acajòne, acajónu , nf, nm: cagione Synonyms e antonyms
crupa,
neche
Sentences
pesant chistione e si dant acajone ◊ canta, chi tantu neune ti ndhe faghet acajonu!
Etymon
srd.
Translations
French
faute
English
fault
Spanish
culpa
Italian
cólpa
German
Schuld.
búfu , nm Definition
dépidu, dépidu malu a torrare
Synonyms e antonyms
dépidu,
fidu
Idioms
csn:
bèndhere, comporare a b., in b. = a dépidu, a fidu; pònnere, fàghere bufos = pònnere dépidos; èssere gàrrigu de bufos = indepidadu meda; andai totu in bufu = andhare in fumu, pérdidu
Sentences
si no ant dinari, de sa cosa mia a bufu no ndhe lis dao! ◊ a mòrrere e a pacare sos bufos bi at sempre tempus! ◊ bi at tzente astrinta e tzente ispennijola pronta a pònnere bufos ◊ mi at dassau chin binti milliones de bufu de torrare a sas bancas
Etymon
itl.
buffi
Translations
French
dette,
crédit
English
debt,
credit
Spanish
deuda
Italian
débito,
crédito
German
Schuld,
Kredit.
crúpa , nf: culpa,
curpa,
gulpa Definition
sa responsabbilidade de unu dannu, de una cosa male fata, candho dipendhet de ccn., ma fintzes solu una neghe, càusa de calecuna cosa de malu
Synonyms e antonyms
acajone,
difalta,
falta,
neche
Sentences
it'est sa curpa chi seis acusendimidha? ◊ funt ghetendisí sa curpa de palas in costas ◊ si sas criaduras faghent gai, sa curpa est de su babbu e sa mama chi no lis daent annestru ◊ si est macu no ndhe at curpa! ◊ apo pecadu pro curpa mia manna ◊ perdit su fillu po curpas de Giuda ◊ atroga sas culpas tuas!◊ si is fillus funt bagamundus, dhui at crupa puru de is babbus e mammas!
2.
dae culpa de su discóidu apo fatu in debbadas su caminu
Etymon
ltn.
culpa
Translations
French
faute
English
fault
Spanish
culpa
Italian
cólpa,
responsabilità
German
Schuld.
dépidu , pps, nm: dépiru,
dépitu Definition
de dèpere; dinare o àteru chi si depet a ccn. (in custu sensu fintzes upm)/ a/c. dépiu pps. a sa campidanesa mescamente in poesia dhu narant fintzes in su sensu de pótidu/pótziu
Synonyms e antonyms
dévidu
/
gépidu
Idioms
csn:
pònnere d. = comporare a dépidu, fàghere a dépidu; tiràrendhe unu d. = arrennèsciri a si dhu fai pagai; ischitire unu d. = pagàrelu, catzàresi su d.; dare o leare a d. = a fidu; èssiri malu, légiu, chei su d. = malu, feu meda
Sentences
so dépidu andhare deo a fàghere sa cosa ca no l'as fata tue ◊ l'at dépidu nàrrere a su cumpanzu si li daiat una manu de azudu ◊ at dépiu bufare una cíchera de cafeo ◊ si funt dépirus cojai a sa lestra
2.
dépidos no ndhe ponzo, ca sunt che gutiu intro de muru ◊ malu a pagare, lampu: no ndhe li poto tirare su dépidu! ◊ biviant chene anneos e ne dévitos ◊ cun s'incunza chi fato mi che bogo sos dépidos ◊ a dépidu no ti daent nudha ◊ ant fatu sas cosas in mannu e si sunt barriados de dépidos ◊ su dépidu si depet torrare!◊ cussu est càrrigu de dépiru!
3.
cussu no si abbarrat in dépidu: si ndhe lis faghes, de bene, za si ndhe ammentat
Surnames and Proverbs
prb:
dépidu no prúdicat
Translations
French
dette
English
debt
Spanish
deuda (f),
debido
Italian
débito
German
zustehend,
schuldig,
Schuld.
fàlta , nf: farta Definition
sa responsabbilidade de unu dannu, de una cosa male fata, candho dipendhent de ccn.; su fartare, su mancare, su no dhu’èssere de una cosa o de ccn.
Synonyms e antonyms
crupa,
elfata,
fadhoca,
infarta,
neche,
nechesa,
mancànscia
/
dannu
Idioms
csn:
fàghere una cosa chentza farta = a seguru, chentza mancare, itl. immancabilménte; àere o tènnere f. = àere birgonza, sentíresi afaltadu; pagu falta = agiummai, pagu mancat chi…
Sentences
si irballabo, fachiat finta de no si abbizare de sas fartas meas ◊ no mi la sento de lu cundennare: in isse no bi at pecadu e ne farta ◊ deo no apo poderiu a cuerrare sas fartas tuas ◊ fatesi sa promissa de intregare sas fartas mias a sa rughe pro no pecare piús
2.
cussu depiat benni, ma biu chi at fatu farta ◊ su babbu fiat mortu e faiat farta a sa famíllia ancora pitia ◊ no a mie, pobidha, ma a sa bidha nostra as fatu farta (A.Casula)◊ sa mamma est sempre bizilendhe sentza li fàghere farta note e die ◊ aiat gana de ghirare ma fachiat farta pro su trivallu
3.
si intras in su mare che afundhas cun sa nae sentza farta (M.Murenu)◊ benide chena falta peruna! ◊ zente che tue, chentza fartas perunas, meritat bene ebbia ◊ depeis calai sentz'e farta peruna!
4.
sos irrocos tuos pagu farta mi faghent!
5.
s'afitu de cust'ortu si dhu pagat su limone, pagu falta
Surnames and Proverbs
prb:
no ghetes gurpa mai a sa fortuna: semper filu bi at de falta tua
Etymon
ctl., spn.
Translations
French
faute,
culpabilité
English
error,
guilt,
deficiency,
fault
Spanish
falta,
culpabilidad
Italian
fallo,
colpevolézza,
manchevolézza,
deficiènza
German
Fehler Schuld,
Fehltritt.
nèche , nf: nege,
neghe,
nexi Definition
sa responsabbilidade (àere o tènnere sa neghe) de unu dannu, de una cosa male fata, candho dipendhent de ccn.; foedhandho de animales, de matas o fintzes de sa salude de su cristianu, male, difetu chi no dhos lassat campare o crèschere singillos (àere o tènnere neghe), fintzes difetu eredau, de famíglia, de aredeu / donai nexi a unu = betare curpas a unu
Synonyms e antonyms
acajone,
crupa,
falta,
nechesa
/
defeta,
irvistu,
istrópiu,
mantza,
nésica,
peca 1
Sentences
si su grodhe distruet su masone sa neghe est de chie pastórigat! ◊ si bufamus binu malu, sa neghe l'at s'isteriarzu ◊ su minore no ndhe tenet nege si at fatu fadhina ◊ sa neche est sa mea ca no mi so fatu bonu a nche lu torrare a su caminu zustu ◊ culpa mazore teniat e neghe chie at dadu a Maria a Pedru Feghe! ◊ l'ant mortu chentza neche
2.
custa màchina tenet neghe, est cosindhe male ◊ cust'àrbure depet tènnere neghe o no li cufaghet su logu: no bi est creschindhe! ◊ s'animale chi at neghe mànigat meda ma no abbóniat ◊ cussa puntura de ispina mi at lassadu neghe: no poto pinnigare su pódhighe!
Surnames and Proverbs
prb:
neche o no neche pranghet berbeche
Etymon
ltn.
nece(m)
Translations
French
faute,
défaut,
tare
English
guilt,
fault
Spanish
falta,
defecto
Italian
cólpa,
fallo,
difètto,
tara
German
Schuld,
Fehler.
nechèsa , nf Definition
su àere neghe, su èssere in curpa
Synonyms e antonyms
falta,
neche
Etymon
srd.
Translations
French
culpabilité
English
guilt
Spanish
culpabilidad
Italian
colpevolézza
German
Schuld.