abbénzu , nm: aenzu,
benzu,
enzu Definizione
genia de neghe o pecu, difetu de sa carena, o fintzes de sa manera de fàere de sa persona / betare s'aenzu = agatare ite de nàrrere, ite de critigare, cosa in contràriu
Sinonimi e contrari
defeta,
inzenzu,
mendhea,
peca 1
/
menisprésiu
2.
li agato abbenzos e atrecos
Cognomi e Proverbi
prb:
no est bella chen'aenzu, no est fea chena gràtzia
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
défaut
Inglese
flaw,
moral defect
Spagnolo
defecto
Italiano
mènda,
difètto fìsico o morale
Tedesco
Mangel.
ilfaltàdu, ilfartàdu , agt: infaltadu,
infartadu,
irfartadu,
isfaltadu,
isfartadu Definizione
nau de unu, chi po comente foedhat o càstiat ananti de gente (coment’e provandho bregúngia) si biet chi si connoschet in crupa, in farta, si ndhe agatat male ca si connoschet de àere fatu calecuna cosa chi no andhat bene
Sinonimi e contrari
afaltadu,
faltosu,
ifastadu,
frajau
/
cdh. infaltatu
Frasi
sos birgonzosos puru fint abbaidendhe sas pitzocas, mancari isfaltados ◊ l'aciapesi isfartada: li do una mirada si fit sintzera pro fàghere sa proa ◊ fut faedhendhe male de isse e comente si l'at bidu indainanti est abbarradu isfaltadu ◊ bessias a chircare ispiga, isfaltada timendhe sos meres ◊ no ischis mancu ite nàrrere ca ses isfartadu ◊ sos mannos fint isfartados ca aiant postu su minore in perígulu ◊ a s'ómine isfartadu sutzedit su chi timet
2.
sa pitzinna turpa connoschiat totu, ma foras dae s'ambiente sou si agatait ilfaltada (Z.A.Cappai)
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
fautif,
qui se sent en faute
Inglese
to feel at fault or guilty about something
Spagnolo
que se siente culpable
Italiano
che si sente in difètto,
in cólpa
Tedesco
wer sich schuldig fühlt.
irvístu , nm: isvistu Sinonimi e contrari
istrópiu,
neche
Frasi
no l'at chérfidu a maridu ca nachi at un'irvistu a sa carena (G.Ruju)◊ at un'irvistu a sa manu manca e no l'ant leadu a carabbineri ◊ andhat topitopi ca at un'irvistu a s'anca ◊ si no fit istadu dai cuss'irvistu a s'oju fit pàrfidu una bandhera ◊ iscuru a chie giughet un'isvistu gai!
Traduzioni
Francese
malformation
Inglese
defect
Spagnolo
deformidad
Italiano
malformazióne,
difètto físico
Tedesco
Mißbildung,
Gebrechen.
màcua, màcula , nf: màgula Definizione
prus che àteru, pecu de sa salude o fintzes de su cumportamentu de sa persona, neghe, curpa de s'ànima; tretighedhu de colore diferente coment'e de imbrutadura
Sinonimi e contrari
defeta,
mendha,
neche,
nésica,
peca 1
Frasi
beneigo sas òperas de Deu chi no bi at ne màgula ne neu ◊ at de prata unu bestire sentza màcula peruna
Cognomi e Proverbi
smb:
Maguledda
Etimo
itl.
macula
Traduzioni
Francese
tache,
défaut
Inglese
stain
Spagnolo
mancha,
defecto
Italiano
màcchia,
mènda,
difètto morale o della salute
Tedesco
Fleck,
Fehler,
Mangel.
mèndha , nf, nm: mendhu Definizione
calecuna cosa de malu in is calidades o in su cumportamentu de una cosa o de unu, siat chi si ndhe tèngiat neghe o nono / pònnere m. a unu = afitziai
Sinonimi e contrari
falta,
físsiu,
mendhea,
peca 1
/
dismendhu,
smendu
Frasi
li pones tropu mendhos a su pisedhu! ◊ it'est custu mendhu?! ◊ si sa prudhera si leat su mendhu de che betare s'ómine, fata! (Z.Porcu)
Etimo
ltn.
mendum
Traduzioni
Francese
défaut,
vice
Inglese
vice,
defect
Spagnolo
defecto,
vicio
Italiano
difètto,
vìzio
Tedesco
Fehler.
mendhèa, mendhèca , nf: mennea,
mennega Definizione
calecuna cosa de male, chi no andhat bene, o fintzes chi no praghet, coment'e abbitúdine esagerada chi giaet importu a cosighedhas de perunu contu, vitziedhu / èssere unu mendheca = àere o zúghere mendheas a meda
Sinonimi e contrari
abbenzu,
abbétia,
arraghèscia,
atema,
crecu 1,
defeta,
insemia,
inzenzu,
iscóticu,
peca 1,
piginu
Frasi
a ndhe li agatades, totu, de mendheas a custa cosa: a pàrrere meu no tenet nudha e mendheosos sezis bois! ◊ no si bidet, ma sa mennega la giughet!◊ donzunu tenet sas mendheas suas!
Cognomi e Proverbi
smb:
Menneas
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
défaut,
caprice,
lubie
Inglese
defect,
whim,
caprice
Spagnolo
defecto,
capricho
Italiano
difètto,
caprìccio,
fìsima
Tedesco
Fehler,
Marotte.
nèche , nf: nege,
neghe,
nexi Definizione
sa responsabbilidade (àere o tènnere sa neghe) de unu dannu, de una cosa male fata, candho dipendhent de ccn.; foedhandho de animales, de matas o fintzes de sa salude de su cristianu, male, difetu chi no dhos lassat campare o crèschere singillos (àere o tènnere neghe), fintzes difetu eredau, de famíglia, de aredeu / donai nexi a unu = betare curpas a unu
Sinonimi e contrari
acajone,
crupa,
falta,
nechesa
/
defeta,
irvistu,
istrópiu,
mantza,
nésica,
peca 1
Frasi
si su grodhe distruet su masone sa neghe est de chie pastórigat! ◊ si bufamus binu malu, sa neghe l'at s'isteriarzu ◊ su minore no ndhe tenet nege si at fatu fadhina ◊ sa neche est sa mea ca no mi so fatu bonu a nche lu torrare a su caminu zustu ◊ culpa mazore teniat e neghe chie at dadu a Maria a Pedru Feghe! ◊ l'ant mortu chentza neche
2.
custa màchina tenet neghe, est cosindhe male ◊ cust'àrbure depet tènnere neghe o no li cufaghet su logu: no bi est creschindhe! ◊ s'animale chi at neghe mànigat meda ma no abbóniat ◊ cussa puntura de ispina mi at lassadu neghe: no poto pinnigare su pódhighe!
Cognomi e Proverbi
prb:
neche o no neche pranghet berbeche
Etimo
ltn.
nece(m)
Traduzioni
Francese
faute,
défaut,
tare
Inglese
guilt,
fault
Spagnolo
falta,
defecto
Italiano
cólpa,
fallo,
difètto,
tara
Tedesco
Schuld,
Fehler.
nésica , nf: nésiga Definizione
segada, genia de guastu, de male (mescamente cuau, chi no si biet a fora), fintzes calesiògiat difetu, pecu o singiale de male in css. cosa, animale o persona
Sinonimi e contrari
checa,
màcua,
méssiga,
neche,
néciu,
néssiga,
peca 1
Frasi
bella cust'olia, liera una meraviza: no zughet una nésiga! ◊ custa màchina est noa noa: no zughet una nésiga, mancu una frascadura, nudha!
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
abîmé,
défaut
Inglese
rotting,
fault
Spagnolo
deterioro,
defecto
Italiano
bacatura,
guasto,
difètto
Tedesco
Fehler.
pèca 1 , nf, nm: pecu Definizione
ccn. cosa de malu in is cosas e in is cumportamentos, chentza chi siat sèmpere po curpa o neghe de chie dha tenet; su fàere unu burdu
Sinonimi e contrari
defeta,
màcua,
mendha,
neche,
nésica
/
abbaunzu,
scioncu
Modi di dire
csn:
betare unu pecu a unu = incurpàrelu de carchi cosa male fata, nàrrere chi tenet carchi pecu; carrare pecos a unu = nàrrere o pònnerendhe male, narrerendheli de onzi colore; èssere a peca = àere carchi pecu, sufrire de carchi cosa
Frasi
cun tot'is pecas chi teniant, fuant genti onesta ◊ onzunu tenet sas pecas suas ◊ no bi at peca peruna in sa camisa ◊ su coju dai fora paret ozu e mele, ma addaghi che ses in mesu essint totu sos pecos
2.
issos tenent sas cumbeniéntzias, ma sunt dae tantu in tantu a peca, gherrandhe chin sas frebbes ◊ dae candho at colau sa purmonite est sèmpere a peca
Cognomi e Proverbi
prb:
no bi at bella sentza pecu
Etimo
itl.
pecco
Traduzioni
Francese
défaut
Inglese
defect
Spagnolo
falta,
defecto
Italiano
difètto
Tedesco
Fehler,
Mangel.
tèma , nf: atema,
dema,
tzema (sa t. = nr. satèma) Definizione
càusa, iscusa de unu male, maladia mancari no grave; fintzes prantu longu
Sinonimi e contrari
ciaca,
insemia,
iscóticu,
iscúgia,
mendhea,
taca 3,
témiu,
tzemia*
Frasi
as collidu tema: mi pares tunconidu
Traduzioni
Francese
symptôme
Inglese
illness beginning
Spagnolo
principio de enfermedad
Italiano
difètto alla salute,
princìpio di malattìa
Tedesco
schlechte Gesundheit,
Anfang einer Krankheit.