhe dae cara ndhe catzat!…◊ si ti corcas cugúzadi, ca sinono ti benit fritu
2.
cussa est fea che su fritu e su fàmine ◊ custa domo est frita ◊ betesit innanti s'abba frita, debustis s'abba caente ◊ in montes de artu est logu fritu
4.
totu cussos dannos nos ant lassadu fritos che nie: no tenimus unu sodhu!
5.
Antónia cun megus fit frita frita e deo puru mi so infritada de issa ◊ so fritu fritu ca mi ant allimbadu
Surnames and Proverbs
prb:
parente de intradura ne fritu e ne calura
Scientific Terminology
tpm
Etymon
ltn.
frig(i)dus
Translations
French
froid
English
cold
Spanish
frío
Italian
fréddo
German
Kälte,
kalt.
friuvógu , nm Definition
calidesa de corpus, budhidore, atacu de callentura cun titivrios
Synonyms e antonyms
cdh. caldafriosa
Sentences
est su friuvogu cun sa callentura chi dhi fait arrallai averionis (R.Frésia)
Etymon
srd.
Translations
French
fièvre avec des frissons de froid
English
fever with cold shivers
Spanish
fiebre con escalofrío
Italian
fèbbre con brìvidi di fréddo
German
Fieber mit Schüttelfrost.
titivríos, titivríus , nm: atitivriu Definition
genia de trémia chi faet sa carena po fritu chi at pigau
Synonyms e antonyms
arpilia,
astriada,
istriore,
tidilia
Sentences
a titivrius, a coru frunziu de s'atzíchidu, est passada puru custa Paschixedha (A.Cannas)◊ cun custu titivrius no drommu ◊ tegno fritu e seo a titivrios
Etymon
srd.
Translations
French
frisson de froid
English
shiver
Spanish
escalofrío
Italian
brìvido di fréddo
German
Frösteln.