Ditzionàriu in línia
de sa limba e de sa cultura sarda

arràntzia , nf: erràntzia* Definition cosa chi no est giusta, chi no torrat paris cun calecuna régula Synonyms e antonyms aerru, arrada, fadhina, imbàgliu Translations French erreur English mistake Spanish error, falta Italian erróre German Fehler.

bendhíta , nf Definition su istare male, cun tropu pagu cosa siat a papare e siat fintzes a bestire Synonyms e antonyms acanénciu, cadéliu, càscara, catanzu Sentences semus a bendhita, istendhe sempre male chentza nos pòdere catzare su bisonzu! Translations French difficultés financières English shortage, narrowness Spanish escasez, falta Italian ristrettézza German beschränkte Verhältnisse (Pl.).

cruèsa , nf Definition su èssere cruo de sa cosa chi no est lómpia, no est cota; nau de gente, chi no at callau a ciorbedhu, chi tenet su fàere de unu piciochedhu Translations French immaturité English crudeness, immaturity, unripeness Spanish agrura, falta de madurez Italian crudézza, immaturità German Roheit, Unreife.

difàlta , nf: disfalta Synonyms e antonyms crupa, falta, mancàssia Translations French faute English fault Spanish falta Italian mancanza, erróre German Mangel, Fehler.

fadhína , nf Definition ibbàlliu chi si faet chentza si ndhe acatare, po pagu atentzione, credendho de fàere giustu, de fàere bene / fàghere o nàrrere una cosa in f., ibballiandho Synonyms e antonyms fadhida, fadhichia, fadhoca, fadhu, ilmarru, imbàgliu, malavadhia Sentences pro me no bi at fadhina: est comente naro deo! ◊ bufendhe, in fadhina pro tatza ant leadu su conzu!…◊ in fadhina, creindhe chi in s'ampulla bi aiat abba, at bufadu varichina ◊ is bonas meris de domu de raru arruint in sa fadhina de coi su pani pagu axedu ◊ cussu no faghet bene si no est in fadhina! ◊ at pigau in fadhina una cosa po un'àtera Surnames and Proverbs prb: chine faet faina faet fadhina Etymon srd. Translations French faute, erreur, lapsus English mistake, slip Spanish error (m), equivocación, lapsus, falta Italian sbàglio, erróre, lapsus, fallo German Irrtum, Lapsus.

imbàgliu , nm: ibàlliu, irbàgliu, irbàlliu, irballu, isbàlgiu, sbàgliu Definition cosa chi si faet (o chi si narat) in fadhina a su contràriu o diferente de comente depet èssere, de comente andhat bene o de comente si iat a bòllere, po pagu atentzione, ca no s’ischit o fintzes ca no si ammentat bene / èssere in i. = crèiri una cosa candu est un’àtera Synonyms e antonyms aerru, arràntzia, fadhina, fadhoca Sentences chi no fàciu irbàlliu, de cussa maladia a nosu ndi fut morta una craba ◊ malas fainas de sos ómines e imbàglios de sos zuighes ◊ as fatu un'imbàgliu, a torrare! ◊ in cust'iscritu no ant a mancare sos imbàglios ◊ ses in imbàgliu: no est gai comente cres tue Etymon itl. Translations French faute English error Spanish error, falta Italian sbàglio German Fehler.

malavadhía, malavadhína, malavardía , nf: malevadia, malevaldia Definition fadhina mala, ibbàlliu de fàere dannu / fàghere una cosa, unu dannu, pro m. = de malascigura, po farta de atentzioni, chentza dhu bòlliri Synonyms e antonyms fadhina, malesagura Sentences su chi at fatu no est pro malavardia! ◊ ite tortos, cale fatu bos apo malevaldia? (P.Mossa)◊ malevadadu, no ndh'at, isse, de coro malu: l'at fatu pro malavardia ◊ est rutu ca fit imbriagu o pro malevardia? Etymon srd. Translations French faute, erreur English mistake Spanish falta, error Italian sbàglio, erróre German Fehler.

mancaméntu , nm Definition su mancare, su bènnere mancu, su no dhu'èssere de una cosa; crica de bestiàmene furau, de cosa chi mancat Synonyms e antonyms perdimentu | ctr. iscroidura Idioms csn: èssere a mancamentos de coro = zúghere su coro chi istat male, benindhe mancu, coment'e arrimèndhesi; èssere in mancamentu = chirchendhe cosa chi at mancadu, prus che àteru pro fura Sentences isto guasi in mancamentu, sufritendhe s'irraighinadura patida dae candho andhei a iscola ◊ s'oghiada de issa dhi poniat unu sfinitzu prus mannu de su mancamentu chi dhi fiat pigau (I.Lecca)◊ amus afiladu fatu de sa trata, in mancamentu de sas bacas ◊ in montes bi at coladu zente in mancamentu Etymon srd. Translations French manque English cash short Spanish falta, mancamiento Italian ammanco German Manko.

mancànscia, mancànsia , nf: mancàntzia, mancàssia Definition su mancare de calecuna cosa chi dhue serbit, nau siat de cosas candho funt chentza calecuna parte, o faent a fossu ue depent èssere bene in paris, e siat de su cumportamentu de chie, mescamente cun curpa, no faet su dovere, su giustu, o faet male Synonyms e antonyms afatallu, falta, fresa 1, manchítzia, pecadu | ctr. sobra Sentences in cust'intúnigu chi ant fatu che at mancàssia: est a fossos! ◊ sa binza si l'at comporada fata ma bi aiat mancàntzias e bi at sighidu a prantare fundhos 2. Deus at a cumpadessi is mancàntzias nostas ◊ connosco sas mancànsias mias ◊ oe duas arrigas cherzo iscríere: si no dhu fatzo mi sento in mancàntzia ◊ apo pecadu in òperas, pessos e mancàssias ◊ cussos no si connoschent chi sunt in mancàntzia! ◊ pro cussa mancànscia mi li so atraghentadu ◊ mancàntzia manna no mi ndi as connotu: poita ses primau cun mimi? ◊ tue non sentis vilesa ne mancàntzia! Etymon itl. Translations French manque, carence, faute, omission English defect, omission Spanish falta Italian mancanza, carènza, deficiènza, lacuna, manchevolézza, omissióne German Mangel, Verfehlung.

mancànte , agt: mancanti Definition nau de cosa, chi no dhu'est totu, chi no est su tanti giustu (e fintzes chi no est fata bene, chi tenet pecu, neghe); nau de gente, chi no est tanti giusta de conca, chi est fora de tinu (si narat fintzes de chie orruet chentza atuamentos candho dhi benit atacu de malegaducu), chi no si cumportat bene; nau de una línia serrada, chi est tundha ma no parívile, no totue chepare (o a distàntzia diferente de su centru) Synonyms e antonyms faltu, iscassu / macu | ctr. bundhante, bundhansciosu Sentences cantu sunt torraos acatant custa robba mancante: tandho ghirant e dant sa denúntzia ◊ isse est mancante de talentu tantu chi dat provas de veru tontu ◊ cussu est ómine mancante de sentidu ◊ cuss'ómini est mancanti de unu bratzu ◊ coment'e limpiadura est unu paghedhu mancanti 2. mancantedhu est, custu piciochedhu: arrebbugiu chi no fait! ◊ ant fuidu che pópulu mancante (P.Cau)◊ su babbu istaiat che mancante mirendhe si podiat bídere su fizu torrendhe ◊ orabrora so istadu mudu pario unu mancante, comente sa pudhedra mi ndhe at betadu ◊ sas àteras fint tontas o mancantes e ant trascuradu totu ◊ cussos sunt ventureris mancantes e ingurdos Translations French manquant, imparfait, hors de raison, elliptique English lacking, out of one's mind Spanish que falta, carente, chiflado, elíptico Italian mancante, carènte, imperfètto, fuòr di sénno, ellìttico German mangelnd (di = an+ Dat.), fehlend, verrückt.

nèche , nf: nege, neghe, nexi Definition sa responsabbilidade (àere o tènnere sa neghe) de unu dannu, de una cosa male fata, candho dipendhent de ccn.; foedhandho de animales, de matas o fintzes de sa salude de su cristianu, male, difetu chi no dhos lassat campare o crèschere singillos (àere o tènnere neghe), fintzes difetu eredau, de famíglia, de aredeu / donai nexi a unu = betare curpas a unu Synonyms e antonyms acajone, crupa, falta, nechesa / defeta, irvistu, istrópiu, mantza, nésica, peca 1 Sentences si su grodhe distruet su masone sa neghe est de chie pastórigat! ◊ si bufamus binu malu, sa neghe l'at s'isteriarzu ◊ su minore no ndhe tenet nege si at fatu fadhina ◊ sa neche est sa mea ca no mi so fatu bonu a nche lu torrare a su caminu zustu ◊ culpa mazore teniat e neghe chie at dadu a Maria a Pedru Feghe! ◊ l'ant mortu chentza neche 2. custa màchina tenet neghe, est cosindhe male ◊ cust'àrbure depet tènnere neghe o no li cufaghet su logu: no bi est creschindhe! ◊ s'animale chi at neghe mànigat meda ma no abbóniat ◊ cussa puntura de ispina mi at lassadu neghe: no poto pinnigare su pódhighe! Surnames and Proverbs prb: neche o no neche pranghet berbeche Etymon ltn. nece(m) Translations French faute, défaut, tare English guilt, fault Spanish falta, defecto Italian cólpa, fallo, difètto, tara German Schuld, Fehler.

pèca 1 , nf, nm: pecu Definition ccn. cosa de malu in is cosas e in is cumportamentos, chentza chi siat sèmpere po curpa o neghe de chie dha tenet; su fàere unu burdu Synonyms e antonyms defeta, màcua, mendha, neche, nésica / abbaunzu, scioncu Idioms csn: betare unu pecu a unu = incurpàrelu de carchi cosa male fata, nàrrere chi tenet carchi pecu; carrare pecos a unu = nàrrere o pònnerendhe male, narrerendheli de onzi colore; èssere a peca = àere carchi pecu, sufrire de carchi cosa Sentences cun tot'is pecas chi teniant, fuant genti onesta ◊ onzunu tenet sas pecas suas ◊ no bi at peca peruna in sa camisa ◊ su coju dai fora paret ozu e mele, ma addaghi che ses in mesu essint totu sos pecos 2. issos tenent sas cumbeniéntzias, ma sunt dae tantu in tantu a peca, gherrandhe chin sas frebbes ◊ dae candho at colau sa purmonite est sèmpere a peca Surnames and Proverbs prb: no bi at bella sentza pecu Etymon itl. pecco Translations French défaut English defect Spanish falta, defecto Italian difètto German Fehler, Mangel.

tzancarronàda , nf: ciancarronada Definition aconcada maca, fatura de tzancarrones Synonyms e antonyms aconcada, acucada, garrafatoni, isconcata, isconchinada, meleda / cdh.tzancarrunata, ttrs. tzancarrunada Etymon srd. Translations French faute grossière, balourdise English big mistake, stupid act Spanish disparate, imprudencia, falta Italian cólpo di tèsta, gròsso sbàglio, spropòsito, balordàggine German unbesonnene Handlung, grober Fehler, Dummheit.