àba , nf: ala,
àua Definizione
arremu de sa carena de is pigiones chi dhis permitit de bolare; parte de is aeroplanos; sigomente is alas funt una a cada costau, s'impreat cun su significau de bandha, parte
Sinonimi e contrari
bandha,
cherru,
palte
Modi di dire
csn:
abbèrrere o istèrrere sas alas = bogai is alas po bolai, bolai; a cal'ala m'apo a dare?! = comenti apu a fai?!, ite médiu ndhe leo?!, cali scioberu depu fai?; dàresi a un'ala = trocirisí, ponnirisí a una parti; pèndhere a un'ala = ispendhentare; fàghere s'ala a unu = èssere o dàresi a s'ala de ccn., fàghereli sa parte, is partesas, difendendidhu; dare ala a unu = iscurtàrelu, dàreli atentzione e pònnere mente; donai alas a unu = dàreli alidantza; segai o spitzai is alas a unu = leàreli sas fortzas; fai calai o abbasciai is alas a unu = abbirgonzàrelu male; leàresi, pigai o pesai alas = leare àrchidos, crèresi tropu, pigai tropu cunfiantza; pinnicai is alas = in suspu, mòrrere; a s'ala de intro, de fora, de… = a parti de aintru, de foras,…; bivi a aba de sartu = foranu, a oros de fora, in sa bidha; ala de nasu = pinna, càriga, nàstula; ala de cossu, de giponi, de bentone, de camisa = coedha; furriare una bestimenta a s'ala mala = pònniri sa parti de aintru, aundi si bit sa cosidura, a parti de foras; sas alas de su pische = itl. pinne; sas alas de su fígadu = itl. lòbo; ala de mata = naes, fustes birdes; un'ala de tempus = unu tantu de tempus (meses, annos); un'ala de líbberu = una pàzine; un'ala de bestiàmene = unu tallu, una cedha; girai alas alas = istare a inghíriu de carchi cosa, totu ororu de fora
Frasi
puzone mannu zughet alas mannas, puzone minore alas minores ◊ subra sas alas de su pensamentu isparit cun sas nues che majia (A.Dettori)
2.
si che agateit a cudh'ala de riu ◊ dàedi a un'ala candho colat animales! ◊ dàdebbos, catedhutzos, a un'ala, ca est intrendhe su leone mannu! (Còntene)◊ ah, bois sezis: comente mai in custas alas, ite bonu bisonzu? ◊ dèu bivu a aba de sartu e is pudhas mias no istrobbant a nemus
3.
no potasta mancu abas de camisa candu as satiau su liminaxu de domu mia! ◊ ant brigadu e sunt abbarrados un'ala de tempus chentza si faedhare ◊ andhei a teracu ma mi fatei un'ala de bestiàmene e mi ponzei a sa sola ◊ su mortu dh'iant postu in duas alas de mata po ndi dhu calai a bidha ◊ candu s'ingenugais, isterri a Pitanu un'ala de fardeta!
4.
solu calecunu faghet s'ala a Cristos ◊ su prus forte fachiat s'ala a su metantzu ◊ dae li facher s'ala tue, fizu tuo est in cherta de mi sèdere a cabadhu! ◊ si tue no mi aias betadu s'ala, comente aia fatu a parare inoghe? ◊ mi fiat improdhendi una surra de atzarodhus po si ndi scutullai is abas! ◊ sanu e sentza neu, s'ala ti betet Deu! ◊ gi at coitau pinnichendi is alas…: a coranta annus s'est morta!
5.
gei ti nau chi alas alas su tzerpi cun trassas malas est girendi e ti burlitat! ◊ is brebeis impunnadhas a in ca creis e sighidhas alas alas
6.
a cal'ala nos amus a dare, a chie amus a cuntentare?!
Cognomi e Proverbi
smb:
Ala, Aledda, Aleddu
Terminologia scientifica
crn
Etimo
ltn.
ala
Traduzioni
Francese
aile
Inglese
wing
Spagnolo
ala,
parte
Italiano
ala,
lato
Tedesco
Flügel,
Seite.
àba 1 , nf: abai,
àvia Definizione
sa mama de sa mama, fintzes sa mama de s'ajaja
Sinonimi e contrari
ajaja,
bisàgia,
mannedha,
minnanna,
tiatia
Frasi
pipius, acrutzaisí a aba!
Terminologia scientifica
ptl
Etimo
ltn.
ava
Traduzioni
Francese
grand-mère
Inglese
grandmother
Spagnolo
abuela
Italiano
nònna,
àvola
Tedesco
Großmutter,
Ahnin.
àba 2 , avb, nm: abè,
abí,
abua,
abue,
abui,
abundi,
anue,
auba,
aube,
aubi,
aui,
aundi,
ebua,
ibua,
unde Definizione
a + ue: avérbiu po inditare su logu inue s'istat o a ue si andhat (averguandho o domandhandho); cun àtera prep., àteru logu
Sinonimi e contrari
acantu 3,
aunca,
dianca,
innoi,
inuba,
uba
Frasi
immoi aba si agataus? ◊ su tempus est comenti a un'iscala: su chi contat est su gradinu aba si tenint is peis ◊ si fut incrubau aundi de issa ◊ abí est s'òru? ◊ aporrimí cussus paperis ca bollu bí abí seus arribbaus cun is ofertas! ◊ abundi trabballu seu respirendi velenu ◊ bivis auba totu parit fàcili e berus ◊ òlgiu a m'interrai auba dhu'est su soli ◊ abui est sorri tua? ◊ abue ses annanne? ◊ c'est imbàtiu a sa barraca abui tenenta su bestiàmini ◊ ti apu circau e no ti apu agatau: abí fusti?
2.
fui peri pensandu de andai auba de issu ◊ no scit abí andai ◊ su piciochedhu fut portandudeci sa craba auba de su crabu ◊ aundi de mei no ti depis presentai! ◊ anue cheres chi andhet? ◊ dhoi fiat su cani de tziu Mundicu puntau abí fia dèu ◊ de sa dí cussu no acostàt prus abí fiaus trabballendi
3.
de aundi podiat èssi essia cussa boxixedha?
4.
su aundi no dhu iscieus
Traduzioni
Francese
où
Inglese
where
Spagnolo
donde,
adonde
Italiano
dóve (in logu,
a logu)
Tedesco
wo,
wohin.