alloloinài , vrb Synonyms e antonyms
atolondrai
Translations
French
monter à la tête,
étourdir
English
to befuddle,
to stun by sleep,
by sun
Spanish
aturdir el vino,
el sueño,
el sol
Italian
stordire col vino,
dal sónno,
dal sóle
German
durch Wein,
vor Schlaf oder Sonne betäubt sein.
sónnu , nm Definition
genia de pàusu de sa mente, a corpus firmu (e crocau), ogos serraos, candho si asséliant is atuamentos fintzes si is sentidos (a parte sa vista) avertent e bígiant: in cobertantza dhu narant Masedu, Frades Lenos (ca intrat abbellu abbellu), tiu Ombrosu (e fintzes Ambrosu), Perdeseda; fintzes su àere sonnu, gana o bisóngiu de dormire / min. sonnighedhu = pagu, unu pagu de sonnu; s. grai o surtu (calaisí in seti sonnus) = chi a su drommiu no fait a ndi dhu iscidai de cantu est drommiu bèni; s. lébiu = chi su drommiu si nd'iscidat po dónnia pispisu, po intèndiri cosas de pagu contu / s. grassu = erba de arranas (Ranunculus muricatus)
Synonyms e antonyms
píntzighe
| ctr.
billa
Idioms
csn:
èssiri intr'e billu e s. = a su drommi ischida, sonnisonni; èssere bíschidu dae su s. = chi at drommidu a tropu; calaisí in s. = drommíresi, rúere de su sonnu meda; leare s. = ingalenàresi, comintzare a drommire; mascare de sonnu = drommí su tanti po s'intendi bèni pasiaus; èssiri sonni lébiu = chi si ndhe ischidat pro donzi mímina cosa chi s'intendhet; candhela ’e s. = pagu pagu de sonnu; leàreche o fintzas ischidàrendhe su s. = pigaindi su sonnu (si unu ndi tenit), non lassai drommiri, catzare o ispibigliare su sonnu; asseliare su s. = passai su sonnu; catzàresi su s. = pentzai bèni e meda a is cosas, faidhas cun coidau; èssere tentu a s. = pigau de su sonnu, sonnidu; zúghere sa cara de su s. = biri o pàrriri a sa faci chi no at drommiu, chi tenit sonnu; incantai un'orixedha de s. = drommire unu pagu; perdere s. = istare chentza drommire, drommire prus pagu de su netzessàriu; drommiri a s. de pilloni = a sa lerta pro si abbizare calesisiat ischimuzu o móida; èssiri s. grai = drommire a sonnu surtu chi unu no si abbizat de nudha; segare su s. a unu = ischidarendhelu innanti de s'ora, chentza èssere mascadu de sonnu; intrare che su s., a unu = leàrelu o cumbíncherelu de una manera chi mancu si ndhe abbizat; fagherebbila su s., a unu = drommiresiche bínchidu de su sonnu meda, o fintzas bastàreli su tantu chi at drommidu; mamma ’e sonnu = zenia de cria (de seisei, de priorissa), babbautzu inzendradu chentza nàschidu; s. assaltinadu = avolotadu, assolocadu
Sentences
no mi at faladu una candhela de sonnu! ◊ tenit sonnu grai: no ndi dhu iscidat mancu sa cannonada ◊ mi so ruindhe de su sonnu ◊ si fuant istrumpaus de su sonnu ◊ mi l'at fata su sonnu: no resessia a muntènnere sos ogros abbertos! ◊ su sonnu no mi l'at fata: apo drommidu pagu ◊ custu manzanu bos amus secau su sonnu, ca est chito meda ◊ naromeu chi ses pessandhe chi abbarras totu sa bida teraca: catza su sonnu! ◊ mi est intradu che su sonnu e conchinadu mi che at ◊ si unu no si catzat su sonnu no est cristianu de cabbale! ◊ po s'arriolu, notesta no soi arrennéscia a mi calai a sonnu ◊ custu murmutu tou mi est batindhe su sonnu ◊ mi so postu a pregare e mi at tentu su sonnu ◊ innantis su sonnu beniat mariolu mariolu e mi abbratzaiat a note intrea, e como no poto drommire! ◊ dh'at cassau su sonnu ◊ mi ndhe as ischidadu su sonnu, chirchèndhemi contos! ◊ mi so ingalenadu un'iscuta, su tantu de mi asseliare su sonnu ◊ si lu fit inghiriandhe su sonnu ◊ sàmunadi, ca ti che catzat sa cara de su sonnu!
Surnames and Proverbs
smb:
Sonnu
/
prb:
si ti aggradat su sonnu no ti catzas su fàmine
Etymon
ltn.
somnus
Translations
French
sommeil,
somnolence
English
sleep,
sleepiness
Spanish
sueño,
somnolencia
Italian
sónno,
sonnolènza
German
Schlaf,
Schläfrigkeit,
Verschlafenheit.
tzurumbecàre , vrb Definition
èssere cun sa conca a tontonadas, lassare orrúere sa conca dormindhosi cicios, tènnere sonnu meda de no poderare sa conca firma
Synonyms e antonyms
abbiocare,
sconchiai,
sconcoinai,
tzilibbecare,
tzinghirinare,
tzumbecare
Sentences
si tzurumbeco subra su piatu diventat sónniu finas su ricatu ◊ bae e corcadiche, chi ses tzurumbechendhe!
Etymon
srd.
Translations
French
hochement de tête à cause du sommeil
English
to lose one's head balance for the sleep
Spanish
cabecear
Italian
tracollare della tèsta per il sónno
German
Kippen des Kopfes aus Schlaf.