faedhàre , vrb, nm: favedhare,
foedhae,
foedhai,
foedhare,
fuedhai,
fuedhari Definizione
tènnere sa capacidade de nàrrere, manigiare una limba a boghe po nàrrere calecuna cosa mescamente s'unu cun s'àteru; nau de cosa bella meda, chi est ispantosa, faet meravíglia / faedhu su chi ti apo nau! = fàghelu su chi ti apo nadu!
Sinonimi e contrari
allecare,
arragionare,
chistionai,
cuntrastare,
nàrrere
/
faedhonzu,
limbàgiu
| ctr.
ammudai 1,
cagliare,
citire
Modi di dire
csn:
faedhàresi cun unu = saludàresi; no si faedhare cun ccn. = èssere a primma; faedharesindhe, de una cosa = fuedhai de ccn. chistioni, cun ccn., chistionaisí; fuedhai a iscarada = faedhare chentza rispetu; faedhare a unu = chistionaidhu circhendi de dhu cumbínciri, pedendidhi ccn. cosa; faedhare cun d-unu, cun ccn. = istai a chistionu s'unu cun s'àteru; faedhare a unu, una cosa = circai a unu, circai una cosa, aperaulare, itl. prenotare; faedhare male, bene = fuedhai, arrispúndiri a fuedhus malus, nàrriri mali, fuedhai cun arrispetu, cun tinu, isciri chistionai; faedhare in suspu = fuedhai in cobertantza, de cumprèndiri isceti chini iscít sa chistioni, imperendi unu fuedhu pro un'àteru; faedhare a limba lada = fuedhai sentza de nàrriri bèni is fuedhus, acomenti fait s'imbriagu o chini est perdendi is sensus; fuedhai a iscusi = faedhare a s'iscúsia, abbellu, chi azummai mancu s'intendhet si no parendhe s'origra acurtzu; faedhare candho píssiat sa pudha = mai; faedhare a dortu e a rugadis = fuedhai a brétiu, sentza de critériu, sentza de arrexonai
Frasi
no ti foedho de sos primos annos, candho fia pastoredhu ◊ faedhet donzunu comente ischit, in logu nostru che in aterue ◊ de is figuras chi pintas si nd'eus a fuedhai ◊ apo a essire a foedhare, a nàrrere "Ite bella criatura: ditzosu a chie l'at a incapare!"◊ su mastru nos proibbeit de faedhare sa limba nostra ◊ de cantu est birgonzosu mancu faedhat: si parat mudu, petzi ti abbàidat ◊ Giuanni Batista at foedhau no cun sa boxi isceti ma cun su sànguini suu!
2.
portu unu giogu ch'istat fuedhendi! ◊ càstia ita cosa bella: parit ca fuedhat! ◊ mamma fariat is cocòis pintaus a sarreta cun símbula de trigu: pariat ca fuedhànt!
3.
iant incumentzau a chistionai in fuedharis istràngius ◊ no si cumprendiat de aundi funta ni de su bestiri e ni de su fuedhari ◊ sa língua de mamma est unu fuedhai de su coru chi intrat ne is venas e àrtziat s'ànima a celu!
4.
cheret faedhadu a calicunu si nos podiat azuare ◊ si as bisonzu de lu faedhare no istes a ora a ora ◊ cheret faedhadu unu tratore pro nos arare cussa terra ◊ ndhe depo batire sos durches chi aia faedhadu dae gianteris
5.
cun cussos no nos faedhamus ca semus in malas ◊ za sunt parentes, e custrintos puru, ma no si faedhant! ◊ si sunt agatados a costazu apare in crésia e si sunt faedhados
6.
si li faedhas male si annicat ◊ de isse ndhe faedhant bene totugantos ◊ innantis ndhe faedhat male, de sa zente, e posca lis faghet su bellu in cara
Cognomi e Proverbi
prb:
su fuedhai meda fait sa dí pitia ◊ de su tantu faedhare ndhe sutzedint sos errores ◊ limba chi no faedhat a corcorija si faghet
Etimo
ltn.
fabellare
Traduzioni
Francese
parler,
adresser la parole
Inglese
to speak
Spagnolo
hablar
Italiano
parlare,
dialogare,
rivòlgere la paròla a qlc
Tedesco
anreden (a,
cun = Akk.),
sprechen (cun = mit + Dat.),
zusprechen.
indisciàre , vrb: indissiare,
inditzai,
inditziai Definizione
giare indíscias, inditos, mandhare a ccn. a unu logu, nàrrere ite depet fàere
Sinonimi e contrari
ammustrare,
assintzare,
indetare,
ingitai
Frasi
at a èssi custa sa butega manna manna chi s'ant inditzau?
2.
chircant chie lis indíssiet siendhas e cumones
Etimo
itl.
Traduzioni
Francese
adresser,
envoyer
Inglese
to cast suspition on to direct
Spagnolo
enderezar,
indiciar
Italiano
indirizzare,
indiziare
Tedesco
richten,
verweisen,
verdächtigen.