acajòne, acajónu , nf, nm: cagione Sinonimi e contrari
crupa,
neche
Frasi
pesant chistione e si dant acajone ◊ canta, chi tantu neune ti ndhe faghet acajonu!
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
faute
Inglese
fault
Spagnolo
culpa
Italiano
cólpa
Tedesco
Schuld.
crúpa , nf: culpa,
curpa,
gulpa Definizione
sa responsabbilidade de unu dannu, de una cosa male fata, candho dipendhet de ccn., ma fintzes solu una neghe, càusa de calecuna cosa de malu
Sinonimi e contrari
acajone,
difalta,
falta,
neche
Frasi
it'est sa curpa chi seis acusendimidha? ◊ funt ghetendisí sa curpa de palas in costas ◊ si sas criaduras faghent gai, sa curpa est de su babbu e sa mama chi no lis daent annestru ◊ si est macu no ndhe at curpa! ◊ apo pecadu pro curpa mia manna ◊ perdit su fillu po curpas de Giuda ◊ atroga sas culpas tuas!◊ si is fillus funt bagamundus, dhui at crupa puru de is babbus e mammas!
2.
dae culpa de su discóidu apo fatu in debbadas su caminu
Etimo
ltn.
culpa
Traduzioni
Francese
faute
Inglese
fault
Spagnolo
culpa
Italiano
cólpa,
responsabilità
Tedesco
Schuld.
difàlta , nf: disfalta Sinonimi e contrari
crupa,
falta,
mancàssia
Traduzioni
Francese
faute
Inglese
fault
Spagnolo
falta
Italiano
mancanza,
erróre
Tedesco
Mangel,
Fehler.
fàlta , nf: farta Definizione
sa responsabbilidade de unu dannu, de una cosa male fata, candho dipendhent de ccn.; su fartare, su mancare, su no dhu’èssere de una cosa o de ccn.
Sinonimi e contrari
crupa,
elfata,
fadhoca,
infarta,
neche,
nechesa,
mancànscia
/
dannu
Modi di dire
csn:
fàghere una cosa chentza farta = a seguru, chentza mancare, itl. immancabilménte; àere o tènnere f. = àere birgonza, sentíresi afaltadu; pagu falta = agiummai, pagu mancat chi…
Frasi
si irballabo, fachiat finta de no si abbizare de sas fartas meas ◊ no mi la sento de lu cundennare: in isse no bi at pecadu e ne farta ◊ deo no apo poderiu a cuerrare sas fartas tuas ◊ fatesi sa promissa de intregare sas fartas mias a sa rughe pro no pecare piús
2.
cussu depiat benni, ma biu chi at fatu farta ◊ su babbu fiat mortu e faiat farta a sa famíllia ancora pitia ◊ no a mie, pobidha, ma a sa bidha nostra as fatu farta (A.Casula)◊ sa mamma est sempre bizilendhe sentza li fàghere farta note e die ◊ aiat gana de ghirare ma fachiat farta pro su trivallu
3.
si intras in su mare che afundhas cun sa nae sentza farta (M.Murenu)◊ benide chena falta peruna! ◊ zente che tue, chentza fartas perunas, meritat bene ebbia ◊ depeis calai sentz'e farta peruna!
4.
sos irrocos tuos pagu farta mi faghent!
5.
s'afitu de cust'ortu si dhu pagat su limone, pagu falta
Cognomi e Proverbi
prb:
no ghetes gurpa mai a sa fortuna: semper filu bi at de falta tua
Etimo
ctl., spn.
Traduzioni
Francese
faute,
culpabilité
Inglese
error,
guilt,
deficiency,
fault
Spagnolo
falta,
culpabilidad
Italiano
fallo,
colpevolézza,
manchevolézza,
deficiènza
Tedesco
Fehler Schuld,
Fehltritt.
ilfaltàdu, ilfartàdu , agt: infaltadu,
infartadu,
irfartadu,
isfaltadu,
isfartadu Definizione
nau de unu, chi po comente foedhat o càstiat ananti de gente (coment’e provandho bregúngia) si biet chi si connoschet in crupa, in farta, si ndhe agatat male ca si connoschet de àere fatu calecuna cosa chi no andhat bene
Sinonimi e contrari
afaltadu,
faltosu,
ifastadu,
frajau
/
cdh. infaltatu
Frasi
sos birgonzosos puru fint abbaidendhe sas pitzocas, mancari isfaltados ◊ l'aciapesi isfartada: li do una mirada si fit sintzera pro fàghere sa proa ◊ fut faedhendhe male de isse e comente si l'at bidu indainanti est abbarradu isfaltadu ◊ bessias a chircare ispiga, isfaltada timendhe sos meres ◊ no ischis mancu ite nàrrere ca ses isfartadu ◊ sos mannos fint isfartados ca aiant postu su minore in perígulu ◊ a s'ómine isfartadu sutzedit su chi timet
2.
sa pitzinna turpa connoschiat totu, ma foras dae s'ambiente sou si agatait ilfaltada (Z.A.Cappai)
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
fautif,
qui se sent en faute
Inglese
to feel at fault or guilty about something
Spagnolo
que se siente culpable
Italiano
che si sente in difètto,
in cólpa
Tedesco
wer sich schuldig fühlt.
nèche , nf: nege,
neghe,
nexi Definizione
sa responsabbilidade (àere o tènnere sa neghe) de unu dannu, de una cosa male fata, candho dipendhent de ccn.; foedhandho de animales, de matas o fintzes de sa salude de su cristianu, male, difetu chi no dhos lassat campare o crèschere singillos (àere o tènnere neghe), fintzes difetu eredau, de famíglia, de aredeu / donai nexi a unu = betare curpas a unu
Sinonimi e contrari
acajone,
crupa,
falta,
nechesa
/
defeta,
irvistu,
istrópiu,
mantza,
nésica,
peca 1
Frasi
si su grodhe distruet su masone sa neghe est de chie pastórigat! ◊ si bufamus binu malu, sa neghe l'at s'isteriarzu ◊ su minore no ndhe tenet nege si at fatu fadhina ◊ sa neche est sa mea ca no mi so fatu bonu a nche lu torrare a su caminu zustu ◊ culpa mazore teniat e neghe chie at dadu a Maria a Pedru Feghe! ◊ l'ant mortu chentza neche
2.
custa màchina tenet neghe, est cosindhe male ◊ cust'àrbure depet tènnere neghe o no li cufaghet su logu: no bi est creschindhe! ◊ s'animale chi at neghe mànigat meda ma no abbóniat ◊ cussa puntura de ispina mi at lassadu neghe: no poto pinnigare su pódhighe!
Cognomi e Proverbi
prb:
neche o no neche pranghet berbeche
Etimo
ltn.
nece(m)
Traduzioni
Francese
faute,
défaut,
tare
Inglese
guilt,
fault
Spagnolo
falta,
defecto
Italiano
cólpa,
fallo,
difètto,
tara
Tedesco
Schuld,
Fehler.
nésica , nf: nésiga Definizione
segada, genia de guastu, de male (mescamente cuau, chi no si biet a fora), fintzes calesiògiat difetu, pecu o singiale de male in css. cosa, animale o persona
Sinonimi e contrari
checa,
màcua,
méssiga,
neche,
néciu,
néssiga,
peca 1
Frasi
bella cust'olia, liera una meraviza: no zughet una nésiga! ◊ custa màchina est noa noa: no zughet una nésiga, mancu una frascadura, nudha!
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
abîmé,
défaut
Inglese
rotting,
fault
Spagnolo
deterioro,
defecto
Italiano
bacatura,
guasto,
difètto
Tedesco
Fehler.