Definitzione Definitzione
Sinònimos e contràrios Sinònimos e contràrios
Maneras de nàrrere Maneras de nàrrere
Frases Frases
Sambenados e Provèrbios Sambenados e Provèrbios
Terminologia iscientìfica Terminologia iscientìfica
Ètimu Ètimu
Tradutziones Tradutziones
étnicos:
cadhuresu | cdh. |
corsicanu | crsn. |
catalanu | ctl. |
catalanu aragonesu | ctl.a |
tedescu | deut. |
inglesu | engl. |
ispagnolu | esp. |
francesu | frn. |
grecu | grc. |
grecu bizantinu | grcb. |
germànicu | grm. |
italianu | itl. |
italianu lígure | itl.l |
italianu lombardu | itl.lm |
italianu napolitanu | itl.n |
italianu piemontesu | itl.p |
italianu sicilianu | itl.s |
latinu | ltn. |
latinu eclesiàsticu | ltne. |
latinu medievale | ltnm. |
malesu, de Malacca | mls. |
púnicu | pnc. |
àrabbu | rbb. |
àrabbu magrebbinu | rbb.m |
sardu | srd. |
sardu antigu | srdn. |
tabbarchinu | tbr. |
tataresu | ttrs. |
generales:
agetivu | agt. |
animales de allevam. | anall. |
animales arestes | anar. |
animales de abba | anb. |
animales raros | anra. |
ainas | ans. |
antigu, antigamente | ant. |
artículu | art. |
astronomia | astr. |
antunnas/codrolinu | atn. |
ausiliàri | aus. |
avérbiu | avb. |
baroniesu | bar. |
Bíbbia | Bb. |
bidha | bdh. |
bufóngiu | bfg. |
boghe de animale | bga. |
benidore | bnd. |
bíngia | bng. |
bestimenta | bst. |
boghe de verbu | bvrb. |
campidanesu | camp. |
calecunu/a | ccn. |
calecuna cosa | ccs. |
cunfronta | cfr. |
chímicu | chm. |
colores | clr. |
cumplementu | cmpl. |
erbas de cundhire | cndh. |
congiuntzione | cng. |
congiuntivu | cong. |
Cuncíliu Plenàriu Srd | CPS |
Canzoni pop. di Sard. | Cps |
cantones populares srd. | cps. |
partes de sa carena | crn. |
cerpiu/bobboi | crp. |
animale croxiu | crx. |
comente si narat | csn. |
calesisiat | css. |
costúmenes | cst. |
contràriu | ctr. |
cunditzionale | cund. |
domo | dmo. |
druches | drc. |
Èsodu | Es. |
Evangélios | Ev. |
fémina | f. |
fantasia (cosas de f.) | fnt. |
frores | frs. |
àrbures de frutuàriu | frt. |
físicu, pertocat sa física | fs. |
Génesi | Gén. |
gerúndiu | ger. |
giogos | ggs. |
imperfetu | imp. |
imperativu | impr. |
indicativu | ind. |
infiniu | inf. |
intransitivu | intrs. |
incurtzadura | intz. |
iscritu | iscr. |
it’est? | its. |
linnas de òpera | lno. |
logudoresu | log. |
laores | lrs. |
mascu | m. |
megabbàiti | Mb. |
móbbile, mobbília | mbl. |
medidas | mds. |
miriagramma | mgr. |
minore/diminutivu | min. |
maladias | mld. |
mànigos | mng. |
massaria | mssr. |
matas/tupas | mt. |
matemàtica | mtc. |
metallos | mtl. |
matas mannas | mtm. |
matas raras | mtr. |
númene fémina | nf. |
númene, nm. mascu | nm. |
númene iscientíficu | nms. |
nara!/pronúncia | nr. |
su naturale | ntl. |
interrogatigu | ntrr. |
Números (Bb.) | Núm. |
nuoresu | nuor. |
òperas antigas | opan. |
persona (grammàtica) | p. |
plurale | pl. |
pane | pne. |
poéticu | poét. |
prus che passau | ppas. |
particípiu passau | pps. |
provérbiu | prb. |
prendhas | prd. |
preide, crésia | prdc. |
prepositzione | prep. |
presente | pres. |
professiones | prf. |
pronúmene | prn. |
pronominale | prnl. |
propositzione | prop. |
pische, pisca | psc. |
piscadore | pscd. |
pastoria | pstr. |
parentella | ptl. |
pigiones | pzn. |
erbas arestes | rba. |
erbas de cura | rbc. |
erbas linnosas | rbl. |
parte de erba, de àrbure | rbr. |
erbrúgios | rbz. |
erbrúgios coltivaos | rbzc. |
riflessivu | rfl. |
armas | rms. |
minutu segundhu | s. |
sabores | sbr. |
is abes | sbs. |
sa die | sdi. |
singulare | sing. |
sonajolos | sjl. |
su logu | slg. |
sambenaos | smb. |
sonalla/sonàgia | snl. |
usàntzias | sntz. |
sessuale | ssl. |
istrégiu | stz. |
tempus cronológicu | tpc. |
tempus metereológicu | tpm. |
transitivu | trns. |
trasportos | trps. |
tessíngiu | ts. |
unu po medas | upm. |
variante/variantes | var. |
verbu | vrb. |
verbale | vrbl. |
genias fe carena | zcrn. |
| |
| |
A./c. S’istedhu * in d-una variante o sinónimu inditat in cale de custos est posta s’etimologia; in s’etimologia narat chi cussa est s’etm. suposta.
tèba , nf: tela Definitzione
pannu lisu de linu, genia de orrobba téssia, fine, in colore biancu; orrugu de cosa adata po dhue fàere pintura; napa chi creschet in s'ogu / genias de tela: rigada, ispigada, crua, lasca, afissa, russa, fine
Maneras de nàrrere
csn:
zúghere sa cara chei sa t. = bianca, irgrisida, in colore malu (de maladia, debbilesa, atzíchidu); torrare in beste de t. = pèrdere sos benes in su zogu; t. de aragna = tallaranis, naparangiolu
Frases
donànt su linu a fibai po fai de custa teba
2.
apu pintau tebas e mi seu inténdiu… pintori! ◊ a sos pintadores lis batiat colores, pinzellos e telas
3.
de s'asciuconu fit biancu chei sa tela ◊ aiat birgontza de ammustrare su corpus ufratu, sa ghitza de sa cara bianca chei sa tela ◊ su zocu de sas cartas l'at torratu in beste de tela!
Ètimu
ltn.
tela
Tradutziones
Frantzesu
toile
Ingresu
cloth
Ispagnolu
tela
Italianu
téla
Tedescu
Leinwand.
tèba 1 , nf: tébia,
tébua,
téua,
téula,
téura Definitzione
terràglia cota (upm) a orrugu ladu (t. ciata, plana) o a bisura de canale larga a una bandha e unu pagu prus istrinta in s'àtera (sa sarda) po ammontare teuladas
Maneras de nàrrere
csn:
sa t. sarda si ponet de duos betos: istérrida a canale una a costazu de s'àtera (cun sa parte astrinta a manu de fundhu, a sa parta bassa) e a coberta (covecada subra de duos canales e cun sa parte larga a manu de fundhu): sa filera fatante, prus in subra, si ponet chi resurtet unu tretu subra de sa prima filera, siat a canale e siat a coberta; téula ciata = itl. émbrice; calai una téula a unu (nadu in suspu) = rúere, bènnere o tocare cosa meda, interessu, fortuna; àere téulas (in cobertantza) = tènniri dinai, portai pistocu in bértula; mancare carchi téula a unu = èssiri pretocau, no èssiri tanti giustu de ciorbedhu; èssiri cotu che una teba = cotu che pipa, imbriagu pérdiu
Frases
iat pesau a bobai portas, fantanas, gecas, portabis e sa teba de is crabeturas ◊ sa téula cheret chi no siat cannida ◊ si est bolada sa tébua de sa crabetura ◊ amus comporadu sa téula pro che finire sa cabertura
2.
ge ndi dhis cabat una tébia, a is mòngias, cun totu su chi dhis ant lassau!…◊ a comporare cussa tanca bi cheret téulas! (P.Casu)
Ètimu
ltn.
tegula
Tradutziones
Frantzesu
tuile
Ingresu
tile (roofing)
Ispagnolu
teja
Italianu
tégola
Tedescu
Dachziegel.