allichidídu , pps, agt: allichidiu,
allichiriu Definition
de allichidiri
Synonyms e antonyms
bellu,
netu,
remonidu,
tramudau
| ctr.
brutu,
iscussertu
2.
est passau unu totu allichidiu in bistiri de festa ◊ tenit sa domu sempri allichiria e bèni cuncordada ◊ biendhe sos istranzos, s'isprúgherat sos pedes e gai allichidiu dimandhat ite cherent ◊ at arretziu su sennore in d-una sala totu bene allighidia ◊ a ómini de campu no dhi abarrat logu allichiriu
Translations
French
ordonné,
propre
English
tidy,
clean
Spanish
ordenado
Italian
ordinato,
pulito
German
in Ordnung,
sauber.
annidài, annidàre , vrb: annitare,
nidare 1 Definition
fàere netu, límpiu, biancu nidu, fintzes lisu / fai s'annida annida a ccn. = carinnare
Synonyms e antonyms
allimpiare
| ctr.
acadhotzai,
imbratare,
recòghere
2.
su casu si annidat cun sa pranta de sa manu, fendidhu ◊ potzu andai a dhi fai s'annida annida, a dhi donai unu basidedhu a pobidha mia?(M.Simbula)
Etymon
srd.
Translations
French
rendre net
English
to make snow-white
Spanish
limpiar,
hacer cándido
Italian
rèndere càndido,
pulito
German
rein machen.
límpidu , agt, nm: límpiu Definition
chi est netu; pane carasau (lentu), pane de trigu fatu cun s'iscete: su límpidu (pane lentu, cotu ebbia, de fresa) si torrat a su forru po dh'assare o arridare
Synonyms e antonyms
lígiu 1,
netu
/
síncaru
/
pódhine
| ctr.
brutu
Idioms
csn:
ciurpu, surdu, macu límpiu = tzegu, surdu, macu deretu, deunudotu; assuconau límpiu = arrabiau, assuconadu meda; faidha a sa límpia = furare, trampare, fàghere male in lestresa e cun trassa; bistirisí a límpiu = tramunàresi, bestíresi cun robba neta e noa; segai a sa límpia = totu a unu corpu; farina límpia = scèti; l. che papu de méndula = netu netu
Sentences
portat una camisa noa e límpia ◊ est límpiu che s'oro ◊ si s'ocru tuo est límpidu, totu est lampante! ◊ su celu est límpiu e istedhau ◊ dhoi fiat unu fuedhu malu a cumprèndiri, pagu límpiu ◊ si fiat amorada de Chichitu, ferta a s'orvidada de un'amori límpiu (F.Pilloni)
2.
inibe límpidu, grucuzone, casu, sartitza e durches ◊ at preparatu sas istacas prenas de límpidu e de ogliatzu (G.Albergoni)◊ po sos teracos be fit su chiarzu e s’ordatu, po sos meres su límpidu
3.
dhus bínciu a solu e a manu límpia ◊ nau ca ses macu límpiu, tui! ◊ seu ciurpa límpia: no nci biu nudha! ◊ chi dhu cassat, su crucúciu, ndi dhi segat sa conca a límpiu ◊ fàula límpia, custa! ◊ immui mi bistu a límpiu po andai a crésia ◊ apo fatu unu bisu légiu… mi ndhe soe scidada assuconada límpia!
Surnames and Proverbs
smb:
Limpiu
Etymon
ltn.
limpidus
Translations
French
propre
English
clean,
clear
Spanish
limpio
Italian
pulito,
tèrso,
lìmpido
German
sauber,
rein.
nétu , agt Definition
chi no portat malesa, muga, brutore, àliga; nau de su fàere, de sa cusciéntzia, chi no tenet pecos, cosas de si pentire, vítzios, fatas malas de si fàere perdonare
Synonyms e antonyms
lígiu 1,
límpidu
/
onestu
| ctr.
brutu,
cadhóciu,
mugosu
Idioms
csn:
èssere n. de pecados = chi no tenet pecados, chentza gàrrigos de cusséntzia; èssere n. de fizos = no tènniri fillus nudha; paris n. = logu aici bonu chi no dhoi at nudha de podi fai arrúiri; triballu n. = chi no dhoi at de s'imbrutai; dinari n. = guadàngiu, dinai de contai e bastat, a billetus, foras totu is ispesas, fintzas guadangiau cun pagu trabballu, sentz'e s'imbrutai; n. chei s'oro = fintzas luxenti de cantu est límpiu, netu meda
Sentences
su trigu como chi est purgadu e samunadu est netu ◊ sa robba neta cheret prantzada e remonida ◊ sa carrela est neta ca l'apo mundhada
2.
fizu nostru est netu de istravíscios e de giogos ◊ sos pecos chi apo no dent èssere medas, ma de su totu, tzertu, no so netu ◊ est mortu chin s'ànima neta de pecas ◊ nos cheret s'ànima neta de culpas e impuridade
3.
sos iscontriados trambucant a sole altu in su paris netu ◊ menzus chi serba carchi zoronada chi no a che bogare su dinari netu pro nos fàghere s'ozu ◊ su professore za est triballu netu, no est che a fàghere su pastore o su mastru de muru!
Translations
French
propre,
pur
English
clean
Spanish
limpio
Italian
pulito,
lìmpido,
móndo,
scévro,
puro
German
sauber,
rein.