arràntzia , nf: erràntzia* Definizione
cosa chi no est giusta, chi no torrat paris cun calecuna régula
Sinonimi e contrari
aerru,
arrada,
fadhina,
imbàgliu
Traduzioni
Francese
erreur
Inglese
mistake
Spagnolo
error,
falta
Italiano
erróre
Tedesco
Fehler.
bendhíta , nf Definizione
su istare male, cun tropu pagu cosa siat a papare e siat fintzes a bestire
Sinonimi e contrari
acanénciu,
cadéliu,
càscara,
catanzu
Frasi
semus a bendhita, istendhe sempre male chentza nos pòdere catzare su bisonzu!
Traduzioni
Francese
difficultés financières
Inglese
shortage,
narrowness
Spagnolo
escasez,
falta
Italiano
ristrettézza
Tedesco
beschränkte Verhältnisse (Pl.).
cruèsa , nf Definizione
su èssere cruo de sa cosa chi no est lómpia, no est cota; nau de gente, chi no at callau a ciorbedhu, chi tenet su fàere de unu piciochedhu
Traduzioni
Francese
immaturité
Inglese
crudeness,
immaturity,
unripeness
Spagnolo
agrura,
falta de madurez
Italiano
crudézza,
immaturità
Tedesco
Roheit,
Unreife.
difàlta , nf: disfalta Sinonimi e contrari
crupa,
falta,
mancàssia
Traduzioni
Francese
faute
Inglese
fault
Spagnolo
falta
Italiano
mancanza,
erróre
Tedesco
Mangel,
Fehler.
fadhína , nf Definizione
ibbàlliu chi si faet chentza si ndhe acatare, po pagu atentzione, credendho de fàere giustu, de fàere bene / fàghere o nàrrere una cosa in f., ibballiandho
Sinonimi e contrari
fadhida,
fadhichia,
fadhoca,
fadhu,
ilmarru,
imbàgliu,
malavadhia
Frasi
pro me no bi at fadhina: est comente naro deo! ◊ bufendhe, in fadhina pro tatza ant leadu su conzu!…◊ in fadhina, creindhe chi in s'ampulla bi aiat abba, at bufadu varichina ◊ is bonas meris de domu de raru arruint in sa fadhina de coi su pani pagu axedu ◊ cussu no faghet bene si no est in fadhina! ◊ at pigau in fadhina una cosa po un'àtera
Cognomi e Proverbi
prb:
chine faet faina faet fadhina
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
faute,
erreur,
lapsus
Inglese
mistake,
slip
Spagnolo
error (m),
equivocación,
lapsus,
falta
Italiano
sbàglio,
erróre,
lapsus,
fallo
Tedesco
Irrtum,
Lapsus.
imbàgliu , nm: ibàlliu,
irbàgliu,
irbàlliu,
irballu,
isbàlgiu,
sbàgliu Definizione
cosa chi si faet (o chi si narat) in fadhina a su contràriu o diferente de comente depet èssere, de comente andhat bene o de comente si iat a bòllere, po pagu atentzione, ca no s’ischit o fintzes ca no si ammentat bene / èssere in i. = crèiri una cosa candu est un’àtera
Sinonimi e contrari
aerru,
arràntzia,
fadhina,
fadhoca
Frasi
chi no fàciu irbàlliu, de cussa maladia a nosu ndi fut morta una craba ◊ malas fainas de sos ómines e imbàglios de sos zuighes ◊ as fatu un'imbàgliu, a torrare! ◊ in cust'iscritu no ant a mancare sos imbàglios ◊ ses in imbàgliu: no est gai comente cres tue
Etimo
itl.
Traduzioni
Francese
faute
Inglese
error
Spagnolo
error,
falta
Italiano
sbàglio
Tedesco
Fehler.
malavadhía, malavadhína, malavardía , nf: malevadia,
malevaldia Definizione
fadhina mala, ibbàlliu de fàere dannu / fàghere una cosa, unu dannu, pro m. = de malascigura, po farta de atentzioni, chentza dhu bòlliri
Sinonimi e contrari
fadhina,
malesagura
Frasi
su chi at fatu no est pro malavardia! ◊ ite tortos, cale fatu bos apo malevaldia? (P.Mossa)◊ malevadadu, no ndh'at, isse, de coro malu: l'at fatu pro malavardia ◊ est rutu ca fit imbriagu o pro malevardia?
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
faute,
erreur
Inglese
mistake
Spagnolo
falta,
error
Italiano
sbàglio,
erróre
Tedesco
Fehler.
mancaméntu , nm Definizione
su mancare, su bènnere mancu, su no dhu'èssere de una cosa; crica de bestiàmene furau, de cosa chi mancat
Sinonimi e contrari
perdimentu
| ctr.
iscroidura
Modi di dire
csn:
èssere a mancamentos de coro = zúghere su coro chi istat male, benindhe mancu, coment'e arrimèndhesi; èssere in mancamentu = chirchendhe cosa chi at mancadu, prus che àteru pro fura
Frasi
isto guasi in mancamentu, sufritendhe s'irraighinadura patida dae candho andhei a iscola ◊ s'oghiada de issa dhi poniat unu sfinitzu prus mannu de su mancamentu chi dhi fiat pigau (I.Lecca)◊ amus afiladu fatu de sa trata, in mancamentu de sas bacas ◊ in montes bi at coladu zente in mancamentu
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
manque
Inglese
cash short
Spagnolo
falta,
mancamiento
Italiano
ammanco
Tedesco
Manko.
mancànscia, mancànsia , nf: mancàntzia,
mancàssia Definizione
su mancare de calecuna cosa chi dhue serbit, nau siat de cosas candho funt chentza calecuna parte, o faent a fossu ue depent èssere bene in paris, e siat de su cumportamentu de chie, mescamente cun curpa, no faet su dovere, su giustu, o faet male
Sinonimi e contrari
afatallu,
falta,
fresa 1,
manchítzia,
pecadu
| ctr.
sobra
Frasi
in cust'intúnigu chi ant fatu che at mancàssia: est a fossos! ◊ sa binza si l'at comporada fata ma bi aiat mancàntzias e bi at sighidu a prantare fundhos
2.
Deus at a cumpadessi is mancàntzias nostas ◊ connosco sas mancànsias mias ◊ oe duas arrigas cherzo iscríere: si no dhu fatzo mi sento in mancàntzia ◊ apo pecadu in òperas, pessos e mancàssias ◊ cussos no si connoschent chi sunt in mancàntzia! ◊ pro cussa mancànscia mi li so atraghentadu ◊ mancàntzia manna no mi ndi as connotu: poita ses primau cun mimi? ◊ tue non sentis vilesa ne mancàntzia!
Etimo
itl.
Traduzioni
Francese
manque,
carence,
faute,
omission
Inglese
defect,
omission
Spagnolo
falta
Italiano
mancanza,
carènza,
deficiènza,
lacuna,
manchevolézza,
omissióne
Tedesco
Mangel,
Verfehlung.
mancànte , agt: mancanti Definizione
nau de cosa, chi no dhu'est totu, chi no est su tanti giustu (e fintzes chi no est fata bene, chi tenet pecu, neghe); nau de gente, chi no est tanti giusta de conca, chi est fora de tinu (si narat fintzes de chie orruet chentza atuamentos candho dhi benit atacu de malegaducu), chi no si cumportat bene; nau de una línia serrada, chi est tundha ma no parívile, no totue chepare (o a distàntzia diferente de su centru)
Sinonimi e contrari
faltu,
iscassu
/
macu
| ctr.
bundhante,
bundhansciosu
Frasi
cantu sunt torraos acatant custa robba mancante: tandho ghirant e dant sa denúntzia ◊ isse est mancante de talentu tantu chi dat provas de veru tontu ◊ cussu est ómine mancante de sentidu ◊ cuss'ómini est mancanti de unu bratzu ◊ coment'e limpiadura est unu paghedhu mancanti
2.
mancantedhu est, custu piciochedhu: arrebbugiu chi no fait! ◊ ant fuidu che pópulu mancante (P.Cau)◊ su babbu istaiat che mancante mirendhe si podiat bídere su fizu torrendhe ◊ orabrora so istadu mudu pario unu mancante, comente sa pudhedra mi ndhe at betadu ◊ sas àteras fint tontas o mancantes e ant trascuradu totu ◊ cussos sunt ventureris mancantes e ingurdos
Traduzioni
Francese
manquant,
imparfait,
hors de raison,
elliptique
Inglese
lacking,
out of one's mind
Spagnolo
que falta,
carente,
chiflado,
elíptico
Italiano
mancante,
carènte,
imperfètto,
fuòr di sénno,
ellìttico
Tedesco
mangelnd (di = an+ Dat.),
fehlend,
verrückt.
nèche , nf: nege,
neghe,
nexi Definizione
sa responsabbilidade (àere o tènnere sa neghe) de unu dannu, de una cosa male fata, candho dipendhent de ccn.; foedhandho de animales, de matas o fintzes de sa salude de su cristianu, male, difetu chi no dhos lassat campare o crèschere singillos (àere o tènnere neghe), fintzes difetu eredau, de famíglia, de aredeu / donai nexi a unu = betare curpas a unu
Sinonimi e contrari
acajone,
crupa,
falta,
nechesa
/
defeta,
irvistu,
istrópiu,
mantza,
nésica,
peca 1
Frasi
si su grodhe distruet su masone sa neghe est de chie pastórigat! ◊ si bufamus binu malu, sa neghe l'at s'isteriarzu ◊ su minore no ndhe tenet nege si at fatu fadhina ◊ sa neche est sa mea ca no mi so fatu bonu a nche lu torrare a su caminu zustu ◊ culpa mazore teniat e neghe chie at dadu a Maria a Pedru Feghe! ◊ l'ant mortu chentza neche
2.
custa màchina tenet neghe, est cosindhe male ◊ cust'àrbure depet tènnere neghe o no li cufaghet su logu: no bi est creschindhe! ◊ s'animale chi at neghe mànigat meda ma no abbóniat ◊ cussa puntura de ispina mi at lassadu neghe: no poto pinnigare su pódhighe!
Cognomi e Proverbi
prb:
neche o no neche pranghet berbeche
Etimo
ltn.
nece(m)
Traduzioni
Francese
faute,
défaut,
tare
Inglese
guilt,
fault
Spagnolo
falta,
defecto
Italiano
cólpa,
fallo,
difètto,
tara
Tedesco
Schuld,
Fehler.
pèca 1 , nf, nm: pecu Definizione
ccn. cosa de malu in is cosas e in is cumportamentos, chentza chi siat sèmpere po curpa o neghe de chie dha tenet; su fàere unu burdu
Sinonimi e contrari
defeta,
màcua,
mendha,
neche,
nésica
/
abbaunzu,
scioncu
Modi di dire
csn:
betare unu pecu a unu = incurpàrelu de carchi cosa male fata, nàrrere chi tenet carchi pecu; carrare pecos a unu = nàrrere o pònnerendhe male, narrerendheli de onzi colore; èssere a peca = àere carchi pecu, sufrire de carchi cosa
Frasi
cun tot'is pecas chi teniant, fuant genti onesta ◊ onzunu tenet sas pecas suas ◊ no bi at peca peruna in sa camisa ◊ su coju dai fora paret ozu e mele, ma addaghi che ses in mesu essint totu sos pecos
2.
issos tenent sas cumbeniéntzias, ma sunt dae tantu in tantu a peca, gherrandhe chin sas frebbes ◊ dae candho at colau sa purmonite est sèmpere a peca
Cognomi e Proverbi
prb:
no bi at bella sentza pecu
Etimo
itl.
pecco
Traduzioni
Francese
défaut
Inglese
defect
Spagnolo
falta,
defecto
Italiano
difètto
Tedesco
Fehler,
Mangel.
tzancarronàda , nf: ciancarronada Definizione
aconcada maca, fatura de tzancarrones
Sinonimi e contrari
aconcada,
acucada,
garrafatoni,
isconcata,
isconchinada,
meleda
/
cdh.tzancarrunata,
ttrs. tzancarrunada
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
faute grossière,
balourdise
Inglese
big mistake,
stupid act
Spagnolo
disparate,
imprudencia,
falta
Italiano
cólpo di tèsta,
gròsso sbàglio,
spropòsito,
balordàggine
Tedesco
unbesonnene Handlung,
grober Fehler,
Dummheit.