abborrigàda , nf: abburricada,
burrigada* Definizione
brulla pesante, giogu de martzocu: una brulla ti fatzo, un'ogu ti ndhe bogo
Sinonimi e contrari
ghelea,
molentada,
tontesa
Frasi
fatu m'at sa mascarada proite mi cheriat bellu, ma no b'at piús apellu fata chi est s'abburricada! (G.Atzori)
Traduzioni
Francese
sottise,
bêtise
Inglese
bad joke
Spagnolo
borricada
Italiano
brutto schérzo,
spropòsito
Tedesco
schlechter Scherz,
großer Fehler,
Dummheit.
arràntzia , nf: erràntzia* Definizione
cosa chi no est giusta, chi no torrat paris cun calecuna régula
Sinonimi e contrari
aerru,
arrada,
fadhina,
imbàgliu
Traduzioni
Francese
erreur
Inglese
mistake
Spagnolo
error,
falta
Italiano
erróre
Tedesco
Fehler.
burratinàda , nf Definizione
ibbàlliu tropu mannu, po pagu atentzione
Sinonimi e contrari
paristróculu
Traduzioni
Francese
énormité,
perle,
erreur grossière
Inglese
blunder
Spagnolo
disparate
Italiano
strafalcióne
Tedesco
Schnitzer,
schwerer Fehler.
difàlta , nf: disfalta Sinonimi e contrari
crupa,
falta,
mancàssia
Traduzioni
Francese
faute
Inglese
fault
Spagnolo
falta
Italiano
mancanza,
erróre
Tedesco
Mangel,
Fehler.
fàlta , nf: farta Definizione
sa responsabbilidade de unu dannu, de una cosa male fata, candho dipendhent de ccn.; su fartare, su mancare, su no dhu’èssere de una cosa o de ccn.
Sinonimi e contrari
crupa,
elfata,
fadhoca,
infarta,
neche,
nechesa,
mancànscia
/
dannu
Modi di dire
csn:
fàghere una cosa chentza farta = a seguru, chentza mancare, itl. immancabilménte; àere o tènnere f. = àere birgonza, sentíresi afaltadu; pagu falta = agiummai, pagu mancat chi…
Frasi
si irballabo, fachiat finta de no si abbizare de sas fartas meas ◊ no mi la sento de lu cundennare: in isse no bi at pecadu e ne farta ◊ deo no apo poderiu a cuerrare sas fartas tuas ◊ fatesi sa promissa de intregare sas fartas mias a sa rughe pro no pecare piús
2.
cussu depiat benni, ma biu chi at fatu farta ◊ su babbu fiat mortu e faiat farta a sa famíllia ancora pitia ◊ no a mie, pobidha, ma a sa bidha nostra as fatu farta (A.Casula)◊ sa mamma est sempre bizilendhe sentza li fàghere farta note e die ◊ aiat gana de ghirare ma fachiat farta pro su trivallu
3.
si intras in su mare che afundhas cun sa nae sentza farta (M.Murenu)◊ benide chena falta peruna! ◊ zente che tue, chentza fartas perunas, meritat bene ebbia ◊ depeis calai sentz'e farta peruna!
4.
sos irrocos tuos pagu farta mi faghent!
5.
s'afitu de cust'ortu si dhu pagat su limone, pagu falta
Cognomi e Proverbi
prb:
no ghetes gurpa mai a sa fortuna: semper filu bi at de falta tua
Etimo
ctl., spn.
Traduzioni
Francese
faute,
culpabilité
Inglese
error,
guilt,
deficiency,
fault
Spagnolo
falta,
culpabilidad
Italiano
fallo,
colpevolézza,
manchevolézza,
deficiènza
Tedesco
Fehler Schuld,
Fehltritt.
ilmàrru , nm: irmarru,
ismarru,
smarru Definizione
cosa male fata, dannu o isbàgliu chi si faet chentza dhu bòllere, po pagu atentzione o pagu abbilesa
Sinonimi e contrari
fadhina,
fadhu,
imbàgliu,
malavadhia,
malesaura,
scascedhu
/
ttrs. immarrunada
Frasi
su male isse lu faghet abbiduduidu, no po ismarru! ◊ no est istadu un'ismarru ma corpu assempiadu, su chi li at dadu! ◊ domandhabbilu a manu arta, si l'at fatu pro istridu o pro ismarru! (G.Ruju)◊ su bestiàmine mi ch'est intradu a su laore pro irmarru, un'iscuta chi mi so fidadu ◊ un'irmarru podet cumbinare, ma totu cussos fogos sunt postos abbididarmente!
Traduzioni
Francese
faute,
erreur
Inglese
mistake
Spagnolo
error,
equivocación (f)
Italiano
sbàglio,
erróre
Tedesco
Fehler.
imbàgliu , nm: ibàlliu,
irbàgliu,
irbàlliu,
irballu,
isbàlgiu,
sbàgliu Definizione
cosa chi si faet (o chi si narat) in fadhina a su contràriu o diferente de comente depet èssere, de comente andhat bene o de comente si iat a bòllere, po pagu atentzione, ca no s’ischit o fintzes ca no si ammentat bene / èssere in i. = crèiri una cosa candu est un’àtera
Sinonimi e contrari
aerru,
arràntzia,
fadhina,
fadhoca
Frasi
chi no fàciu irbàlliu, de cussa maladia a nosu ndi fut morta una craba ◊ malas fainas de sos ómines e imbàglios de sos zuighes ◊ as fatu un'imbàgliu, a torrare! ◊ in cust'iscritu no ant a mancare sos imbàglios ◊ ses in imbàgliu: no est gai comente cres tue
Etimo
itl.
Traduzioni
Francese
faute
Inglese
error
Spagnolo
error,
falta
Italiano
sbàglio
Tedesco
Fehler.
màcua, màcula , nf: màgula Definizione
prus che àteru, pecu de sa salude o fintzes de su cumportamentu de sa persona, neghe, curpa de s'ànima; tretighedhu de colore diferente coment'e de imbrutadura
Sinonimi e contrari
defeta,
mendha,
neche,
nésica,
peca 1
Frasi
beneigo sas òperas de Deu chi no bi at ne màgula ne neu ◊ at de prata unu bestire sentza màcula peruna
Cognomi e Proverbi
smb:
Maguledda
Etimo
itl.
macula
Traduzioni
Francese
tache,
défaut
Inglese
stain
Spagnolo
mancha,
defecto
Italiano
màcchia,
mènda,
difètto morale o della salute
Tedesco
Fleck,
Fehler,
Mangel.
malavadhía, malavadhína, malavardía , nf: malevadia,
malevaldia Definizione
fadhina mala, ibbàlliu de fàere dannu / fàghere una cosa, unu dannu, pro m. = de malascigura, po farta de atentzioni, chentza dhu bòlliri
Sinonimi e contrari
fadhina,
malesagura
Frasi
su chi at fatu no est pro malavardia! ◊ ite tortos, cale fatu bos apo malevaldia? (P.Mossa)◊ malevadadu, no ndh'at, isse, de coro malu: l'at fatu pro malavardia ◊ est rutu ca fit imbriagu o pro malevardia?
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
faute,
erreur
Inglese
mistake
Spagnolo
falta,
error
Italiano
sbàglio,
erróre
Tedesco
Fehler.
mèndha , nf, nm: mendhu Definizione
calecuna cosa de malu in is calidades o in su cumportamentu de una cosa o de unu, siat chi si ndhe tèngiat neghe o nono / pònnere m. a unu = afitziai
Sinonimi e contrari
falta,
físsiu,
mendhea,
peca 1
/
dismendhu,
smendu
Frasi
li pones tropu mendhos a su pisedhu! ◊ it'est custu mendhu?! ◊ si sa prudhera si leat su mendhu de che betare s'ómine, fata! (Z.Porcu)
Etimo
ltn.
mendum
Traduzioni
Francese
défaut,
vice
Inglese
vice,
defect
Spagnolo
defecto,
vicio
Italiano
difètto,
vìzio
Tedesco
Fehler.
mendhèa, mendhèca , nf: mennea,
mennega Definizione
calecuna cosa de male, chi no andhat bene, o fintzes chi no praghet, coment'e abbitúdine esagerada chi giaet importu a cosighedhas de perunu contu, vitziedhu / èssere unu mendheca = àere o zúghere mendheas a meda
Sinonimi e contrari
abbenzu,
abbétia,
arraghèscia,
atema,
crecu 1,
defeta,
insemia,
inzenzu,
iscóticu,
peca 1,
piginu
Frasi
a ndhe li agatades, totu, de mendheas a custa cosa: a pàrrere meu no tenet nudha e mendheosos sezis bois! ◊ no si bidet, ma sa mennega la giughet!◊ donzunu tenet sas mendheas suas!
Cognomi e Proverbi
smb:
Menneas
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
défaut,
caprice,
lubie
Inglese
defect,
whim,
caprice
Spagnolo
defecto,
capricho
Italiano
difètto,
caprìccio,
fìsima
Tedesco
Fehler,
Marotte.
nèche , nf: nege,
neghe,
nexi Definizione
sa responsabbilidade (àere o tènnere sa neghe) de unu dannu, de una cosa male fata, candho dipendhent de ccn.; foedhandho de animales, de matas o fintzes de sa salude de su cristianu, male, difetu chi no dhos lassat campare o crèschere singillos (àere o tènnere neghe), fintzes difetu eredau, de famíglia, de aredeu / donai nexi a unu = betare curpas a unu
Sinonimi e contrari
acajone,
crupa,
falta,
nechesa
/
defeta,
irvistu,
istrópiu,
mantza,
nésica,
peca 1
Frasi
si su grodhe distruet su masone sa neghe est de chie pastórigat! ◊ si bufamus binu malu, sa neghe l'at s'isteriarzu ◊ su minore no ndhe tenet nege si at fatu fadhina ◊ sa neche est sa mea ca no mi so fatu bonu a nche lu torrare a su caminu zustu ◊ culpa mazore teniat e neghe chie at dadu a Maria a Pedru Feghe! ◊ l'ant mortu chentza neche
2.
custa màchina tenet neghe, est cosindhe male ◊ cust'àrbure depet tènnere neghe o no li cufaghet su logu: no bi est creschindhe! ◊ s'animale chi at neghe mànigat meda ma no abbóniat ◊ cussa puntura de ispina mi at lassadu neghe: no poto pinnigare su pódhighe!
Cognomi e Proverbi
prb:
neche o no neche pranghet berbeche
Etimo
ltn.
nece(m)
Traduzioni
Francese
faute,
défaut,
tare
Inglese
guilt,
fault
Spagnolo
falta,
defecto
Italiano
cólpa,
fallo,
difètto,
tara
Tedesco
Schuld,
Fehler.
nècia , nf Definizione
genia de male, guastu (segada, iscarràfiu), cosa mala o fintzes intzimia de male
Sinonimi e contrari
defeta,
nece,
neche,
mància,
nésica,
nítzia
Frasi
est andhadu a vísita, si tenet calchi nècia, gai faghet cura ◊ si unu at calchi nècia naturale oe podet fàghere sa cura
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
tache,
tare
Inglese
macula,
imperfection
Spagnolo
mancha,
falla
Italiano
màcchia,
magagna
Tedesco
Fehler,
Gebrechen,
Faulen.
nésica , nf: nésiga Definizione
segada, genia de guastu, de male (mescamente cuau, chi no si biet a fora), fintzes calesiògiat difetu, pecu o singiale de male in css. cosa, animale o persona
Sinonimi e contrari
checa,
màcua,
méssiga,
neche,
néciu,
néssiga,
peca 1
Frasi
bella cust'olia, liera una meraviza: no zughet una nésiga! ◊ custa màchina est noa noa: no zughet una nésiga, mancu una frascadura, nudha!
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
abîmé,
défaut
Inglese
rotting,
fault
Spagnolo
deterioro,
defecto
Italiano
bacatura,
guasto,
difètto
Tedesco
Fehler.
pèca 1 , nf, nm: pecu Definizione
ccn. cosa de malu in is cosas e in is cumportamentos, chentza chi siat sèmpere po curpa o neghe de chie dha tenet; su fàere unu burdu
Sinonimi e contrari
defeta,
màcua,
mendha,
neche,
nésica
/
abbaunzu,
scioncu
Modi di dire
csn:
betare unu pecu a unu = incurpàrelu de carchi cosa male fata, nàrrere chi tenet carchi pecu; carrare pecos a unu = nàrrere o pònnerendhe male, narrerendheli de onzi colore; èssere a peca = àere carchi pecu, sufrire de carchi cosa
Frasi
cun tot'is pecas chi teniant, fuant genti onesta ◊ onzunu tenet sas pecas suas ◊ no bi at peca peruna in sa camisa ◊ su coju dai fora paret ozu e mele, ma addaghi che ses in mesu essint totu sos pecos
2.
issos tenent sas cumbeniéntzias, ma sunt dae tantu in tantu a peca, gherrandhe chin sas frebbes ◊ dae candho at colau sa purmonite est sèmpere a peca
Cognomi e Proverbi
prb:
no bi at bella sentza pecu
Etimo
itl.
pecco
Traduzioni
Francese
défaut
Inglese
defect
Spagnolo
falta,
defecto
Italiano
difètto
Tedesco
Fehler,
Mangel.
tzancarronàda , nf: ciancarronada Definizione
aconcada maca, fatura de tzancarrones
Sinonimi e contrari
aconcada,
acucada,
garrafatoni,
isconcata,
isconchinada,
meleda
/
cdh.tzancarrunata,
ttrs. tzancarrunada
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
faute grossière,
balourdise
Inglese
big mistake,
stupid act
Spagnolo
disparate,
imprudencia,
falta
Italiano
cólpo di tèsta,
gròsso sbàglio,
spropòsito,
balordàggine
Tedesco
unbesonnene Handlung,
grober Fehler,
Dummheit.