abbútinu , nm Definizione su abbutinare; su che andhare a pitzu a cropu, a unu, mescamente cun màchina currendho Sinonimi e contrari abbotinada, apetigamentu / imbistida Etimo srd. Traduzioni Francese foulage, collision Inglese collision Spagnolo pisoteo, daño Italiano calpestaménto, guasto Tedesco Getrampel, Schaden.

colpàdu , pps, agt, nm: corpadu, corpau Definizione de colpare; guastu po calecuna maladia, nau mescamente de frutuàriu chi s'intostat e sicat in calecunu tretu de su pígiu de fora, a marcu, coment'e chi apat leau cropu; nau solu de ccn., chi no est tanti giustu de conca Sinonimi e contrari arropau, scutu / feltu, gastu 1 Modi di dire csn: corpadu a mortu = de ndhe mòrrere; corpadu dai sos mortos = tocadu, chi lu at curpidu carchi mortu, chi lu at tocadu zente morta; èssere corpadu a… (cragu, sèmene, machine, àteru) = chi bi ndhe ant postu tropu, tantu meda de nòghere 2. custa pira, ocannu, est totu corpada ◊ sa néspula de s'ortu meu est totu corpada, no bi ndh'at una bella ◊ de cantu ses colpadu ses ridículu! (Piras) 3. custu laore est corpadu a sèmene: tropu carcu e no bi faghet bonu! ◊ già che ndh'at colpados, legos e mandrones! Traduzioni Francese frappé, tavelé Inglese rotten Spagnolo golpeado, podrido Italiano colpito, guasto, ticchiolato Tedesco geschlagen, verdorben, fleckig.

dissàntara , nf, nm: dissàntaru Definizione su bogare de pare sa cosa Sinonimi e contrari arruinu, derruta, desacatu, destrossa, gastu 1, iscunsertu, istrópiu, sderrocu, sderrota, sderruimentu Etimo srd. Traduzioni Francese dégât, ruine Inglese damage, ruin Spagnolo daño, ruina Italiano guasto, rovina Tedesco Verfall.

gàstu 1, guàstu , nm, agt Definizione genia de dannu, de iscónciu; chi tenet neghe, difetu; s'impreat fintzes coment'e pps. de guastare Sinonimi e contrari dannu, dissàntara, iscunsertu, isente, istropiadu, malevadadu / cdh. gastatu / istrópiu | ctr. acónciu, arràngiu / líaru, sanu Modi di dire csn: dente guasta = tacada, mantzada; pònnere g. a unu = istrupiai Frasi at fatu guastu a sa màchina e frimmu s'est a mesu caminu 2. benie pro azudare una pòvera fémina guasta chi no si podet mòghere! ◊ cussu est guastu de sa nàschida ◊ de candho so rutu, custu bratzu mi est abbarradu guastu ◊ frutuàriu guastu mancu ndhe collas! ◊ custa gafetera guasta no faghet a la pònnere ◊ dhi fiat naschia una pipia guasta 3. ite mi tantat chi ti ponzo guastu a corpos! ◊ si li lompet a fuste li ponet guastu, a su fizu, arrennegadu male comente fit! 4. sa banca de fàghere pane mi l'ant guasta poníndhela a donzi cosa Traduzioni Francese dégât, pourri, gâté, détraqué Inglese damage, breakdown Spagnolo avería (f), daño, roto Italiano guasto, inservìbile, danno Tedesco beschädigt, unbrauchbar, Schaden.

iscónciu , agt, nm: iscontzu, scónciu Definizione chi at tentu dannu, o fintzes su dannu etotu, nau mescamente de calecunu aparíciu o màchina chi no est prus andhandho bene; nau de gente, chi s'intendhet male, chi sentit calecuna neghe, calecunu male; burdu, fedu o fígiu fatu a cudha manera, a trevessu, chentza èssere cojuaos; iscontzu est fintzes pps. po iscontzadu Sinonimi e contrari maladióngiu, scuncordau / dannu, guastu, iscunsertu | ctr. acónciu, arràngiu Modi di dire csn: arrangiai is iscòncius de sa domu (es. tàpulos de muru) = fàghere acontzos; unu padre iscontzu, una monza iscontza = chi si ndh’est essidu de padre, essida de monza Frasi su tempus est iscontzu ◊ Fulanu fit unu padre iscontzu 2. ndi portat de iscónciu, sa morti! ◊ fimus in màchina, ma amus fatu iscontzu e amus istentadu su matessi ◊ apo dadu su rellozu a l'acontzare e mi bi ant fatu iscontzu piús mannu 3. iscontzas si sunt sas paghes! 4. connoschimus su nòmene de chie at fatu s'iscontzu e, si lu chircat vostè, capatzu chi isposat sa piciochedha Etimo srd. Traduzioni Francese avarie, panne Inglese breakdown Spagnolo estropeado, avería Italiano guasto meccànico, avaría Tedesco Störung.

iscunsértu , agt, nm: iscuntzertu, iscussertu, iscussestu Definizione nau de unu, chi est maladióngiu; nau de un'aparíciu, de una màchina, chi no andhat, chi no funtzionat, chi at fatu iscónciu, guastu; nau de su tempus, chi est faendho malu, légiu; su guastu o neghe, dannu chi no lassat funtzionare a dovere calecuna cosa Sinonimi e contrari dissàntara, gastu 1, iscónciu, iscuncossu, iscunsertadu, maladióngiu, scuncordau | ctr. cunseltu Modi di dire csn: so iscussertu = seu scónciu, m'intendu mali; barra iscusselta = unu chi foedhat tropu e no a tonu Frasi unu rellozu iscussertu no marcat su tempus 2. si bi at calchi iscussertu lu reparas ◊ cussa màchina zughet iscussertu mannu e a l'acontzare mancu cumbenit ◊ s’iscussertu de sa limba sarda est comintzadu candho semus passados dae s’oralidade a sa cultura iscrita generalizada (S.Seu)◊ a ndhe faghent de iscussertu sos terremotos!… Etimo srd. Traduzioni Francese en panne, détraqué, malade Inglese spoiled, going wrong, sick Spagnolo estropeado, enfermo Italiano guasto, non funzionante, ammalato Tedesco kaputt, krank.

màlu , agt, nm: mau 1 Definizione nau de gente, chi o chie est intregau a fàere male o est pentzandho a fàere male, dannu o istrobbu (a/c. si narat fintzes po giare prus fortza a unu foedhu chi inditat, cussu etotu, calidades malas: es. trapuleri mau, delincuenti malu); nau de cosa, chi no faet bene (o fintzes chi faet male a sa salude), chi no serbit, no est de giudu; sa parte guasta de css. cosa (e deosi fintzes arremu malàidu de sa carena), cosa chi andhat male o fintzes difícile, peleosa / min. maixedhu = malu meda; mauchedhu = unu pagu malu; su Malu = su dimóniu; f. a logos maba, màua, màgua / a./c. cun significau antifràsticu (e postu innanti de su nm.) bolet nàrrere bonu, bellu, es.: malu olivàriu che fato, inoghe, cun totu custos ozastros!… Sinonimi e contrari malésicu, maléstigu, malignu, malosu, malvadu / gherristu / guastu, malàdiu / male | ctr. bonu, líaru, sanu Modi di dire csn: fàghere cosa a mala gana = contras a sa gana, contras a sa volontade; èssere o fàghere a gana mala = tènniri ganas o fai bènniri sa ganas de bombitai; zúghere unu mermu malu = malàidu, cun carchi pecu; èssere malu a… (+ vrb. fàghere, bínchere, iscroxai, e gai) = èssere difítzile, inzotosu, dificurtosu, matanosu, trabballosu a… (fàghere, bínchere, iscroxai e gai), o fintzas (si est nadu de zente) chi no est tanti bellu o no est tanti de bona volontadi a fai una cosa; est malu de… = andhat male, faghet male, noghet, no cheret fatu a…; dare a su malu = pessare in su malu, supònnere una cosa mala, chi bi apat capitadu dannu; a malu tou = a dannu tou etotu, fendi mali a tui etotu, pro totu su mali chi ti ndi podit bènniri; leare a unu in malas = chentza delicadesa, a boghes, a briga; èssere in malas, a sa mala cun ccn. = èssiri a primma, a iscórriu de mancu si fuedhai; nàrrere o fàghere una cosa pro su malu = cun s'idea de ofèndhere; poesia o cantone in malu, in malas = posta pro nàrrere male de carchi cosa e de calicunu; fàghere a malu = fàghere cosas chi no andhant bene, no pònnere mente, fàghere dirbetos e gai; furriare una bestimenta a s'ala mala = pònniri sa parti de aintru, aundi si bit sa cosidura, a parti de foras /(a/c.: coment'e agt. no est sempre chi si ponet apustis de su nm.: es. a mala boza ◊ a gana maba ◊ su malu fàghere, su malu coro ◊ fàghere coro malu ◊ èssiri mala pedhi ◊ èssiri pedhi mala) Frasi ses peus de una craba cun s'istintu de fai cosa maba! ◊ est ómine malu, cussu! ◊ sa prus cosa fàtzile est a bènnere malu ◊ no est pro su malu si apo mancadu! ◊ su malu las pessat totu pro fàghere male! ◊ at perdonadu sa muzere morta ma no su malu chi ndhe at su samben derramadu 2. su malu frúndhilu: su chi est bonu cóllilu ◊ tocat a connòsciri su malu acuau ◊ su malu de sa becesa est ca ti fait arregordai sa giovania 3. zughet unu pódhighe malu, comente li at puntu un'ispina ◊ no bastaiat chi fit, at tentu corpu própiu a s'ogru malu! ◊ in su spirali ndi dhi ant segau sa camba mala ◊ cun sa manu mala si est dépiu prestai a portai àcua po istudai su fogu! 4. custa est cosa mala a fàghere, inzotosa meda ◊ inoghe est malu a ndhe agatare cosa gai ◊ cussu est malu a cuntentare ca est mendheosu ◊ so malu a mòere dae domo, no mi piaghet su ziru ◊ balla ca est malu a dòrchere cussu cristianu! ◊ cussu est istrambecu e malu a cumbati 5. tira, tira, su bentu, ca partit su vapori… malu est a ponni amori ca est celiamentu! ◊ narant sos mannos chi est malu de si aggrundhare suta de sa figu ◊ mi parit mau a dhu arrefudai ◊ est malu a si che bogare pizu de bestimenta si su tempus no est assentadu in caentu 6. isse mancu intendhindhe gai bi at dadu a su malu ◊ no podiat acatare su poledhu e fit comintzandhe a pessare a su malu ◊ su malu est a triballare in montes lendhe bentu e abba, o velenu in fràbbica! ◊ deo in malu no bi apo pessau ◊ si abbàidant apare cun sa cara chei sa tela, pessendhe a su malu ◊ Zizi non bi fit ghirau e sos suos fint iscrétios e pessandhe in su malu ◊ fiza tua no est prinza: aus fatu tropu impresse a pentzare a su malu! 7. no li est bastadu a bonas e bi l'apo nadu a malas ◊ torràdemi sa mula a sa bona, ca sinono mi la torrades a sa mala! ◊ si lu leas in bonas ti ponet mente, ma in malas no ndhe faghes ne crau e ne tzou de cussu pisedhu! ◊ nos ant lassadu a malu nostru e amus pérdidu! Cognomi e Proverbi smb: Malu / prb: fuedhu mau mancu in brulla! Etimo ltn. malus Traduzioni Francese méchant, mauvais, délinquant, impie, pervers, inutilisable, nuisible, nocif Inglese wicked, out of order, harmful Spagnolo malo Italiano cattivo, émpio, pervèrso, delinquènte, violènto, guasto, inservìbile, dannóso Tedesco böse, Verbrecher, verdorben, faul, unbrauchbar, Fäule, schädlich.

nésica , nf: nésiga Definizione segada, genia de guastu, de male (mescamente cuau, chi no si biet a fora), fintzes calesiògiat difetu, pecu o singiale de male in css. cosa, animale o persona Sinonimi e contrari checa, màcua, méssiga, neche, néciu, néssiga, peca 1 Frasi bella cust'olia, liera una meraviza: no zughet una nésiga! ◊ custa màchina est noa noa: no zughet una nésiga, mancu una frascadura, nudha! Etimo srd. Traduzioni Francese abîmé, défaut Inglese rotting, fault Spagnolo deterioro, defecto Italiano bacatura, guasto, difètto Tedesco Fehler.

nesicàu , pps, agt: nesigadu Definizione de nesicare; chi portat nésigas, mància, calecunu male Sinonimi e contrari fermiu, maguladu, malàdiu, mantzadu, mermitu | ctr. líaru, sanu 2. no est mortu ma est abbarrau nesicau ◊ donzi frúture est nesigada ◊ su mundhu est nesigadu dae mentes umbrosas ◊ fit una cuba chi aia nesigada ◊ tenzo a muzere mia nesigada, sempre a ohis Traduzioni Francese abîmé, taré Inglese rotten, faulty Spagnolo podrido, picado Italiano bacato, guasto, tarato Tedesco verdorben, ungesund, gebrechlich.

«« Cerca di nuovo