àba 2 , avb, nm: abè,
abí,
abua,
abue,
abui,
abundi,
anue,
auba,
aube,
aubi,
aui,
aundi,
ebua,
ibua,
unde Definizione
a + ue: avérbiu po inditare su logu inue s'istat o a ue si andhat (averguandho o domandhandho); cun àtera prep., àteru logu
Sinonimi e contrari
acantu 3,
aunca,
dianca,
innoi,
inuba,
uba
Frasi
immoi aba si agataus? ◊ su tempus est comenti a un'iscala: su chi contat est su gradinu aba si tenint is peis ◊ si fut incrubau aundi de issa ◊ abí est s'òru? ◊ aporrimí cussus paperis ca bollu bí abí seus arribbaus cun is ofertas! ◊ abundi trabballu seu respirendi velenu ◊ bivis auba totu parit fàcili e berus ◊ òlgiu a m'interrai auba dhu'est su soli ◊ abui est sorri tua? ◊ abue ses annanne? ◊ c'est imbàtiu a sa barraca abui tenenta su bestiàmini ◊ ti apu circau e no ti apu agatau: abí fusti?
2.
fui peri pensandu de andai auba de issu ◊ no scit abí andai ◊ su piciochedhu fut portandudeci sa craba auba de su crabu ◊ aundi de mei no ti depis presentai! ◊ anue cheres chi andhet? ◊ dhoi fiat su cani de tziu Mundicu puntau abí fia dèu ◊ de sa dí cussu no acostàt prus abí fiaus trabballendi
3.
de aundi podiat èssi essia cussa boxixedha?
4.
su aundi no dhu iscieus
Traduzioni
Francese
où
Inglese
where
Spagnolo
donde,
adonde
Italiano
dóve (in logu,
a logu)
Tedesco
wo,
wohin.
ainnúa, ainnúi , avb Sinonimi e contrari
aumbe,
innoi
Frasi
ainnua ses andendi, Antonicu?
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
où
Inglese
where
Spagnolo
adonde
Italiano
dóve (mòto a luògo)
Tedesco
wohin?,
dorthin
iníbe , avb: inie,
inimbe,
inive,
inivi,
inní,
innia,
innias,
innie,
inniri,
innixi Definizione
in ibe, in cudhu logu: logu atesu de chie est foedhandho e de chie est ascurtandho, nau sèmpere de logu numenau innanti in su chistionu
Sinonimi e contrari
innei,
inidha
| ctr.
innoce
Modi di dire
csn:
me innias = inie; mirai per innòi e per inní = abbaidare a crabas, perilloi e perillai
Frasi
andhant a pretura e Barabbas liu navat finas inive ◊ fit zente dogada sa chi trabicabat inibe ◊ a su nai ca fuaus inní, cun s'iscruxoxu asuta cosa nosta! ◊ dóminat innòi e inniri ◊ inoghe o inie no est totu su matessi ◊ si benis a inie bodho fiores e incorono a tie! ◊ cheret pesadu chito pro che èssere inie a bonora ◊ gei iscéxias me innia!…
Etimo
ltn.
inibi
Traduzioni
Francese
là,
là-bas
Inglese
where are you
Spagnolo
allá,
allí
Italiano
là,
costà
Tedesco
dort.
innói , avb: inue,
innua,
innui Definizione
avb. de logu chi s'impreat in is dimandhas de css. betu fatas (po logu chi si bolet ischire)
Sinonimi e contrari
aba 2,
inuba,
uba
Frasi
de inue ses?, a inue andhas?, inue che fis? ◊ de innoi mi at a èssi beniu a conca a nai una cosa aici?! ◊ e a innoi andas? ◊ mi at pregontau innoi bivias tui ◊ e is sannoricus innoi dhus teneis? ◊ innui dh'as postu s'arrochetu de fiu chi fiat innòi? ◊ e innui ses? ◊ no iscít prus de innui benit e a innui andat ◊ cussu tianni de piciochedhu de innoi ndi est essiu?! ◊ de innoi at nau ca est? ◊ apu tirau sa bòcia ma no isciu a innui!◊ seus abarraus comment'e dus imbriagus chentza de cumprendi innua fuaus
Traduzioni
Francese
où?
Inglese
where
Spagnolo
¿dónde?
Italiano
dóve?
Tedesco
wo?,
wohin?
inúba, inúbe , avb: inumbe,
inuve Definizione
in uba: avb. relativu de logu, impreau in is dimandhas puru, po inditare ue s'istat o, cun prep., a ue si andhat
Sinonimi e contrari
aba 2,
innoi,
uba
Frasi
inumbe no s'intendhet de sa gherra sas tràchidas de fogu totu in tundhu ◊ S'Ischíglia est una rivista inube donzi versu est misuradu (A.Serra)◊ ghira a inumbe ti sunt ispetendhe! ◊ su locu diferente m'ischitat e m'atraet: tanno, pessu, mi giro a intunnu pro bídere inumbe so ◊ a inumbe andhas?
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
où
Inglese
where
Spagnolo
donde,
adónde
Italiano
dóve,
óve
Tedesco
wo.
mediàgu , nm: ammeriagu,
meliagru,
meraju,
mereacru,
meriacru,
meriaghe,
meriagru,
meriagu,
meriaju,
meriarzu,
meriaxu,
miliacru,
miriàciu,
miriacru,
miriagu,
moliagru Definizione
s'umbra de mesudie, logu e umbra (mescamente de matas mannas) inue su bestiàmene passat is oras de sole prus forte, in istade / fàghere meriaghe = meriare in s'umbra
Sinonimi e contrari
camadroxu,
meriadórgiu,
umbraghe
Frasi
sos masones sunt acuilados in su meraju ◊ sa domo fit unu meraju finas a sero ◊ a oras de sole forte, in istiu, su bestiàmine istat in su meliagru ◊ custos sunt masones fatendhe meriaghe ◊ saludi e bacas in su meriagu, e trigu meda, ma dinai pagu!(A.Mandis)◊ nonnu naraiat "moliagru" e no "meliagru"
Terminologia scientifica
pst
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
ombrage
Inglese
nook where the flock tooks shelter from the sun
Spagnolo
sesteadero
Italiano
sito ombróso dóve si ripara il grégge dal sóle
Tedesco
Ort im Schatten,
wo die Schafe Mittagsruhe halten.
úba , avb: ube,
ubi,
ue,
uve Definizione
avb. relativu de logu, impreau in is dimandhas puru, po inditare inue si est o s'istat (chentza prep.): si est impreau inditandho movimentu s'impreat sèmpere cun prep.
Sinonimi e contrari
aba 3,
anca,
innoi,
inuba,
umbe
Modi di dire
csn:
uba = in uba, inue, aundi; a ube (+ nm.), a ue de… = anch'e…
Frasi
uba dh'as posta sa crai? ◊ làssalu istare uve l'amos vistu! ◊ ue che fizis? ◊ ue semus? ◊ ue ses? ◊ a ue ses dada?
2.
fit torrau a ube Mallena ◊ candho essis dae iscola ti che andhas a ube zaja tua ◊ no ischiat a ube si dare ◊ fit torrau a ube pride Porchedhu ◊ pompiae a ube andhant frades brostos! ◊ a ue, nachi, mi apo a dare sa conca?! ◊ andha a ue de Fulanu gai imparas calchi cosa!
3.
de uba ses benendu? ◊ de ubi dimóniu nd'as bogau cussa bestimenta?!
Etimo
ltn.
ube per ubi
Traduzioni
Francese
où
Inglese
where
Spagnolo
donde
Italiano
dóve
Tedesco
wo.